Ону атын, хатын, хасиятларын таныма магъа онча кёп заман тарыкъ болмады. Къысгъа болжалны ичинде ону булан ишге байлавлу болуп гьакълаша-гьаллаша туруп, ол ана – къумукъ тилин нечик мекенли билегенине ва шону натижасында гьар тюрлю масъалалагъа байлавлу болуп натижалы гьасил чыгъарма болагъанына тюшюндюм…
Шондан берли арадан кёп йыллар гетген.
Бугюн де мен ишлейген «Ёлдаш» газетибизде загьматны ветераны Латип Гьажакъаевни гьар тюрлю масъалалагъа байлавлу болуп чакъда-чакъда терен маъналы, охувчуланы ойлашдырагъан макъалалары язылып чыгъарыла.
Бу гезик де мени сесленмеге ону «Ёлдашда» 2013-нчю йылны февраль айыны 1-нде чыкъгъан дёртюнчю номеринде ерлешдирилген «Менлигибиз – милли бирлигибизде» деген макъаласы борчлу этди.
Гертиден де, Латип тюз айта. Бизин, къумукъ миллетни, къанын бузагъан, къарсалатагъан кёп къыйынлыкълары бар.
Колхозланы ва совхозланы оьтген совет девюрде бир яхшы яны бар эди. Ишлемеге сюеген адамны бириси де шо ихтиярындан магьрюм къалмай эди. Сонг да, гьар кимни артындан чабып турмайлы, налогланы бир ерден-колхозну умуми гелиминден алма рагьат эди. Амма пачалыгъыбыз бир жамиятдан оьзгесине гёчеген вакътилерде ортакъ малгъа, байлыкълагъа от тюшдю…
Гьалиги пакарсызлыкъда, коллектив загьматны якълап иш гёреген уллу колхозлар-совхозлар кётюрлюкге тарыгъанда, топуракълар кимлени къолунда, сюрюлеген ерлерибизни кимлер пайдаландыра, олар ишлетилеми-ишлетилмейми, налоглар тёлейми-тёлемейми, о бизге толу кюйде ачыкъ тюгюл…
Амма шону ачыкъ ерлери де бар. Мисал учун айтгъанда, Бабаюрт райондагъы Львовское 1 деген юртну кюрчюсюнде къазиюртлулардан 40 гектар авлагъы булан 2012-нчи йылда къурулгъан колхоз бугюн пачалыкъгъа бары да затын тёлеме герек. Оланы майлы топуракъларында лабарлашып олтуруп, минглер булангъы гектарлагъа ес болуп, 3 адамдан СПК къурулгъан тав районланы хозяйстволары гьайван-мал, емлер сатып миллионлар булан къазанч этип бир налогун да тёлемей байына. Биз буса не бек чыдамлы халкъбыз, нени де гётеребиз, юрегибиз эркин.
Шо ёрукъдагъы кемчиликлер тюзлюк бойдагъы бизин къайсы районубузну топуракъларында да къаршылашмай тюгюл. О саялы бизге шо гьакъда эсгерилген колхозну председатели Мухтарали Адилханов да ичибушуп баян этегени англашыла.
Бизин тезги ювугъубуз, маслакдашыбыз Мухтаралини ойлары бош ерде тувулунмагъан. Ана топуракъны къысматы, ону минглер булангъы гектарларда къолдан чыгъарылагъаны ва шону натижасында, бизге ат чапдырма майдан чы нечик де, бир баай сакълама, тавукъуя салма къарыш ер къалмагъаны гьаките. Не этмеге герек?
Шолай агьамиятлы масъала арагъа салынып ойлашылагъанда, 2012-нчи йылны гюзюнде тахшагьарыбыз Анжиде оьтгерилген къумукъланы ватандаш форумунда уьстде атлары эсгерилген ёлдашларыбыз да ортакъчылыкъ этди. Шону ортакъчыларыны пикрусу гьисапгъа алынып къабул этилинген къарарны аслу ери де: гьалиги заманда тувулунгъан гьалны гьисапгъа алып, юрт хозяйство агьамияты булангъы топуракъланы айрыча есликге бермеге эрте.
Къачан ярай? Яражакъ, топуракъларыны миналы дазуларын токъташдырып, инвентаризациядан чыгъартып, ерли гьакимлик къурумланы, тарт-созгъа тюшме къоймайлы, бирлешген жамиятланы ихтиярларына бергенден сонг.
Муна, шо талапны керт салып дагъы бир де тайышмайлы чалышмакъ бизин миллетни алдында токътагъан бугюнню аслу масъаласыдыр. Шо гьакъда Латип Гьажакъаев тюз пикруланы арагъа чыгъара.
Давчу бош къалмас деп негьакъ айтылмагъан. Ортакъ оьгюзден эсе, озокъда, онгача тана къолай болажагъы гьакъ зат.
Менлиги бар адам, тёшекде болмагъандан сонг, сан-санын чирик эт басдырып, топуракъларын талатып, ишлетмейли, чыдап турмас. Шолай бузукъ ва зараллы уьлгю бизин оьсюп гелеген наслубузгъа да нечик таъсир этегени гьакъда унутма тюшмей. Оьз заманында эс табып оьсюп гелеген наслуларыбызны далаплы, билимли этмек парз ва сыйлы борчдур.
Гертиден де, оьз заманында, яшлыгъында чанг чыгъармас эрлеге, къарт болгъанда къала бузса инанмас.
Муна шо саялы да, бугюн бизге тилин де, топурагъын да тас этген миллет миллет тюгюлюн англап иш гёрмеге герек. Неге тюгюл, гертиден де, Гьажакъаев айтгъанлай, шолай къоркъунчлукъ бизин къапуларыбызны къагъып тура.
Бай тилибизни унутуп азмагъа къоймайыкъ, топурагъыбызны талавурчулардан-бёрюлерден къорумакъ муратда бирлешип – бир муратгъа байланып, законланы билип, сыйланып гелген милли мердешлерибизге, ана топуракъгъа арт бермейли иш гёрейик.
ат къазангъан къуллукъчусу,
Россияны Журналистлерини
союзуну члени.
Шондан берли арадан кёп йыллар гетген.
Бугюн де мен ишлейген «Ёлдаш» газетибизде загьматны ветераны Латип Гьажакъаевни гьар тюрлю масъалалагъа байлавлу болуп чакъда-чакъда терен маъналы, охувчуланы ойлашдырагъан макъалалары язылып чыгъарыла.
Бу гезик де мени сесленмеге ону «Ёлдашда» 2013-нчю йылны февраль айыны 1-нде чыкъгъан дёртюнчю номеринде ерлешдирилген «Менлигибиз – милли бирлигибизде» деген макъаласы борчлу этди.
Гертиден де, Латип тюз айта. Бизин, къумукъ миллетни, къанын бузагъан, къарсалатагъан кёп къыйынлыкълары бар.
Колхозланы ва совхозланы оьтген совет девюрде бир яхшы яны бар эди. Ишлемеге сюеген адамны бириси де шо ихтиярындан магьрюм къалмай эди. Сонг да, гьар кимни артындан чабып турмайлы, налогланы бир ерден-колхозну умуми гелиминден алма рагьат эди. Амма пачалыгъыбыз бир жамиятдан оьзгесине гёчеген вакътилерде ортакъ малгъа, байлыкълагъа от тюшдю…
Гьалиги пакарсызлыкъда, коллектив загьматны якълап иш гёреген уллу колхозлар-совхозлар кётюрлюкге тарыгъанда, топуракълар кимлени къолунда, сюрюлеген ерлерибизни кимлер пайдаландыра, олар ишлетилеми-ишлетилмейми, налоглар тёлейми-тёлемейми, о бизге толу кюйде ачыкъ тюгюл…
Амма шону ачыкъ ерлери де бар. Мисал учун айтгъанда, Бабаюрт райондагъы Львовское 1 деген юртну кюрчюсюнде къазиюртлулардан 40 гектар авлагъы булан 2012-нчи йылда къурулгъан колхоз бугюн пачалыкъгъа бары да затын тёлеме герек. Оланы майлы топуракъларында лабарлашып олтуруп, минглер булангъы гектарлагъа ес болуп, 3 адамдан СПК къурулгъан тав районланы хозяйстволары гьайван-мал, емлер сатып миллионлар булан къазанч этип бир налогун да тёлемей байына. Биз буса не бек чыдамлы халкъбыз, нени де гётеребиз, юрегибиз эркин.
Шо ёрукъдагъы кемчиликлер тюзлюк бойдагъы бизин къайсы районубузну топуракъларында да къаршылашмай тюгюл. О саялы бизге шо гьакъда эсгерилген колхозну председатели Мухтарали Адилханов да ичибушуп баян этегени англашыла.
Бизин тезги ювугъубуз, маслакдашыбыз Мухтаралини ойлары бош ерде тувулунмагъан. Ана топуракъны къысматы, ону минглер булангъы гектарларда къолдан чыгъарылагъаны ва шону натижасында, бизге ат чапдырма майдан чы нечик де, бир баай сакълама, тавукъуя салма къарыш ер къалмагъаны гьаките. Не этмеге герек?
Шолай агьамиятлы масъала арагъа салынып ойлашылагъанда, 2012-нчи йылны гюзюнде тахшагьарыбыз Анжиде оьтгерилген къумукъланы ватандаш форумунда уьстде атлары эсгерилген ёлдашларыбыз да ортакъчылыкъ этди. Шону ортакъчыларыны пикрусу гьисапгъа алынып къабул этилинген къарарны аслу ери де: гьалиги заманда тувулунгъан гьалны гьисапгъа алып, юрт хозяйство агьамияты булангъы топуракъланы айрыча есликге бермеге эрте.
Къачан ярай? Яражакъ, топуракъларыны миналы дазуларын токъташдырып, инвентаризациядан чыгъартып, ерли гьакимлик къурумланы, тарт-созгъа тюшме къоймайлы, бирлешген жамиятланы ихтиярларына бергенден сонг.
Муна, шо талапны керт салып дагъы бир де тайышмайлы чалышмакъ бизин миллетни алдында токътагъан бугюнню аслу масъаласыдыр. Шо гьакъда Латип Гьажакъаев тюз пикруланы арагъа чыгъара.
Давчу бош къалмас деп негьакъ айтылмагъан. Ортакъ оьгюзден эсе, озокъда, онгача тана къолай болажагъы гьакъ зат.
Менлиги бар адам, тёшекде болмагъандан сонг, сан-санын чирик эт басдырып, топуракъларын талатып, ишлетмейли, чыдап турмас. Шолай бузукъ ва зараллы уьлгю бизин оьсюп гелеген наслубузгъа да нечик таъсир этегени гьакъда унутма тюшмей. Оьз заманында эс табып оьсюп гелеген наслуларыбызны далаплы, билимли этмек парз ва сыйлы борчдур.
Гертиден де, оьз заманында, яшлыгъында чанг чыгъармас эрлеге, къарт болгъанда къала бузса инанмас.
Муна шо саялы да, бугюн бизге тилин де, топурагъын да тас этген миллет миллет тюгюлюн англап иш гёрмеге герек. Неге тюгюл, гертиден де, Гьажакъаев айтгъанлай, шолай къоркъунчлукъ бизин къапуларыбызны къагъып тура.
Бай тилибизни унутуп азмагъа къоймайыкъ, топурагъыбызны талавурчулардан-бёрюлерден къорумакъ муратда бирлешип – бир муратгъа байланып, законланы билип, сыйланып гелген милли мердешлерибизге, ана топуракъгъа арт бермейли иш гёрейик.
Къ. Къараев,
ат къазангъан къуллукъчусу,
Россияны Журналистлерини
союзуну члени.
