– Абилей Айнутдинович, «Къарабудагъгент район» муниципал къурулувда оьсюп гелеген наслугъа билим береген школалар ва дагъы да къошум билимлер береген ожакълар нече бар?
– Бугюнлер районда 28 школа бар. Яшлар бавларыны санаву – 16. Ондан къайры да, яшланы яратывчулукъ уью, маданият центры иш гёре. Школаларда 11 825 охувчу билим ала ва тарбиялана. Ахшамгъы школалагъа 1124 охувчу къуршалгъан. Яшлар бавларына 2174 яш юрюй. Районну школаларында 1700 муаллим ишлей. Оланы 670-вюне биринчи категориялы муаллим ва 102-вюне оьр категориялы муаллим деген ат берилген.
– Сиз эсгерген охув ожакъланы материал-техника булан ясандырылгъан даражасы нечикдир?
– Билим беривню алдына салынагъан талапланы гёз алгъа тутуп айтгъанда, бары да школалар компьютерлер булан таъмин этилген. Гьар 16 охувчугъа бир компьютер тие. Артдагъы йыллар Дёргели, Къурбуки ва Аччысув юртларда янгы школалар къурулуп тура. Къарабудагъгент юртдагъы 1, 2 ва 3 номерли ва Къакъашура юртдагъы 1 номерли школаланы биналарына толу кюйде ремонт этилди. Тек гьалиге ерли чечилмей къалып турагъан масъалалар бар. Аданакъ юртдагъы школагъа ремонт этилмесе ярамай. Манас посёлокдагъы школада буса уьч сменада охуйлар.
–Оьсюп гелеген наслуну охутувда, тарбиялавда не затгъа айрыча тергев бериле?
– Башлапгъы 1, 2, 3 класларда федерал пачалыкъ билим берив стандартланы къоллав, оьсюп гелеген наслуну патриот ругьда тарбиялав, янгы девюрню ватандашларын тарбиялав – гьалиги заманны талаплары. Озокъда, билимлени кюрчюсю оьсюп гелеген наслугъа яшлар бавларында ва башлапгъы класларда салына. Шо саялы яшлар бавларында ишлейген тарбиялавчулар, башлапгъы класларда дарс береген муаллимлер билимли ва тарбиялангъан касбучулар болмагъа герек.
– Язлыкъ каникулларда охувчу яшлар заманын нечик оьтгерди?
– Бу йыл яйда бизин районну 2 минг охувчусу лагерлерде ял алдылар. Дагъыстан Республикадан тышда ерлешген лагерлерде де 200 охувчу каникулларыны заманын пайдалы кюйде оьтгерди. Бизин районда буса Дёргелидеги, Къурбукидеги, Къакъашурадагъы школаларда эки сменада лагерлер ишледи.
– Муаллимлени дарс беривню методикасын билегени гьакъда не айтмагъа боласыз?
– Муаллимге билимли болуп къалмакъ да азлыкъ эте. Ол дарсны методикасын яхшы билмеге ва тарбиялангъан адам болмагъа герек. Районну билим берив управлениесинде ишлейгенлер, методкабинетни касбучулары муаллимлеге кёмек этмеге борчлулар. Гьар йыл районда 250 муаллим билимлерин камиллешдирмек мурат булан курслагъа баралар. Гьар охув йыл районну оьлчевюнде «Лап да яхшы тарбиялавчу», «Бажарывлу вожатый» дейген ярышлар оьтгериле.
– Оьтген охув йылны районну охувчулары (он биринчи класны алайыкъ) нечик тамамладылар?
– Гетген охув йыл къолуна аттестат алгъан 714 охувчуну 27-вю медальгъа битдирдилер. Шолардан 19-у – алтын медаль, 8-и – гюмюш медаль. Охувчуланы 360-ву оьр охув ожакълагъа охумагъа тюшдюлер. Бугюн бизин алдыбызда чечилмей къалып турагъан бир масъала бар. Оьсюп гелеген наслугъа, охув программа талап этеген кюйде билим бермек учун, олар бир башлап яшлар бавларында оьмюрюне гёре тарбия алма гереклер. Тек не пайда, бизин райондагъы яшланы 70 проценти яшлар бавларына бармай. Джанга, Ленингент, Къакъамахи, Янгы Паравул, Сираги юртларда яшлар бавлары ёкъ. Шо себеп болуп бу йыл биринчи класда охужакъ яшланы кёбюсю тийишли даражада гьазирленмеген.
–Абилей Айнутдинович, муаллимлени алдына не йимик борчлар салына?
– Герти муаллим болмагъа тынч тюгюл. Гьатта огъар билимли болуп къалмакъ да азлыкъ эте. Биринчилей, муаллим охувчу яшланы сююп билмеге герек. Экинчилей, охувчу яшланы тарбияламакъ учун, тарбиялавну сырларын теренден англама тюше. Уьчюнчюлей, гьар охувчуну бажарывлугъуна гёре касбу сайламагъа ёл гёрсетмеге герек. Озокъда, бизин районда ишине жаваплы янашагъан муаллимлер кёп бар. Амма гьар йыл оьтгерилеген тергев ишлер исбат этеген кюйде, охувчу яшлагъа ярты билим береген муаллимлер де ёкъ тюгюл. Бу янгы охув йылда бизин алдыбызда токътагъан кёп масъалалар бар. Муаллим касбусуна яратывчулукъ ёл булан янашмагъа, билимлерин артдырмагъа борчлу.
