Оланы шо уьстюнлюгюнден кёплер гьакъ юрекден сююнгенин оьтген сонгугюн, сентябр айны 6-нда, Магьачкъала шагьарда ерлешген «Атлант» деген шатлыкълар юрюлеген залда оьтгерилген мажлис де герти кюйде исбатлады. Шо гюн оьтгерилген мажлисни барышында магъа Исмайыл Гьажиев ва Арслан Зубайыров булан лакъыр этмеге де имканлыкъ болду. Жыйылгъанланы арасындан чыгъарып, къавгъа пуршав этмейген ерде олагъа бир нече сорав бердим. Яш кочаплар магъа берген баянлыкъ булан гьали охувчуланы да таныш этемен.
МАКЪТАВЛУ ЁЛНУ БАШЫНДА
Н. Б. – Исмайыл, Арслан, инг алда, сизин «Ёлдаш» газетни бары да охувчуларыны атындан яшёрюмлени арасында оьтгерилген Олимпия оюнларда оьр канзиге гётерилип етишген уллу уьстюнлюгюгюз булан къутлайман!
И.Гь.– Кёп савболугъуз.
А.З. – Баракалла.
Н. Б. – Гьаригиз айрыча спортда етишген оьрлюклеригизни гьакъында не айтмагъа боласыз? Биринчилей спортзалгъа гелген гюнюгюз эсигиздедир?
И. Гь. – Мен Хасавюрт районну Муцалавул юртунда тувуп оьсгенмен. Юртдагъы спортзалгъа мени агъам юрюй эди. Ол ерли ярышларда биринчи ерге ес болгъаны мени де спортзалгъа биринчилей гелмеклигиме себеп болуп къалды деп айтмагъа ярай. Шо заман магъа 11 йыл бола эди. Шолайлыкъда, мен спортну тутушуп ябушув журасы булан машгъул болмагъа башладым. Районну ва республиканы оьлчевюндеги спорт ярышлардан къайры да, оьрюм яшланы арасында Москвада оьтгерилген Россияны чемпионатында да, уьлкени жыйым командасына къуршалып, Краснодарда Бувайсар Сайтиевни турниринде мен башлап ес болгъан оьрлюклер биринчи тренерим, гюнагьларындан Аллагь гечгир, Патхулла Абдулкеримов булан байлавлу. Ону мен бир заманда да унутмайман, атын уллу гьюрмет булан эсгеремен. Ол мени янгыз ябушув къайдалагъа тюгюл, чыдамлыкъгъа да, къыйынлыкъланы енгмеге де уьйретди.
Биринчи тренерим, биринчи насигьатчым гечинген сонг, атамны (ол миналы таргъулу), тилевюн къабул этип, артдагъы эки йылны узагъында мени булан Пахрутдин Залибеков тренировкалар оьтгере. Буссагьатгъы мени тренеримни ёлбашчылыгъы булан да кёп санавдагъы ярышларда ортакъчылыкъ этип, мен бир тюрлю оьрлюклеге етишмеге болгъанман.
Шо гьакъда айтсам, оьтген йылда Россияны ва Европаны чемпионатларында экинчи ерге ес болгъанымны да инг гёрмекли уьстюнлюклеримни гьисабына къошмагъа ярай.
А. З. – Мен спорт булан артдагъы сегиз йылны узагъында машгъулман. Ябушувну грек-рим журасы булан машгъул болмагъа мен Магьачкъалада башлагъанман. Озокъда, биринчилей спортзалгъа агъам булан бирче гелген гюнюм бугюн йимик эсимде. Спортзалгъа бир керен гелген сонг, гьали де шондан чыкъмагъа да сюймеймен деп айтмагъа боламан. Неге тюгюл, спорт мени кёпден берли яшавумну болмаса ярамайгъан бир аламаты, маънасы болуп битген. Оьзюмню чагъым яш болса да, гьар тюрлю даражаларда оьтгерилеген ярышларда ортакъчылыкъ эте туруп, яхшы сынав топлагъанман деп де эсиме геле. Шогъар бир вакътини ичинде Москвада, бугюнлерде буса Калининград шагьарда яшап, шонда Олимпия резервлени училищесини уьчюнчю курсунда охуй туруп, оьзюм гиччиден берли иштагьлангъан ябушувну грек-рим журасы булан машгъул болмагъа имканлыгъым барына шатман. Буссагьатгъы вакътидеги мени тренерим Владимир Хромовну, олай да оьз заманында спортда гёрмекли оьрлюклеге етишмеге бажаргъан атам (миналы кахулайлы), Вайланматны инамлыгъына амин болмакъ учун, гючюм чатагъан кюйде къастымны болдураман. Артдагъы йылларда оьрюм яшланы арасында оьтгерилген Россияны чемпионатларында янгыз алдынлы ерлер къазанып къайтагъаным да шогъар шагьатлыкъ этедир.
Н. Б. – Спортда оьзлюгюнден уьстюнлюклеге етишмеге бажарылмайгъаны англашыла. Усталыгъыгъызны артдырмакъ учун ябушувланы оьзюгюз танглагъан жураларыны уьстюнде сизге гьар гюн ишлемеге тюшедир?
И. Гь. – Озокъда, дагъы ёгъесе спортда алгъа салынгъан муратгъа етишмеге къыйын.
А. З. – Айрокъда уллу ярышларда уьст гелмек учун бир де яллыкъ билмей
тренировкалар оьтгерип турмагъа тарыкълы бола.
БИРИНЧИ УЛЛУ УЬСТЮНЛЮКНЮ ТАТЫВУ
Н. Б. – Яшёрюмлени Олимпия оюнларына баргъанча сизге къайсы ярышларда ортакъчылыкъ этмеге тюшдю? Шо ярышларда алдынлыкъ алажагъыгъызгъа инана эдигизми?
И. Гь. – Мен артдагъы эки йылны узагъында шо оьр даражадагъы ярышларда ортакъчылыкъ этмек учун мени тренерим Пахрутдин Магьамматович булан гьазирлик гёре эдим. Озокъда, биринчиликни алып къайтажагъыма да инана эдим. Тек шо ярышларда ортакъчылыкъ этеген Россияны жыйым командасына къуршалгъанчагъа, бир алдын уьлкени чемпионатын, шондан сонг яшёрюмлени арасында юрюлеген Олимпия оюнлагъа кочаплар тангланагъан Черногорияда оьтгерилген Европаны чемпионатын утмагъа тарыкъ эди. Шо мурадыма етгенде буса, мен Китайдан алдынлыкъ алып къайтмагъа оьзюме борч салдым.
А. З. – Яшёрюмлени Олимпия оюнларында алдынлыкъ алажагъыма инана эдим десем, герти болуп битмес. Тек умутум чу бар эди. Магъа да шо ярышларда ортакъчылыкъ этгенчеге, Россияны ва Европаны, олай да Польшада оьтгерилген дюньяны чемпионатларында уьлкени гьар тюрлю ерлеринден ва тыш пачалыкълардан гелген кочаплар булан тогъатартмагъа ва эсгерилген ярышларда биринчи ерлеге ес болмагъа тюшдю.
Н. Б. – Олимпия оюнланы барышында оьтгерилген тогъатартывлар сизин учун нечик оьтдю? Шолардан къайсылары сизге къыйын тийди?
И. Гь. – Олимпия оюнланы финал тиретине етишгинче мен 46 кило авурлукъда ябушув юрюлеген халчада инг башлап Колумбиядан гелген кочап Урбано Тигрерос булан ёлукъдум. Бизин тогъатартывубуз мени пайдама 12:0 санав булан тамамланды. Шондан сонг мен Самао деген атав пачалыгъындан гелген Фаифуа Иполитону ва индиялы Васанта Коликара деген кочапланы экисин де 10:0 санав булан утдум.
Китайгъа гелгенче мен янгыз колумбиялы кочапны яхшы таный эдим. Олар яшёрюмлени арасында оьтгерилеген Олимпиаданы алдында Магьачкъалагъа гелип, оьзлени жыйымын оьтгерген эдилер. Мен ондан бир де тартынмай эдим. Яшёрюмлени дюнья чемпионатында россиялы кочапны утуп, бешинчи ерге ес болгъан индиялыны оьзюмден гючлю гьисап эте эдим. Тек индиялы, колумбиялы ва Самао деген атав пачалыгъындан гелген кочаплар мени учун уллу четимликлер тувдурмагъа болмадылар. Олар булан оьтгерилген мекенли тогъатартывларымны оьзюмню пайдама болжалдан алда тамамламагъа бажардым. Ярышланы онунчу гюнюнде финалда мен тогъатартгъан америкалы Кейд Оливасге эки ябушувуну вакътисинде тергев этип, ол тогъа тартыв юрютеген къайдаларын ахтаргъан эдим. Мен ону булангъы тогъатартывгъа мекенли кюйде онгарыла эдим. Тек ол магъа бизин тогъатартывубузну вакътисинде йимик шолай гючлю кюйде къаршылыкъ билдирежек деп бир де эсиме гелмей эди. Финалда биз ёлукъгъанда, чапгъын этмеге алгъасамайлы, биргьавур тергевлю къарап токътадым. Шо заман судья, мен ябушувну юрютювден башкъачыра деп гьисап этип, америкалыгъа бир бал бермеге алгъасады. Шондан сонг мен чапгъын этип башласам да, судья, неге буса да, гьаракатчылыкъ гёрсетмеге тюшегенин эсгерип, магъа этеген буварывларын узатып турду. Шо да, озокъда, магъа оюмну, тергевюмню жыймагъа пуршав эте эди. Шогъар да къарамайлы, магъа бир башлап эки бал къазанмагъа имканлыкъ болду. Ябушувну экинчи яртысында да бирдагъы бир бал алдым. Шолайлыкъда, бизин тогъатартывубуз 3:1 санав булан мени пайдама тамамланды. Тек мен ябушувда уьст гелмеге тарыкъ экенимни ойлашмайлы, ахырынчы мюгьлетге ерли къуватдан тюшмейли турмакъны къастын этдим. Неге тюгюл, америкалы оьзге ватандашлары йимик бек чыдамлы кочап гьисапда оьзюн гёрсетмеге бажарды. Янгыз судья мени къолумну оьрге гётерген заманда, мен рагьатланып тыныш алдым.
Ябушувланы вакътисинде халчаны къырыйындан таймайлы тургъан мени тренерим Пахрутдин Магьамматовични къол силлевлери, къычырывлары болмагъан буса, балики, уьстюнлюкге де етишмес эдим.
А.З. – Эрменили Завен Микаэлян булан финалдагъы тогъа тартывум мени лап бек эсимде къалды. Неге тюгюл, мен огъар 0:4 санав булан утдуруп турагъанда, мен ябушувну барышын алышдырмагъа, оьзюмню кюйлемеге болдум ва ахырда ону 15:4 санав булан утмагъа бажардым. Шондан алда 58 кило авурлукъда къазах Раинбек Къурбанали ва Новая Зеландиядан гелген Мэтью Доунс, олай да иранлы Керамат Абдевали булан ябушув юрюлеген халчада ёлукъмагъа тюшдю. Даим алгъа талпынып юрюлеген тогъатартывну барышын алышдырмакъны къастын болдурса да, мени усталыгъым оланыкинден артыкъ болгъан буса ярай.
Гележекге умутлар
Н. Б. – Олимпия оюнланы чемпионлары гьисапда оьзюгюзню нечик гьис этесиз?
И. Гь – Къумукъланы, айрокъда ата юртлуларыбызны ягъындан бизге бугюнлерде этилеген тергев учун экибизни де атындан разилигимни билдирмеге сюемен. Йыракъ Китайда ябушув халчаны уьстюнде биз етишген оьрлюкден тренерлерибизни, дос-къардашыбыздан къайры да, шунча халкъ къуванагъаны юреклерибизни оьктем эте.
А. З. – Бугюнлерде етишген уьстюнлюгюбюз янгыз бизинки тюгюл, оланыки де дюр деп айтмагъа да ярай. Оланы инамлыгъы бизин дагъы да уллу уьстюнлюклеге талпынма борчлу эте.
Н. Б. – Яш чагъыгъыздан тутуп, спортда ким де къолда этмеге болмайгъан хыйлы уьстюнлюклеге етишгенсиз. Гележекге дагъы да не йимик умутларыгъыз бар?
И. Гь. – Ювукъ гюнлени ичинде уьлкени яшёрюмлерини командасына къуршалгъанлар булан Къырымда оьтгерилежек жыйымлагъа гетемен. Гелеген йылдан тутуп, мен Россияны жагьиллерини жыйым командасына къошуламан. Гележекде мен ярышларда 50 кило авурлукъда тогъатартажакъман. Шо саялы да магъа къаркъарамны авурлугъун артдырмакъны къастын этмеге тюшежек. Бу йылны ахыры болгъунчагъа оьтгерилежек ярышларда ортакъчылыкъ этмеге ярайман. Тек шо гьакъда мен оьзюмню тренерим булан гьали де гьакълашмагъанман.
А. З. – Уьлкени яшёрюмлерини командасыны Къырымда болажакъ жыйымларына мен де гьазир боламан. Гелеген йылдан тутуп, мен де Россияны жагьиллерини командасына гёчемен. Ярышларда 66 кило авурлукъда ортакъчылыкъ этежекмен. Шону учун да къаркъарамны авурлугъун артдырывну масъаласы мени алдымда да токътагъан. Озокъда, уьлкени жагьиллерини жыйым командасына къуршалгъан сонг да, оьр даражада оьтгерилежек ярышларда ортакъчылыкъ этип, алдынлыкъ алып къайтмагъа да умутлуман.
Н. Б. – Исмайыл, Арслан, мени булангъы тындырыкълы лакъырлашывугъуз учун кёп савболугъуз. Къумукъ халкъны сююндюрердей спортда гележекде де макътавлу кюйде ёл алып, экигизге де яшавда бары да муратларыгъызгъа етишмеге насип болсун.
Баянлыкъны алгъан
Насрулла Байболатов.
СУРАТДА: (солдан онггъа) И. Гьажиев ва А. Зубайыров.
Автор чыгъаргъан сурат.
