Тюркияны да, Дагъыстанны да арасында бырындан берли айрыча бир-биревге гьасиретли талпынывлар болуп гелгенни барыбыз да билебиз. Неге тюгюл, Кавказ давланы заманларында бизден Тюркиягъа кёп халкъ гетип, ону дерия топурагъында сыйынгъанлар. Янгыз бизден тюгюл, савлай Темиркъазыкъ Кавказындан да нечесе агьлюлер тюрклени берекетли топурагъында орунлашгъан. Шо учун да нечесе дос-къардашланы юрек бавлары бир-бирине чаталып-маталып, бир-биревню гёрмеге сагъынчлы гьислер булан тургъан. Нечик де, дюньялар алышынгъанда бизге де, олагъа да пуршав этеген тогъаслар тайып, о якъны да, бу якъны да бир-бирине къошагъан кёпюрлер ишленме башланды.
Айрокъда артдагъы йылланы ичинде Россияны да, Тюркияны да аралыкъларын беклешдирмек учун гьар тюрлю ёлугъувлар, чаралар оьтгерилип тура. Ондан къайры да, бу йыл Тюркия Республика къурулгъанлы да 100 йыл бите. Шо уллу тарихи агьвалатны дазуларында Темиркъазыкъ Кавказ, Дагъыстан булан байлавлу да гьаракатлар юрюле.
Айтагъаным, бир жума алдын Истамбулну къырыйында ерлешген Силиври деген шагьарда Расул Гьамзатовну 100 йыллыгъына багъышлангъан конференция да болду ва шонда Имам Шамилни эсделигине бюст де ачылды.
Бу агьвалат «Тюркияны, Россияны ва Дагъыстанны культура байлавлукълары» деген программагъа гёре къардаш пачалыкъда яшайгъан дагъыстанлыланы билим берив ва маданият жамиятыны (Президенти Фатин Дагчынар), Тюркияны маданиятгъа, туризимге къарайгъан министерлигини, оьзге жамият къурумланы къасты булан оьтгерилди. Бу ишни яшавгъа чыгъарма къасткъылгъан Анкарада яшайгъан дагъыстанлыланы билим берив ва маданият жамиятыны вице-президенти Яшар ва ону агьлюсю Асият Озню этек чалып этген гьаракатын айрыча эсгермеге сюемен. Шо конференцияда да оланы атына кёп баракалла сёзлер де айтылды.
Дагъыстандан онда баргъанланы арасында бир нече миллетлени вакилери, РГВК «Дагестан» телеканалны, милли газет ва журналланы къуллукъчулары, Дагъыстанны Халкъ Жыйыныны депутатлары, йыравлар Хадижат Жамалутдинова ва Абдулла Магьамматмирзаев, «Молодость Дагестана» деген бийив ансамбль ва оьзгелер бар эди.
Бизин барыбызны да бир уллу автобус булан конференциягъа алып бардылар, олар гьаманда йимик къонакъланы иржайып, илиякълы кюйде къаршылап, бир башлап татывлу тюрк ашлары булан столланы къурдулар. Шонда мен де къаравулламагъан кюйде, бырынгъыда Тюркиягъа гёчюп гетген къумукъланы наслусу, минасы Агъачавулдан Рефик Бек булан ёлугъуп таныш болдукъ, бир-биревден бек сююндюк. Ол Истанбулдагъы бирлешген кооператив предприятиелени вице-президенти де дюр, журналист касбуну да юрюте. Ол англатгъан кюйде, ата-бабалары Агъачавулдагъы Арсланбековланы (Бековланы) тухумундан. Дагъыстанны, къумукъланы, агъачавуллуланы гьакъында сорады, гёрмеге сюегенни, гьасирет экенни хабарлады.
Конференцияда тамурлары черекес язывчу ва ахтарывчу, юрист болуп чалышагъан Хулуси Уьстюнге сёз берилди. Ол барыбызгъа да хошгелди этип, Расул Гьамзатов оьзюню яратывчулугъунда Дагъыстандан тышда, Тюркияда яшайгъан ватандашларына кёп шиърулар багъышлагъанны белгиледи. Мунда эжел заманлардан берли яшайгъан кавказлылар, дагъыстанлылар оьзлени маданиятын, тилин, адатларын сакъламагъа къаст этгенин билдирди.
Шо ёлугъувда тюрклени ягъындан чыгъып, жамият чалышывчу Сейитхан Дагъыстанлы Расулну «Турналар» деген бютюндюньягъа белгили шиърусун тюркче охуду. Сёйлевлени аралашдырып, Дагъыстанны халкъ артистлери Хадижат Жамалутдинова ва Абдулла Магьамматмирзаев Дагъыстанны халкъ шаирини сёзлерине гёре йырлап, жыйылгъанланы разилигин алдылар.
Конференция битгенде, биз барыбыз да Имам Шамилге бюст салынгъан паркгъа бардыкъ. Шонда бизин Силиври шагьарны башчысы Волкан Йылмаз кёп сююп, хошгелди берип къаршылады. Ол оьзюню сёйлевюнде бугюнгю мажлис бизин ва олар учун да бек агьамиятлы, неге тюгюл, шулай гьаракатлар ислам динни, тюрк ва оьзге миллетлени бир-бирине ювукъ эте, оланы арасындагъы дослукъну беклешдире деди. Сонг да, ол биз мисал учун, Дагъыстандагъы Цахур юртда сельджук къавумну айтылынгъан бийи (визирь) Низам-аль-Мульк 1075-нчи йыл Италиядагъы Болонья шагьарындагъы белгили университетинден де алда медресе ачгъанны билмей эдик деп эсгерди. Бизин айтылынгъан солтанлар Осман, Сулейман, Фатих, Ататюрк йимиклер Дагъыстанда да болгъанны билебиз. Мен гьисап этеген кюйде, Тюркияны, Россияны, тюрк республикаланы, Дагъыстанны маданият ва тарихи аралыкъланы оьсдюрмеге, дагъыдан да беклешдирмеге герекни гьакъында белгиледи. Сёйлевлерден сонг къызыл ленталаны да гесип, Имам Шамилни бюстюн ачдылар.
Шондан сонг гечге таба Силиври шагьарны майданында, орамда «Молодость Дагестана» ансамбль, бизден баргъан йыравлар булан бирге халкъгъа таъсир этеген кюйде концерт бердилер. Дагъыстанлылар Волкан Йылмазгъа шёшге савгъат этилди, эсделикге суратлар чыгъарылды.
