(Хабар)

 

Биринчи гезик олар шагьар бавда ёлукъдулар. Камил де, Найида да башгъа-башгъа факультетлерде охуса да, оланы общежитиелери янаша ерлешген эди. Охуйгъан еринден турагъан ерине олар шагьар бавдан юрюп, тувра чыгъып къала эдилер.

Камил тренировкагъа алгъасай. Гёрюп таныса да, гьали болгъанча бир де сёйлемеген къыз булан о сорашмай оьтюп болмады. Общежитиеде турагъан къызлар кёбюсю дарслардан сонг китапханада къалып, дагъы гюнгю дарслагъа гьазирленип,  гечсув  къайтагъанын  билеген Камил, саламлашып, сёз ёругъуна Найи­дагъа:

– Бугюн тез къайта турасан бугъай? – деди.

–  Дагъы, бугюн  Бурлият тувгъан гюнюн эте. Огъар кёмек этме герек. Сагъа айтмагъанмы дагъы?

Айтгъан эди. Оьзю булан охуйгъан Найиданы юртлусу Бурлият Камилни де чакъыргъан эди.

Бир тамаша, кимни де гёзюн тартагъан арив къызлар бола. Найида да шолай къызлардан эди. Саргъылт чачлы, ачыкъ юзлю, гьар даим де арив гийине, ёлдашларыны арасында айрыча арив гёрюне эди. Найида булан тура­гъан къызлар огъар, оьзюне арив къарайгъаны саялы: «Модница, гюзгюню алдындан таймас», – деп тогъуша бола эдилер. Камилге де о кинодагъы арив къыз йимик гёрюне эди.

Ондан къайры да, Найида исси къыз эди. Биринчи гезик ону булан сёйлеген Камил де шону шоссагьат гьис этди.

– Бизин факультетде къызлар аз, – деп кюстюнюп башлады Найида. – Мени онда къурдашларым да ёкъ деме ярай. Шо саялы мен сизин къызлар булан кёп боламан, Бурлият да къызардашым йимик.

Къызлар булан онча сёйлеп де бажармайгъан Камилни оьзюню къыйынларындан башлагъан Найида булан лакъыры къыйышып къалды, шо саялы о тренировкагъа да бираз геч болду.

Ахшам Бурлиятны тувгъан гюнюне баргъанда, бары да жыйылып табулду.

– Къайдасан, гиев?! Не аривсен, ярым сагьатлыкъ ёлда Найиданы башын да чырмап, – деп тюртдюлер.

«Вёв атта, бизин чи гелешип де битген экен!» – деп, Камил тартынып гетди. Найида да бурнун салландырып: «Бирче охуйгъанлар сёйлеме де ярамаймы?» – дегенде, бу лакъыр тезденокъ юрюлегенни англады. Шолай булар студент ёлдашларыны арасында масхарадан гелешинген гезикли бир жут болду.

«Гелин-гиев» оюнгъа бирев де онча маъна бермей эди. Ону заманлыкъ зат, студент яшавуну бир аламаты йимик гёре эди. Ондан къайры, булар университетде  охуйгъан  заманларда улан  ва  къыз аралыкъларда ёлугъувлар, сюювлер деген затлар юрюлмей эди, олар сийрек болагъан затлар эди. Эдеплер о заман къатты болгъан буса ярай.

Шолай, ёлдашлары буланы «гелешген» сонг, булар бир-бирине оьзтёрече янашагъан болду. Гьар ёлукъса, бири-биринден сююнегенде йимик, масхара этип, иржайып, кюлеп бола эдилер. Буланы къурдашлыгъына бара-бара ёлдашлары да сукъланардай болду. Тюзю, шогъар оьзю Камил де тамаша бола эди.

Камил де, Найида да бир-бирине айтардай ошамай эди. Найида лап да арив къызланы бири эди. Камил буса юртлу экени бек билинеген, къараявуз, тонкъу бурунлу, гийи­мине де онча тергев бермейген улан эди. Гьатта бир керен къышда дарслагъа атасыны хытыр тонун гийип гелип, ёлдашларыны иришхатларын да алгъан эди.

Бир керен Бурлият да:

– Найидагъа гёз къаратагъан уланлардан кёп зат ёкъ, о буса сени булан тюгюл эсе, бирев булан да ачылып-чечилип сёйлемей. Билмеймен, о сенде не тапгъан?! – деп кюлеп сёйледи.

Гертиден де, Найида булангъы аралыгъы ёлдашларыны арасында Камилни оьр эте эди. Къачан ёлукъса да, ону иржайып къарайгъан кюю Камилни «иритип» къоя. Найида огъар къарайгъан кюю, сенден магъа артыкъ да, аявлу да адам ёкъ дейген кюйде эди. Яш уланны о да хош этмей боламы?! Хош чу нечик де, оьзюн хан йимик гёре эди, шагьдай бола  эди.

Шолай, студент охувуну йыллары оьз ёлу булан гетип, ахырына багъып бара эди. Бир гезик дарслардан сонг шагьар бавдан общежитиеге къайтагъанда, Камил Найидагъа расланып къалды.

– Охувларыбыз да бите тура дагъы, – деди Камил сёз арада.

– Бираздан юртларыбызгъа къайтарбыз, студент яшавубузну эсге алагъан боларбыз, – деп, Найи­да да къошду.

– Дагъы ёлугъарбызмы, Аллагь билсин. Мени студент заманымны лап да арив эсделиги гьисапда сен баргъа сююнемен. Сенсиз нечик боларман экен?! – деп, Камил масхара – герти сёйлеме сюйдю «Мен де», – деди Найида.

– Бирден яшмын яшнап, ер тербенип гетген эди буса да, Камил артыкъ тамаша болмас эди.

Камил тамаша болуп къарады ва Найида масхара этип айтмагъанны билди. Биринчилей улан оьзюне къыз иржайып сёйлемейгенин гёрдю. Шолай, Камил бир де умут этмейген, масхара гертиге айланды.

Сонг буса болагъан затлар оьз ёлу булан болуп турду. Камил анасына билдирди, гелечилер йиберилди, той болду. Камил де, Найида да эр-къатын болдулар.

Йыракъ юртда агьлю яшав къурма башлагъан Найида бир де алышынмады. Янгы таныгъан адамланы оьзюне тез исиндирди. Оьзюнюкилер чи нечик де, гьатта хоншудагъы къызлар да ону булан ювукъ къурдаш болма гьасирет эди. Бетини ярыкълыгъы, гишиге ачыкъ, иржайып янаша­гъаны кимни де оьзюне тарта эди.

Къатын арада сёз де болмай къаламы. Учу-къырыйы Камилге де етише эди.

–  Арив къатын чы хоншуда яхшы деп тегин айтмагъан.

–  Мунча арив къыз бизин заннакъгъа негьакъ гелерми эди?! Бугъар чы  олай гелин артыкъ эди.

–  Арив къызланы дослары болмай къаламы, пакъыр.

– Пышдырыкъсыз иш болмас деймисен…

Юртну адаты буса ярай, гьар яхшыгъа къаршы гюллев тувмай къалмай.

Камил насипли улан эди. Ол оьзю ушатагъан къыз булан уьйленип яшай эди. Оьзюнг сюеген, инанагъан адамынг гьар гюн янынгда табылмакъдан уллу насип болармы дагъы?!

Найида шо студент заманында йимик, алышынмай бир кюйде эди. Камил гьар ишинден къайтагъанда ону алдына чабып чы­гъагъанда йимик, къуру сююнюп, иржайып къаршылай эди. Шо да Камилни юрегин сююнчден толтура эди. Найида эрин эр этеген къатынлардан эди.

Иш десенг де, школаны иши не болажакъ. Дарс берегенлени алапасына агьлюню сакълап болмайгъанны ким билмей. Сонг да, тезден берли Камилни юрегинде машин алмагъа умуту бар эди. Уьйде туруп ювукъ арада машин алып болмажагъын биле эди. Шо вакътиде гезикли керен Тюменде ишлейген бир къардашы иш бар, гел деп билдиргенде, Камил ёлгъа чыкъды.

Баргъаны да арив болду, яхшы иш тюшдю. Тек узакъ ишлеме чола болмады. Найида яшгъа токътагъан деген хабар гелгенде, юреги уьйге алгъасады. «Алгъасама, бир-эки ай ишлесенг, машинге чакъы болар эди», – деген къардашыны сёзлери де ону токътатмады. «Олай буса, машинлер мунда учуз, мунда алып къой», – деген ону сёзюне чи Камил рази болду.

Учуз болса да, ёлу бар эди. Оьзю де гюзге айланып турагъан заман. Алгъасамай, токътай барарман деп ойлашды Камил.

Шолай, машин де алып, ол ёлгъа чыкъды. Уьюне ювукъ бола туруп, къарлы чакъ янгургъа айланды. Гьайдама енгил болду. Дагъыстанны дазуларына етише турагъанда, ахшам болду. Дёрт-беш сагьатлыкъ ёл къалгъангъа, гече токътап нетейим, аз къалгъан, чыдарман деп, Камил къавшалса да, уьюне алгъасайгъангъа, токътамай гече булан гьайдады. Ол Найиданы, ону иржайывун бек сагъынгъан эди.

Камил уллу таш ёлдан юртуна барагъан ёлгъа бурулгъанда, гечортадан оьтген эди. Энни юртуна етишме алты чакъырым ёл къалгъан. Уьйге етишдим деме де ярайгъан кюйде эди. Юртдан бир чакъырым мезгилде ёлну къыркъып агъагъан пачалыкъ татавулну уьстюндеги кёпюрге етишсенг, юрт гёрюнюп къала. Ону гёргенде буса, юртгъа гиргенде йимик боласан.

Пачалыкъ татавулну кёпюрю Камилни гиччиден берли эсинде къалгъан. Татавул язда яшлар киринме юрюйген ер эди. Айрокъда бек яшлар кёпюрден атылып, чомулуп, леззет ала эдилер. Амма шофёрлар чы шо кёпюрню онча сюймей эди. О бек тар, ягъаларындагъы чакъасы тёгюлюп турагъан эсги кёпюр эди. «Сизге янгы кёпюр этежекбиз, гьали-дагъы», – дей туруп, гьаким тайпалар гьар сайлавну алдында районда юрт агьлюлени сююндюрюп, башына чыгъып битмей эди. Камил Тюменге гетген сонг чу, о дагъы да бек бузукъ болду. Муна гьали Камил яшлыгъыны ярыкъ эсделиги булан эсги кёпюрге ювукъланды.

Янгур бир токътамай себелей. Машинни ал терезесин тазалайгъан затлар Камилден ёлну яшырагъан янгур сувну бир токътамай о якъгъа-бу якъгъа чачыратып тербей. Кёпюрге минеген бурунчакъгъа етишди. Машин атылып минегенде йимик кёпюрню уьстюне минди, Камил юртуну гечеги ярыкъларын гёрдю, юреги хошланды ва эсер-месер болду, абдырады, манг болду. Машин кёпюрге мингени булан ону янгур да йымышатгъан, булай да тар ва бузукъ еринде сыргъалап татавулгъа тюшдю де гетди.

Машин Камил олтургъан яны булан тюшюп, терезе сынды, машинни ичин сувукъ сув алды. Камил къаршыдагъы эшикге узатылды, теберди, урду – ачылмады, башы булан ал терезеге урду – шиша сынды, сув къызылгъа боялды. Буту бир затгъа илинди, чыкъма болмады. Камил эсер-месер болуп о якъгъа урунду, бу якъгъа талпынды, къаркъарасы бошама башлады, буса да болуп тура­гъангъа инанып битмей – урунду, тартды, силкинди…

Арадан кёп де гетмейли, Найи­да улан табып, огъар Камил деп ат къойгъанны ва Найида дагъы бир де эрге бармагъанны Камил билмеди.