Абидат 1931-нчи йылда Къумукътюзню бырынгъы юртларыны бириси Къазиюртда тувгъан. Ол агьлюде уьчюнчю авлет болгъан. Атасы Гьюсейн жагьиллей гечинип, уьйню намусу анасы Айбатны башына тюше. Амма анасына да авур аврув къабунуп, яшавдан чакъсыз гете. 10 йыллыкъ къызъяш Абидатгъа гиччиден загьматгъа къуршалма тюше. Дав башлангъанда, яш чагъына да къарамайлы, уланкъардашы Насрулла гёнгюллю кюйде давгъа гете. Эки де къызардаш о къагьрулу, къыйынлы йылларда татавуллар да къазгъан, авлакъда каза да ургъан. Шо йылларда юртлуланы къайгъысына къайгъы къошула. Къойсув ташып, Къазиюртну сув ала. Юртлуланы Люксембург юртгъа гёчюре. Чагъына да къарамайлы, уллулар булан тенг ишлейген Абидат колхоздагъы загьматы учун савгъатлагъа лайыкълы бола. О заманларда алдынлыкъны алып ишлейген загьматчыланы опуракъ гийим булан савгъатлай болгъан. Абидат да нече керен явлукълар, капотлар булан савгъатлангъан.
Оьрде эсгерген йимик, Абидат яшав ёлун минасы гьамзаюртлу, Мужукъай юртда яшайгъан Макирдин булан байлай. Макирдинни бир аягъы болмагъан. Ол асгерде къуллукъ этегенде, сувукъда аягъын уьшютюп, бир бутун тас этген. Амма сакъатлыгъына да къарамайлы, Макирдин оьмюрюн загьмат булан йиберген. Ол Ягъылбай юртдагъы китапханада ишлеген. Ондан сонггъу йылларда буса Мужукъай юртдагъы трактор паркгъа къаравул этген.
Абидат эргишини ишин де агьлюде де, авлакъда да кютюп гелген. Башлап колхозда, сонггъа таба «Дагъыстан» совхозда Абидат къайратлы кюйде ишлеген. Ону къайда йиберсе де, ол ишине жаваплы янашгъан. Макирдинни ва Абидатны татывлу агьлюсюнде 4 яш оьсген. Заманында оьзлеге билим алмагъа имканлыкълары болмагъан саялы, олар оьзлени яшларына билим алмагъа имканлыкълар яратгъан. Уллу къызы Патимат, оьр билим алып, муаллим касбугъа ес болгъан. Ол Тамазатёбе орта школада яшлагъа къумукъ тилден ва адабиятдан дарслар бере. Экинчи къызы Къанитат, Буйнакск шагьардагъы финанс техникумну битдирип, Бабаюртда ишлей ва яшай. Гиччи къызы Аминат буса, Каспийск шагьардагъы медицина училищени тамамлап, ата юрту Мужукъайда медсестра болуп ишлеп, юртлуланы разилигин ва баракалласын къазангъан. Агьлюдеги биргине бир уланы Абдулгьалим де Хасавюрт шагьардагъы юрт хозяйство техникумну тамамлагъан. Бугюнлерде ол Тюмен бойларда ишлей.
Абдулгьалимни йыргъа-сарынгъа пагьмусу барны айрыча эсгерме сюемен. Ол уста кюйде агъачкъомуз да согъа, теп де къагъа. Районну юртларында оьтгерилеген шатлы мажлислерде, тойларда ортакъчылыкъ этип, оьзюню къурч тавушу булан белгили болгъан.
Бугюнлерде Абидатны яннавурунда ону агьлю ёлдашы Макирдин ёгъу 27 йыл бола. Амма Абидатны авлетлерини авлетлери 13 бар, оланы да авлетлери 9 бар. Олар жыйылгъанда Абидат баживню юреги шатлыкъдан толуп, тавдай бола.
– Яшда гёрген яшынмас, деп негьакъ айтылмай. Къойсув ташып, юртубуз Къазиюрт ташгъынгъа тарыгъанда, гьар агьлюге бир арба берилген эди. Шогъар да биз яшыбыз-уллубуз булан, чайыбыз-майыбыз дегенлей, опуракъ гийимибизни алып миндик. Артыбызгъа къарап, биз яшагъан ожакъларыбыз, мал-мюлкюбюз сувну тюбюне гетегенни гёргенде, юреклерибиз ярылгъаны бугюн йимик эсимде. Биз азиз, ана топуракъларыбыздан магьрюм къалдыкъ. Ана топурагъыбызгъа къайтмагъа бизге насип болмады. Ата юртум Къазиюртну дюньяланы байлыгъына да бермес эдим, – дей гёзьяшларын сибире туруп Абидат бажив.
Бираздан ол, магъа багъып, иржайып:
– Халкъ булан гёрген къара гюн де байрамдыр деп бизин ата-бабалар тюз айтгъан, – деп къошду.
Оьмюр бою авлакъларда ишлеп, яшавда бай сынав топлагъан Абидатгъа юртлулар уллу абур ва сый булан янаша. Гелген къонакъгъа ашын да, къашын да береген Абидатны авул-хоншу булан къыйышып яшап билеген асил тиштайпа гьисапда таный.
Абидат бажив, йылларына да къарамайлы, ана тилде чыгъагъан газетлени ва журналланы охуй. Ата юртунда 6 класны битдирсе де, Абидат бажив о йылларда охугъан шиъруланы, хабарланы эсинде сакълай. Ол уста, чебер кюйде Йырчы Къазакъны, Аяв Акъавовну асарларын гёнгюнден айтагъанны гёргенде, кимни де сукъландыра. Къумукъ миллетни авуз яратывчулугъун яхшы билеген Абидат баживню бай, дилбар тили бар. Ол оьзюню сёйлевюнде айтывланы, аталар сёзлени генг кюйде къоллай. Миллетге хас адатланы, мердешлени сакълай ва яшёрюмлени арасында къумукъ тилни абурун артдыра.
Абидат бажив йимик таза, асил къылыкълы адамларыбыз кёп болса, яшёрюмлер олардан уьлгю алып, терс, зараллы ёллагъа тюшмес эди деп инанма сюемен. Олай адамлар юртну, элни берекетин сакълай.
Ругьдан тюшмейген Абидат баживню алгъышлай туруп, огъар жагь кюйде бизин арабызда кёп заман яшав сюрмекни ёрайман.
Бэлла Гьажигелдиева,
РФ-ни Журналистлерини союзуну члени.
