Артдагъы йылларда районларда ва шагьарларда яшлар оьзлер кёп сююп спорт заллагъа юрюй. Спортну тюрлю-тюрлю журалары булан машгъул болалар. Белгили йимик, спортгъа къуршалгъан яшлар дюньяны чемпионлары Бозигит Атаев, Муслим Салигьов, олимпия оюнланы чемпиону Бахтияр Агьматов, къошулчан ябушувланы чемпиону Гьабиб Нурмагьамматов йимик  спортсменлерден уьлгю алып, ругьланып, олар етишген уьстюнлюклеге етмеге гьаракат этип чалышалар.

Бизин мухбирибиз Хумторкъали райондагъы яшланы спортгъа къуршавда, не къадар гьаракат юрюлегени гьакъында олар не йимик уьстюнлюклеге етишгенин билме сююп, ону директору Макъсутдин Къурбанов булан ёлугъуп лакъырлашгъан.

 

– Макъсутдин, сен ёлбашчылыкъ этеген яшланы ва оьрюм яшланы спорт школасына 30 йыл битди. Район спорт школаны бёлюклери районну къайсы юртларында ишлей эди? Школада спортну къайсы журалары бар?

– Бу йыл бизин спорт школабызны юбилей йылы болажакъ. 30 йыл битежек. Яшланы спорт школасында биринчи гюнден тутуп, спортну тутушуп ябушув, бокс, ушу-саньда ва футбол журалары юрюле. Тренерлени гьакъында айтсакъ, биринчилей тутушуп ябушувну тренери Къазакъбий Мамаевни атын эсгерер эдим. Хатарбалагьдан тез гечинип къалды. Ол ябушма уьйретген, тарбиялагъан улан Бийсолтан Абакаров яшёрюмлени арасында тутушуп ябушувдан Европаны чемпиону болду. Артдагъы йылларда сангырав спортсменлени арасында бир нече керен Дюньяны чемпиону болуп, Сурдолимпия оюнланы утду. Бизин школаны биринчи тренерлеринден бириси Къазакъбий Мамаевни атындан тутушуп ябушувдан республика турнир де оьтгериле.

Биринчи тренерлени гьакъында айтгъан да, спорт школа ачылгъан замандан тутуп, бизде ишлейген боксдан тренерлер Жалалутдин ва ону иниси Муслим Биярслановланы атларын эсгерер эдим. Жалалутдинге «Дагъыстан Республиканы физкультурасыны ат къазангъан къуллукъчусу» деген гьюрметли ат берилген. Иниси Муслим боксдан спортну халкъара даражалы устасы. Олар ябушма уьйретеген яшлар Дагъыстанны, Россияны чемпионлары болгъан.

Шавхалянгыюртдагъы  школаны филиалында ишлейген Эдив Исаев де биз ачылгъанлы ушу-саньдадан тренер болуп ишлеп тура. Ол Дагъыстанны, Россияны, Европаны, дюньяны чемпионларын оьсдюрген ва тарбиялагъан. 2017-нчи йылда Эдив Исаевни спортну ушу-саньда журасыны федерациясы Россияда лап яхшы гьасиллер гёрсетген тренер деп токъташдыргъан ва грамота булан савгъатлангъан.   Огъар «Дагъыс­тан Республиканы физкультурасыны ат къазангъан къуллукъчусу» деген гьюрметли ат берилген.

– Спорт школагъызны уьс­тюнлюклери гьакъда айта туруп, Россия, Европа, дюнья оьлчевюнде сизин оьрлюклер алгъан спортчуланы атларын эсгерсегиз арив болар эди.

– Тутушуп ябушувдан кёп керенлер Россияны, Европаны, дюнья­ны, Олимпия оюнланы чемпиону Бийсолтан Абакаровну атын айтар эдим. Тутушуп ябуувдан Арсен Шалаев дюньяны чемпионатында бронза медальгъа ес болду. Агъа-инилер Зайнутдин ва Мухтар Къурбановлар да тутушуп ябушувдан яхшы гьасиллер гёрсетди. Зайнутдин спортну халкъара даражалы устасы, Дагъыс­танны эки керен чемпиону, Россия­ны чемпионатында бронза медальны алгъан, эки керен Европаны бронза медалына ес болгъан, Европаны гюмюш медалына ес болгъан, дюньяны кубогун алгъан. Мухтар Къурбанов – тутушуп ябушувдан Дагъыс­танны чемпиону, яшёрюмлени арасында Россия чемпионатыны савгъатлы ерлерин алгъан. Ол – ябушувну греко-рим журасындан спортну устасы. Гьали Къоркъмаскъала юртдагъы яшланы ва яшёрюмлерини спорт школасында тренер болуп ишлеп тура.

Спорт школасын битдирген  яшлардан спортну бокс журасындан да яхшы гьасиллер гёрсетген.  Мурат Ибрагьимов – Европаны чемпионатында экинчи ер, спортну устасы, Сулейман Бамматов – спортну устасы, дюньяны чемпионатында савгъатлы ер алгъан, Магьамматзагьир Асевов – спортну устасы, Европада гюмюш медаль алгъан, Залимхан Алиев – спортну халкъа­ра класлы устасы. Спортну оьз­лер танглагъан жураларында ме­кенли оьрлюклеге етишгенлер дагъы да бар.

– Спорт булан машгъул болма  сюеген яшланы санаву йылдан-йыл артамы, не де аз боламы?

– Оьзге йыллар булан тенг­лешдирген заманда, бизин спорт школагъа гелеген яшланы санаву артдагъы йылларда артып тура. Бу йыл оланы санаву 548-ге етише. Шо яшлар булан 20 тренер-педагог ишлей. Озокъда, оланы барысы да чемпионлар болуп къалмай. Спортгъа къошулгъан яшланы къар­къара савлугъу беклеше, спорт­гъа сюювю арта.

Бизин школагъа сюйген яш язылмагъа, гелмеге бола. Гюч булан да сакъламайбыз. Ата-анасыны разилиги булан къабул этебиз. Школагъа гелип турагъан яшланы бир тайпалары бираздан гетип къалагъанлары да бола. Оланы да неге гетесен деп токътатмайбыз. Спорт школагъа гелмеге яшлагъа борч этип де салмайбыз. Тек гьар йыл школалагъа барып, яшлар булан  ёлугъувлар этип, бизин спорт школабызны гьакъында хабарлайбыз. Чакъда-чакъда бизин школаны битдирген  чемпионларыбыз булан ёлугъувлар оьтгеребиз.

– Шавхалянгыюртдагъы  Эдив Исаевни школасында ябушмагъа уьйренеген яшланы уьстюнлюклери гьакъда да бир-эки сёз айтсанг нечик болур эди?

– Арив болур эди, айтайым.  Гьали ол тарбиялагъан яшланы атларын эсгерейик. Озокъда, барысыны да атларын айтма бажарылмай. 2017-нчи йылда Италияда гюнтувуш ябушувлардан дюнья чемпионаты юрюлдю. Шо ярышларда Эдив Исаев ябушмагъа уьйретген шавхалянгы­юртлу Исламдин Муртазалиев ва Тёбе посёлокдан Мугьаммат Къурбанов ортакъчылыкъ этди. Исламдин Муртазалиев шо уллу ярышларда эки алтын медаль къазанып, дюньяны чемпиону болду.

Эдив ябушма уьйретген яшлар Мугьаммат Къурбанов, Элбрус Моллакъев Москва шагьарда оьтгерилген Россияны чемпионатында спортну ушу-саньда журасындан биринчи ерлени алдылар.

– Макъсутдин, район администрацияны янындан сизин школагъыз­ якълав табамы? Районну оьзге юртларында ишлейген спорт школалагъа кёмек этилеми? Оланы иш шартлары нечикдир?

– Тюзюн айтма герек, бугюнге ерли район администрацияны янындан бизин школагъа кёп кёмек этилип тура. Уьчгент спорт школаны къырыйында футболдан янгы гиччи майданча ачылма тарыкъ. Мунда яшланы футбол ойнама уьйретеген Гьайдар Салигьов бизде кёп йыллар ишлеген тренер. Уьчгентде бу йылдан башлап ушу-саньдадан янгы тренер ишлемеге башлагъан. О да – Москвадагъы физкультура институтну битдирип гелеген Гьасан Ибрагьимов. Оьзю де тай боксдан уллуланы арасында дюньяны чемпиону болгъан. Гьасан – спортну халкъара даражалы устасы.

Темиркъуюда да спорт зал толу кюйде ярашдырылды, школаны къырыйында гиччи футбол майданча ачылды. Мунда яшлар спортну тутушуп ябушув журасы булан да машгъул.

Алмалыны алсакъ, мунда яшлар аслу гьалда бокс булан машгъул. Тренери – Залимхан Алиев. Ол спортну халкъара даражалы устасы. Район администрацияны кёмек­лиги булан бу йыл  Алмалы школагъа ябушув халча да, боксёрлер ябушагъан ер алынды. «Гьар яшны уьстюнлюгю» деген проектни оьлчевюнде Уьчгент спорт школагъа ушу-саньдадан дарслар юрюлеген ерге ябушув хали салынды.

Тёбе посёлокну алсакъ, мунда яшлар спортну эки журасы булан машгъул: ушу-саньда ва тутушуп ябушув. Ушу-саньданы Таймасхан Акаев юрюте, тутушуп ябушувну тренери – Арсен Шалаев.  Таймас­хан Акаев ябушма уьйретеген яшлар Макашарип Макашарипов, Магьаммат Идрисов ушу-саньдадан дюньяны чемпион-лары болду. Таймасхан онлар булангъы чемпионланы тарбиялагъан.

– Район къурулгъанлы 30 йыл битди. Тек бугюнге ерли районну центры Къоркъмаскъалада спорт комплекси къурулмагъан. Гьар янгы болгъан район башы яшлар учун спорт комплекс къурмагъа сёз бере. Сёзю де къала, оьзю де гете. Айнутдин Зиявутдинов буса сёзюнде табыла. Спортчулагъа да, районну оьзге ватандашларына да къолундан гелеген кёмегин этип тура. Къоркъ-маскъалалылар учун гелеген йыл юртда спорткомплекс къурулажакъмы?

– Умут бар. Спорт комплексни кюрчюлери салынгъанлы 10 йыл да бола. Къурулушну башламагъа тарыкъ болагъан документлени гьазирлегенбиз. Бу йыл къурулушну башлар деп умут этебиз.

Биз гьали-гьалилерде район администрацияда спортгъа къарайгъан районну башчысыны заместители булан юртлардагъы спорт школаларыны материал-техника янын тергеп чыкъдыкъ. Этмеге тарыкъ ишлер кёп. Район администрацияны гьаракаты булан Шавхалянгыюртгъа яшлар чечинеген-гийинеген, киринеген-жувунагъан ерлени этмек учун акъча гёрсетилген. Юртлуланы тилевюне гёре Тёбеде эсги межитни бинасында, яшлагъа тренировкаланы оьтгермек учун  ковёр (халча) салынды.

Тёбе посёлокдагъы спорт комплексни уллу ремонтларын этмек учун кагъыз Дагъыстанны башчысы С. Меликовну атына йиберилген.

Яшланы спорт школасыны ва район администрацияны ёлбашчылары оьсюп гелеген яш наслуну спортгъа ва физкультурагъа къуршамагъа, яшлар спорт булан машгъул болсун учун олагъа онгайлыкълар болдурмагъа гьаракат этип чалышалар.

 

Лакъырлашывну язгъан

Жават ЗАКАВОВ

 

СУРАТДА: Макъсутдин Къурбанов.