1904-нчю йылдан башлап социалистлени ёлун танглай. 1905–1907-нчи йыллардагъы инкъылап гьаракатны башчыларыны бириси бола. Дадавну ялынлы йырларын инкъылапчылар прокламация гьисапда халкъны арасына яя болгъан. Дадав 1917-нчи йылдагъы инкъылап гьаракатда ону гёрмекли ёлбашчысы болуп белгили бола. «Ишчи халкъ» деген газетни ва «Тангчолпан» журналны къурувда ортакъчылыкъ эте. Оьзюню азатлыкъ учун ябушувгъа чакъырагъан асарларын шо басма къурумларда чыгъара. Дадав – къумукъ поэзияда инг герти халкъчы шаирлени бири. 1919-нчу йылда Бакюде Петр Ковалёв чыгъаргъан «Набат» деген газетде ону яратывчулугъуна тап шолай багьа берилген. Дадав Магьамматов бизин адабиятыбызда шолай гёрмекли ер тута буса да, гьали болгъанча да ону не яшаву, не де яратывчулугъу толу кюйде ахтарылмагъан, шаирни йырлары айры китап болуп чыгъарылмагъан.
Бизге шаирни яшавундан, яратывчулугъундан ахтарыв юрютеген гюнлерде ону яхшы таныгъан юртлулары Дадав этген жемлени, илгичлени, къуюлуп этилген хынжал сапланы, бек инче усталыкъда ёнуп этилген агъач къашыкъланы, тапанча ва оьзге савутланы гёрсете эдилер. Шо гюнлерде шаирни юртлулары Абсамат Токъаев де ва Акъа Гебеков да бек асырап сакълангъан Дадавну оьз хаты булан Пётр Ковалёвге, Азимге, Абидге язылгъан кагъызлары бар эди.
Оланы биринде Абидге язылгъанында Дадав хазар мердешде гьарплары бири-бирине маталмагъан гьарп-хаты булан булай язгъан эди.
«Талма ювугъум, енгилме, гел, бирдагъы айлананы гьавлап чыгъайыкъ… Биз талсакъ, яшлар къавшалар»,– деп яза эди.
С. Алиев,
Гь. Акаев.
Азимге кагъыз
Торкъалили мен, Микайыл, оьзюмдюр,
Айтылагъан сен Азимге сёзюмдюр.
Тапанчаны танглап эт деп язасан,
Айт чы, досум, кимге къабур къазасан?
Бондарлыкъны ташлап банда болса да,
Бирев гёрмес бир капекни хайырын.
Тархлар тартып язылгъан деп айтасан,
Англатагъан акъны-гёкню айырып.
Йиберемен аргъып чыкъгъан танг булан,
Мен охуйгъан къайтып-къайтып къангъынча,
Шо сёзюме таяв болсун тапанча.
Баммат гьажи
Баммат гьажи, къади эдинг аввал юртда,
Старшина болуп адашдынг артда.
Охудунг илмуну, битдирдинг малим,
Халкъгъа питне салма къаст этдинг залим.
Бавну юзюмюнден чагъыр башладынг,
Шариятынг, герти ёлунг ташладынг.
Чагъырынг юрютдюнг Кавказиягъа,
Ишлеринг сёйлесем – ёкъ пайда магъа.
Къазакълар бийлеп, къанлар къусдурдунг,
Ант эте – ант эте ялгъан гьар-гьара.
Языкъны, оьксюзню къыйнап пусдурдунг.
Гьали болмадымы юзюнг къап-къара.
Энни сен англа бизде гюч барны,
Генг абатынга бу яшав тарны.
(1905-1907 йй.)
Умсалимат, гюл ачмагъан бюр эдинг
Умсалимат, гюл ачмагъан бюр эдинг,
Яшлыгъынг булан сен чи кюр эдинг.
Авулларда къызъяшланы гёре эдинг,
Сен олагъа гьар гюн айып берединг.
Уланлагъа сёйлей, кюлей, къарай деп,
Сыры къыргъа чыкъма неге ярай деп.
Сюймакълыкъ сабуру ёкъ зат экен,
Юрекни гюйдюреген от экен.
Юрегим сюйдю ону, изледи.
Аллагьым арабызны тюзледи.
Арабыздан бираз заман гетгинче,
Хапарсыздан гелип тюшдю байрамгъа,
Жаным огъар гьашыкъ болду гьайрангъа.
Гече-гюндюз ол хомузсуз той эди.
Сан-чархымны шатлыкъ этип къоя эди.
Йыбана эдим ону булан гьар вакъда,
Пашманлыкълар гелип тура ол ёкъда.
Гесилсин адамланы тиллери,
Чорт сынсын душманланы беллери.
Бир жанымны къаркъарамдан айырды,
Къуванчымны гёз алдымдан тайдырды.
Энни йыбав кимлер булан этейим?
Жаны ёкъ къаркъарамны нетейим?
Бер, Аллагьым, бер чархыма жанымны.
Жанымны бермек сендендир,
Юрегимни гьайын этмек мендендир.
(1912 й.)
Ковалёвгъа кагъыз
Мен ойлай боламан чакъда, бир-бирде,
Сёз арада, яза-буза тептерде.
Сен билмейген китаплардан гьеч бир де
Бармыкен ёл, ювугъум Ковалёв?!
Барышны сен тиркеп боласан къастгъа,
Къастланы къайтарып пролетар атгъа,
Инкъылап ойланы къуюп рус хатгъа,
Йибересен, айрылмас ювугъум Пётр Ковалёв!
Бу гезик де яздынг «соц» деп лазиминг,
Тюшдю ойлагъа зор Микаилинг,
Заводгъа тюшемен гьакъ, гьалигине,
Не учун билесен, Пётр Ковалёв.
(1914 й.)
