Алдагъы гюн бизин республикада «Яш болмайгъан агьлюлер» деген VIII халкъара Темиркъазыкъ Кавказ илму-практика конференция оьтгерилди. Шонда Дагъыстанда яш болмайгъан агьлюлени санаву артып барагъанына байлавлу масъалагъа гёре бары халкъгъа пайдасы тиеген лакъыр юрюлдю. Конференцияда ерлердеги амбулаториялардан тутуп, яш болмагъа кёмеклешеген медицина технологиялар кютеген ишлерине, оланы гьаракатына байлавлу масъалалагъа къаралды.
Эки гюнню узагъында онлайн ва офлайн къайдаларда юрюлген халкъара маънасы булангъы конференцияда Москвадан, Санкт-Петербургдан, Уфадан, Новосибирскиден, Самарадан, Сочиден, Челябинскиден ва Дагъыстандан 68 спикер, касбучулар ортакъчылыкъ этди.
Бу илму-практика конференциягъа 600-ден де артыкъ адам къуршалгъан эди. Бир вакътини ичинде гьар шагьардан врачлар тувра эфирге къошулуп болагъан кюйде, MedStudio гьаракат этип чалышды. Шо 2 гюнню ичинде конференцияда арагъа салынгъан, оьрчюкген деп айтса да ярайгъан масъалалагъа, этилген лакъырлагъа, докладлагъа тынгламагъа 800-ден де артыкъ адамгъа имканлыкъ болду.
Шо гюнлерде юрюлген конференцияны Россияны яш болмагъа кёмек этеген бирлешивюню президенти, медицина илмуланы доктору, профессор Владислав Корсак ача туруп, бу кимни де рагьатсызландырагъан масъалагъа Совет Федерацияны даражасында тергев берилегенни айтды.
– Эгер агьлюде сав-саламат яш тувса, шо заман биз гётереген масъала чечилгенге гьисап, – деп башлады ол сёзюн. – Бизин пачалыкъда гьар къатынгишини яш болмагъа кёмек этеген технологиялардан пайдаланмагъа ихтияры бар. Шо учун эр-къатын гьалиги медицинаны не йимик имканлыкълары, яш болдурмагъа кёмеклешеген тармакъны (репродуктология) нечик уьстюнлюклери барны билмеге тарыкъ, – деп билдирди белгили профессор В. Корсак.
Дагъыстанны савлукъ сакълав министерлигини яш болмайгъанланы савлугъуна къарайгъан касбучусу Муминат Хархарова оьзюню сёйлевюнде амбулаторияларда чалышагъан врачланы тувулунгъан масъалагъа гёре толу билимлери, англавлары болмагъа герек деп белгиледи.
– Ондан къайры да, олар яшы ёкъ эркъатынгъа заманында гьалны англатып, оланы авлет болдурмагъа кёмеклешеген технологиялар къолланагъан тийишли медицина идаралагъа бакъдырма тюше, – деп къошду М. Хархарова.
Бизин республикада жамиятны оьсювюне де къарамайлы, яш болмайгъанланы масъаласы ал сыдыралардан таймай, агьамиятлыгъын тас этмей. Шогъар гёре 20 мингден де кёп яшы ёкъ эркъатын гьисапгъа алынгъан. 2023-нчю йылда мингден де артыкъ ЭКО-лар этилинген. Гьар йыл сайын врачлагъа консультациягъа барагъан къатынгиши тайпаны санаву да артып тербей.
Бу илму-практика конференцияда амбулаторияларда иш гёреген врачланы билимлерин камиллешдирмеге де тергев берилди.
Шо конференцияда гинекологиядан къайры, тынглавчуланы янындан андрологлагъа, репродуктологлагъа, эмбриологлагъа соравлар тувулунду. Олагъа жыйындан сонг айрыча бирче жыйылып, айрокъда тынглавчулагъа пайдасы тиеген кюйде эришивлю, пикру алышдырыв (дискуссия) къайдада жанлы лакъырлар юрютмеге заман берилди.
Репродуктологлар оьзлени докладларында ЭКО этген бир тайпаланы гьаракатлары не учун къурашмай, яшавгъа чыкъмай къалма болагъанны ва шолай гьалланы тюзлемек, яхшылашдырмакъ учун негер агьамият берме герекни гьакъында эсгердилер. Сонг да, конференциядан онгача яш болмайгъанлагъа кёмеклешеген программаланы (ВРТ) умпагьатын дагъы да нечик къолайлашдырмагъа болагъанны гьакъында да лакъыр юрюлдю.
Олай да, яш болмайгъан эргишилеге багъышлап оьтгерилген «дёгерек стол» кимни де айрыча тергевюн тартды демеге ярай. Шонда репродуктологлар, андрологлар, эмбриологлар ортакъчылыкъ этдилер.
Шо гюнлени ичинде амбулаториялардагъы гинекология бёлюклерде арагъа чыгъагъан къатынгишилени савлугъуна ва оланы оьзге аврувларына байлавлу да гьар ким ойларын айтдылар. Шонда эр-къатынны ЭКО этмеге нечик гьазирлемеге герекни де эсгердилер.
Бу йыл конференцияда медицина бизнесни школасы управление секцияны да къуршагъан эди. Олар шонда клиникаланы ёлбашчыларына оланы ишлерин яхшылашдырмагъа, санлы этмеге болагъан алатланы, аппаратланы, медицина тармакъда ёлбашчылыкъ этивде къолламагъа тюшеген инг де янгы къайдаланы таклиф этдилер.
Сонг да, экинчи йыл ультразвук диагностика секцияны медицина къуллукъ-чуларыны иши аслу ерни тутгъандан къайры, республиканы касбучуларыны да тергевюн де тартды.
Бу тирет спикерлени докладларындан къайры, конференцияда къаралгъан масъалалагъа байлавлу мастер-класлар да оьтгерилди.
Бу халкъара даражада онгарылгъан пайдалы, агьамиятлы агьвалатны Дагъыстанны савлукъ сакълав министерлигини, Россияны яш болмагъа кёмек этеген бирлешивюню якълаву булан Дагъыстанны агьлюню савлукъ сакълав ва репродукция центры, репродукция ва ЭКО центры оьтгерди.
П. ГЬАЙБУЛЛАЕВА.
