Акътав шагьарда оьтгерилген халкъара ёлугъувда Россияны, Азербайджанны, Иранны, Къазахстанны ва Туркменистанны башчылары Каспий денгизни даражасыны гьакъында къабул этилген къараргъа къол салгъан.
Документде айтылагъан кюйде, денгизни уьстю бирче къоллана. Тюбю, хоншу пачалыкълар разилешген кюйге гёре пайлана. Денгизни экологиясын сакъламакъ – гьарисини борчу. Беш де пачалыкъ денгизде аманлыкъны сакълама да борчлу. Ону байлыкълары булан пайдаланма ихтиярлы.
Каспий денгиз ич ва территория сувлагъа бёлюне. Балыкъ тутма болагъан ва орта сув деп белгиленген мезгиллер бар. Территория сувланы мезгили – 15 денгиз мил. Ону тыш янындан пачалыкъ дазу башлана. Территория сувлардан сонг 10 мил – мезгилде балыкъ тутма ярайгъан сувлар. Нечакъы тутагъанын хоншу пачалыкълар оьзлер токъташдыра.
Буссагьатгъы вакъти Каспий денгизде беш де уьлкени бирисине де къызыл балыкъ тутма ярамай. Москва шо къадагъаны заманын узатма рази. Россияны Президенти Владимир Путин о гьакъда билдирген.
Ёлугъувну ортакъчылары эсгерген кюйде, конвенциягъа къол салмакъ булан бирче беш де пачалыкъ бир-бири булангъы инвестиция аралыкъланы беклешдирме ёллар ача. Шону булан бирче сатыв-алыв, экономика аралыкълар да беклешежек.
***
Къазахстанны тыш ишлер министерлигинден билдиреген кюйде, бу пачалыкъ Каспий денгизни территориясында тыш пачалыкъланы дав базаларын къурув ишни гери ура. Шолай гьаракакт юрютмек – денгизде дазусу бар оьзге пачалыкълагъа да борч.
Каспий денгизни даражасына гёре къол салынгъан документде эсгерилеген кюйде, беш де пачалыкъ денгизни ичинде оланы бирисине къаршы намартлыкъ юрютме сюйген уьлкени ихтиярына оьзлени территорияларын берме болмай.
М. Эсенбиев.
