А. Магьамматов, далапчы

Шагьатнаманы болжалы къачан бите?

2010-нчу ва 2011-нчи йылда мен ЕГЭ-ни бердим. Оьзюм 2010-нчу йылда 11-нчи класны битдирдим. 2014-нчю йылда оьр охув ожакъгъа заочно тюшмеге сюемен. Гетген йылны сентябр айыны 1-нден башлап, билим беривню гьакъындагъы закон гючге гирди.  Шонда айтылагъаны йимик, ЕГЭ-ни натижаларыны гьакъында берилеген сертификатны 4 йылгъа гючю бар. Олай болгъанда, эгер де мен 2010-нчу йылда экзамен берген бусам, 2011–2014-нчю йылларда оьр охув ожакъгъа тюшмеге ихтиярым бар. Шу ерин англатгъаныгъызны сюер эдим.

«Россия Федерацияда билим беривню гьакъындагъы» янгы законгъа гёре ЕГЭ-ни натижалары булан арт-артындан 4 йыл охумагъа тюшмеге бола. Шо Законгъа 2012-нчи йылны январ айыны 1-нден сонг экзамен бергенлер гире. 

2012-нчи йылда ЕГЭ-ден алынгъан шагьатнаманы болжалы 2016-нчы йылны декабр айыны 31-нде бите, 2013-нчю йылда алынгъан шагьатнаманы болжалы буса 2017-нчи йылны декабр айыны 31-нде бите. Бу меселде дагъы да узатмагъа ярай. Оьрде эсгерилеген низам 2009-нчу-2011-нчи йылларда ЕГЭ-ни берген охувчулар булан байлавлу тюгюл.  Мисал гелтирип айтгъанда, 2012-нчи йылны январ айыны 1-и болгъанча ЕГЭ-ден алынгъан шагьатнама экзамен берилген сонг гелеген артындагъы йылны декабр айыны 31-и болгъанча гючде бола. Олай демек недир? Эгер охувчу 2010-нчу йылда ЕГЭ-ден шагьатнама алгъан буса, артындагъы 2011-нчи йылны декабр айыны 31-нден сонг шагьатнаманы гючю тая. Неге тюгюл, шо заман билим беривню гьакъындагъы янгы закон гючге гирмеген.

Олай болгъанда, 2009-нчу йылдан башлап, 2011-нчи йылда школаны тамамлагъан охувчулар оьр охув ожакъгъа тюшмек учун ЕГЭ-ни янгыдан бермеге герек. Шону учун олагъа заманында арза язып да онгармагъа тюше.

Эгер 2009-нчу йылдан алда школаны битдиргенлер бар буса (шо заман школада ЕГЭ юрюлмей эди), оьр охув ожакъгъа экзаменлер бере. Тек шолар не къайдада оьтгерилегенин оьр охув ожакъны ёлбашчылары чече.

Шо буса ЕГЭ болмагъа да бола.

 

М. Алиева, ишчи

Нече экзамен бермеге тарыкъман?

Гетген йылда мен орус тилден, математикадан, биологиядан ва химиядан ЕГЭ бердим. Экзаменлерден алгъан баллагъа гёре мен институтгъа тюшмеге болмадым. Бу йыл мен янгыз химиядан ва биологиядан экзамен бермеге боламанмы? Яда магъа 4 де экзаменни янгыдан бермеге тюшеми?  Бу йыл экзамен берегенлени сиягьына (список) къошулмакъ учун не этмеге герекмен?

Бирикген пачалыкъ экзаменни оьтгеривню низамына къыйышывлу айтгъанда, сиз ЕГЭ юрюлеген дарслардан нечесин сюйсегиз де айырмагъа боласыз. Шоланы санаву, токъташдырылгъан кюйде, 14 бар. Школаны битгенлигини гьакъында аттестат алмакъ учун охувчулагъа орус тилден ва математикадан экзаменни бермек борч. Дагъы да не дарслардан берме герекни олар оьзлер айырмагъа бола. Тек экзамен бермеге тарыкъ дарслар къайсы касбуну сайламагъа сюегенинден гьасил бола. РФ-ни билим беривге ва илмугъа къарайгъан министерлигини къарарлары булан оьр охув ожакълар учун  къайсы дарсдан ЕГЭ бермеге тюшегени тасдыкъ этилген. 

Гетген йыл школаны битгенлер ЕГЭ-ни натижаларын яхшылашдырмакъ муратда гьар йыл экзамен бермеге бола. Шо мурат булан олар  экзаменде ортакъчылыкъ этмек учун алдын ерли тийишли чаралар гёрмеге тарыкъ. ЕГЭ-ни законлу ёлда бермек учун арзаны март айны 1-и болгъанча язмагъа тюше эди. Шо арзада къайсы дарслардан экзамен бермеге тюшегени де язылып болмагъа герек. ЕГЭ-ни къайда барып бермеге болагъанны Россия Федерацияны субъектлериндеги билим беривге ёлбашчылыкъ этеген къурумлардан сорап билмеге бола. ЕГЭ къайда оьтгерилегени буса билим беривге ёлбашчылыкъ этеген регион къурумланы хас сайтларында ерлешдирилип болмагъа герек.

Март айны 1-и болгъанча арза берген адамлар шо йылны май-июн айларында ЕГЭ-ни бермеге бола. Бу заман экзаменни биринчи гезиги бары да охув ожакъларда башлана. Шо болжалны ичинде экзамен берип болмайгъанлар яда имканлыгъы ёкълар июль айны 5-и болгъанча арза бермеге ихтияры бар. Арзасында олар не дарсдан экзамен бермеге сюегенин де язмагъа тарыкъ. Шондан сонг олар алдын ерли тасдыкъ этилип токъташдырылгъан болжалны ичинде экзамен бермеге болажакъ.

 

С. Маликова, охувчу

Ихтияры бармы?

Школада мен ингилис тилни уьйренемен. Оьзбашыма, репетиторну да тутуп, немис тилни уьйренмеге башладым. Оьр охув ожакъда да немис тилни уьйренмеге гёз алгъа тутгъанман. Школаны директору буса магъа немис тилден ЕГЭ-ни бермеге ихтияр бермей. Ол тюз этеми?

Орта (толгъан) умуми билим берив программаланы кюрчюсюн гечген охувчулар учун пачалыкъ аттестациясын оьтгеривню низамыны ва къайдаларыны гьакъындагъы ёрукъну 4-нчю бёлюгюне асасланып айтгъанда, борчлу этип салынгъан пачалыкъ аттестациядан оьтмеге герек.

Шону барышында орус тилден ва математикадан оьтгерилеген ЕГЭ  гьар охувчугъа алдында борч болуп токътай.

Оьзге дарслардан: орус адабиятдан, физикадан, химиядан, биологиядан, географиядан, тарихден, общество­знаниеден, тыш пачалыкъланы тиллеринден (ингилис, немис, француз ва испан тиллер), информатикадан ва маълумат-коммуникация технологиядан (ИКТ) школаны тамамлайгъан охувчулар оьзлер айырып экзамен бермеге ихтияры бар. Шолай болгъанда, немис тилден ЕГЭ бермеге сиз де боласыз.

 

О. Расулова, ишсиз адам

Заманлыкъ документни гючю бармы?

Мени паспортумну алышдырмагъа заманы гелип, гьали къолумда ёкъ. Шону орнуна заманлыкъгъа берилген документ булан ЕГЭ-ни бермек учун арза язмагъа боламанмы?

Сиз шо эсгерилген документге гёре арза язып да ва ЕГЭ-ни берип де боласыз. Тек бу ерде ЕГЭ-ни натижаларын тергейгенде, бир къадар четимликлеге ёлукъмагъа болагъанлыкъны да англама тюше. Неге тюгюл, сиз ЕГЭ-ден сонг берген кагъызлар герти паспортну далиллерине байланмай туруп, натижаланы билмеге болмажакъсыз. Шо саялы оьр охув ожакъгъа документлени берегенде къабул этеген комиссияны членлерине сиз ЕГЭ-ни бермек учун заманлыкъгъа берилген документ булан арза язгъаныгъызны ва экзаменни бергенигизни айтмагъа тюшесиз. Ондан къайры да, охумагъа тюшегендеги документлени арасында заманлыкъгъа берилген документни ва янгы берилген паспортну копиялары болмагъа тюше. 

 

М. Сатыбалова, ишсиз

Гьисапгъа алынмаймы?

Пачалыкъ экзаменни береген вакътиде мен тапшурувлар берилген бланкгъа жавапланы гёчюрмеге заманым етишмей къалды. Шолар бары да черновикге язылгъан. Экзаменни тергейгенде шоланы гьисапгъа алмакъны тилеймен.

2011-нчи йылны октябр айыны 11-нде Россия Федерацияны билим беривге ва илмугъа къарайгъан министерлигини къарарында тасдыкъ этилгени йимик, бирикген пачалыкъ экзаменни оьтгеривню низамына гёре экзаменни тапшурувларыны жаваплары хас бланкларда язылып болмагъа тюше. Неге тюгюл, шолагъа барына да бирче къарала ва тергеле. Черновиклер экзамен бергенликни исбатлайгъан ишлер гьисапда гёз алгъа тутулмай ва тергелмей. Ондан къайры да, бирикген пачалыкъ экзаменни оьтгеривню низамыны 64 бёлюгюне къыйышывлу айтгъанда, экзаменлик ишни тийишли къайдада кютмеген буса, шо масъалалагъа комиссияны членлери къарамай. Натижада, сиз ЕГЭ-ни законлу ёлда бермеген боласыз.

Гьюрметли охувчулар, школаны битдиреген яш нас­луну вакиллери, ЕГЭ булан байлавлу соравларыгъызны бизин редакциягъа кагъыз язып яда bella2505@mail.ru деген адресге электрон къайдада йибермеге боласыз.

 

Онгаргъан Б. Оьлмесова.