Навруз – язбашны гюнлеринде оьтгерилеген лап да берекетли, сююмлю байрамланы бири. Дагъыстанда гьар халкъны Навруз байрамны оьтгереген оьзлеге къыйышывлу мердешлери, адатлары бар. Тек язбашны белгилейген, язбаш булан бирче гьар жанлы махлукъну уяндырагъан вакътиде оьтгерилеген бу байрам бары да миллетлени бирлешдире. Гюн де, гече де тенг болагъан март айны 22-нчи гюнюнде оьтгерилеген Навруз байрам кёпден берли оьзюню мердешлерин сакълап гелген.
Гьар миллет, озокъда, Навруз байрамны оьзлеге къыйышывлу кюйде оьтгере. Айрокъда Дагъыстанны къыбла районлары Навруз байрамны генг кюйде белгилей. Республикабызны гьар районунда буса, март айны 22-сине чыгъагъан гече от ягъып, яшёрюмлер отну уьстюнден атылып оьзлени бюдюремейгенин гёрсетелер.
Навруз байрамны бирдагъы бир адаты – байрам тепсилер къуруп, гюнтувуш бусурманланы календарына гёре янгы йылда берекетли болсун учун гьазирлик гёрмек. Бизде, къумукъларда, март айны 22-синде къазангъа толгъан аш салма герек деген маънада йымырткъа кюрзе этиле. Шапши къазанлар асыла. Ону, садагъа болсун деп, авул-хоншугъа уьлеше.
Кёп миллетлер столлагъа татли ашлар булан бишген йымырткъа сала. Озокъда, гьар район центрда оьтгерилегенден къайры, байрам чаралар генг кюйде Магьачкъалада да оьтгериле.
Алдагъы гюн Магьачкъаладагъы Родоп бульварда Авар театрны алдында бизин республикабызны 22 районундан гелген яратывчулукъ коллективлер Навруз байрамны гьюрметине кёп къужурлу чыгъышлар, бийивлер, йырлар гёрсетди. Дагестанские огни шагьардан ва Гьайдакъ районну Сурхачи юртундан гелген пегьливанчыланы гьюнерлери алданокъ жыйылгъан къаравчуланы къурчун къандырып, байрамны тезокъ башлагъан эди.
Бу гезик Навруз байрамны ДР-ни маданият министерлиги, халкъ яратывчулукъну республика уью ва Магьачкъала шагьарны маданиятгъа къарайгъан управлениеси бирлешип оьтгере эди. Навруз байрамгъа Къарабудагъгент, Буйнакск, Лаваши, Магьарамгент, Унцукул, Ахты ва башгъа районланы бийив ансамбллерини, яратывчулукъ коллективлерини чыгъышлары, тюрлю, берекетли байрам столлары, татывлу ашлары булан гелген эдилер.
Байрамны юрютегенлер де эсгерген кюйде, гюнтувуш уьлкелерде янгы йылны башланыву булан байлавлу Навруз байрам, мартны 21-нден башлап, 3 гюн оьтгериле. Бизде, Дагъыстанда, гьар миллет язбашны байрамына оьзюню маънасын бере. Кёбюсю гьалда язбашда топуракъгъа биринчи харш салына, язбашгъы чачывлар башлана.
Ондан къайры да, Навруз байрамны гюнлеринде бири-бирине къонакълай бара, къутлай туруп, берекетни къурдаш-къардаш аралыкъланы беклешдире.
ДР-ни маданият министрини заместители, халкъ яратывчулугъуну республика уьюню ёлбашчысы Марита Мугьатова Навруз байрамны оьтгеривге байлавлу булай деди:
– Навруз байрамны гьар миллет оьзтёрече къаршылай буса да, бирлешдиреген мердешлери бар. Бугюн республикабызны 22 районундан гелген яратывчу коллективлеге де оьзлени адатларын, мердешлерин аян этме, шону булан бирче миллетлени татывлугъун артдырма бирдагъы имканлыкъ болду. Биз гележек наслулар учун да ата-бабаларыбыздан гелген байрамларыбызны, адатларыбызны, мердешлерибизни унутулма къоймай сакълама герекбиз. Навруз – берекетни, бирлешивню байрамы. Гьар йыл оьтгерилеген бу байрамгъа маданият министерликни янындан да кёп тергев бериле. Алданокъ гьазирленген коллективлер бугюн оьзлени халкъыны адатларын, милли бийивлерин, ашларын малим этежек. Навруз янгыз язбашны байрамы тюгюл, миллетлени бирлешдиреген байрам деп де къошма ярай.
Гертилей де, Навруз байрамгъа гелген яратывчу коллективлени оьзтёречелиги, маданият байлыгъы бизин кёп миллетли республикабызны халкъларын бирлешдирме, англама болушлукъ этемикен деп эсиме геле.
Дербент районну «Теркеме» деген Гергебиль райондан гелген «Гергебиль» деген фольклор ансамбллер ва Буйнакск райондан гелген сююмлю йыравубуз Насрутдин Лабазанов жыйылгъанланы разилигин алдылар.
Милли опуракълары, гийимлери, бай, берекетли столлары, яратывчулукъ чыгъышлары булан гьар райондан, шагьарлардан гелген коллективлер бу байрамны тойгъа айландырып къойгъан йимик эди.
Байрамгъа жыйылгъан шагьарлы къаравчулар ва къонакълар бек рази къалды. Байрамгъа шагьарлы Муъминат Гьажиева гиччипавлары булан гелген. Язбашда оьтгерилеген бу байрамны оьзлерде белгилейгенни эсгере туруп ол булай деди:
– Бизин агьлюде кёпден берли Навруз байрамны кёп сююп белгилейгеник адатланып гелген. Язбаш гелгенликни де байрамгъа санама ярай. Язбашда бары да жан-жанывар, оьсюмлюклер уяна, янгыдан эркин тыныш ала. Навруз байрамгъа къарама биз гьар йыл гелебиз. Бу йыл да кёп арив онгарылгъанлар. Бизин агьлюде де бугюнлер уллу байрам болажакъ. Къонакъланы къаршылажакъбыз, уллуланы уьстюне баражакъбыз.
Навруз байрам март айны 21-нден 22-сине чыгъагъан гече геч болгъунча узатыла. Яллайгъан отну уьстюнден атылып чыкъса, гюнагьларындан, яман амалларындан, аврувларындан тазалана дей.
Язбаш булан бирче бизге барыбызгъа да берекет, сююнчлер, шатлыкълар, парахатлыкъ ва савлукъ гелсин. Навруз байрам Мубарак болсун!
Патимат Бекеева.
