Герти сабанчыны сав йыл боюнда рагьатланма чоласы болмай десем, онча янгылыш да болмасман деп эсиме геле. Сабанчы алдын да, гьали де кимдир десек? Биринчилей – иссиге, сувукъгъа къарамай, тангдан гёз байлагъынча вакътиге ерли эки къолун арба этип дегенлей къырда загьмат тёгеген, берекет, азыкъ болдурагъан гиши. Айрокъда гьалиги заман, гьар-бир затгъа харж етишдирип болмайгъанда, къайпанмай дегенлей, гьар йыл ашлыкъ болдурув булан доланма кимни буса да тавакаллыгъы етишмей.

Ашлыкъ болдурувну авур ишин кютеген ёлдашлар артдагъы йылларда чакъны гьалына къарамай мол тюшюмлер алмагъа амал этегени сююндюре. Муна гетген йыл агъачкъалалы фермер Магьаммат Ражабов сугъа­рылмайгъан топуракъланы гьар гектарындан алгъан будай бюртюкню къадары 50 центнерден оьте эди. Ону бир-бир тарлавлары берген будай 60 центнерден де къолай эди. Ол аслу гьалда Бугленде оьзю ижарагъа алгъан топуракълагъа чача. Жунгютейден Ибрагьим Абдуразакъов, Багьавутдин Мугьутдинов, Насрутдин Абдурагьимов, Къазанышдан Алисолтан Жамавов, Гьажимурзаевлер, Атланавулдан Рашит Алиев ва оьзгелер районда сабанчылыкъ, ашлыкъчылыкъ мердешлени сёнме къоймайгъан фермерлерден санала. Гьасили, Буйнакск районну юрт хозяйство бёлюгюнден берген маълуматлагъа гёре, ашлыкъ тарлавланы бу йылгъы оьлчевю – 3 минг 650 гектардан оьте… 420 гектар язлыкълар да бар.

Фермерлерибиз буссагьат арпаны къайтарыв булан машгъул. Арпа да, будай да гёзге арив, мол гёрюне. Бу йыл да уьстюнлюкге умут бар… – деди магъа районну юрт хозяйство бёлюгюню башчысыны борч­ларын кютюп турагъан Зай­налбек Таштемиров.

Дагъы башгъа ерлердеги нечик экенни чи мен билмеймен. Тек оьзюм не­че керенлер авлакъгъа чыгъып гёз къаратып билемен, Карантай бойдагъы ва Бугленге тиеген топуракълардагъы ашлыкъ тарлавлар балкъып тура. О да – сабанчы–механизаторланы къайратлы загьматыны ниъматлы натижасы.

Къаттыгюн эртен Буг­лен юрт администрацияны башчысы Абукерим Жамболатов магъа телефондан таба: бугюн Буглендеги «Ал–гесек агъач» деген ердеги арпа тарлавну орма башлайбыз. Чыкъсанг арив болар эди» – деп билдирди.

Ерине баргъанда мен шонда комбайнны хотгъа салып тарлавгъа гирме кюйленген сынавлу механизатор (оьркъазанышлы) Шапи Гьамзаевни, оьзю фермер Магьаммат Ражабовну да гёрдюм.

Сорашгъан сонг, Магьамматгъа:

– Чачгъан майданларынгны оьлчевю нечакъы бар? Шону нечакъысы арпадыр?  Гюнде нечакъы авлакъны оруп тазалайсыз? – деп сорап къарадым.

– Биринчилей арпаны орма тарыкъбыз. Неге тюгюл, ону бюртюгю аз геч болсанг, ерге тёгюлюп къала. «Ал–гесек агъачдагъы» арпа 39 гектарны къуршай. Чакъ бузулмай къалса, биз гюнде 10 гектар ерни арпасын орма болабыз. Бу йыл комбайн сатып алмагъа тюшдю. Неге тюгюл, башгъа ерден гелип орагъанлар гьакъны чалгъан гектарлагъа гёре гьисабын чыгъара. Ону учун олар комбайнны къувуп гьайдама муштарлы бола. Олай этгенде буса, комбайнны элеклери бюртюкню тас этмей тазаламагъа болмай къала. Натижада будай кёп зая бола. Нечакъы къыйын буса да, бар – ёкъ харжыма шу комбайнны алмагъа тюшдю, – дей туруп, ол «Нива» комбайнны бу тайпасы бизин авлакълагъа лап арив къыйышагъанны ва ону ишлетеген Шапи гьалал, яхшы усталыгъы булангъы улан экенни хошланып эсгерди. – Тюзю, гьар не ишде де гьакъ юрекден этилген ва уста кюйде кютюлген ишни ахыр жамы да арив бола – деп де къошду М. Ражабов.

Ол англатгъан кюйде, бу йыл 200 гектардан къолай ерге будайны 3-4 тюрлю сортун онгача участкалагъа чачгъан. Къысыр къалгъан 200 гектардан бираз къолай тарлавгъа гюзде чачма гёз алгъа тутгъан. Шо тарлавлар буссагьат туташ тегиш этилип онгарылгъан. Бир чебю, оту ёкъ, тап–таза!

Комбайн мар алып, тарлавну теренине гирип гетген сонг Буглен юрт администрацияны башчысы А. Жамболатов, гёнгюллю кюйде булай деди: – Къара дагъы бу берекетге, бу леззетге!! Инан сен, ашлыкъ авлакъланы чалкъынагъа­нын, шонда денгизни уьс­тюндеги гемеге парх береген комбайнланы чанг чыгъарып барагъанын гёргенде, яш заманларыбыз эсге тюшюп гете. Муна шулай берекетли гьаракат юрюлеген ерлеге алып гелме тарыкъ гьакимлени, оьр класларда  охуйгъан яшланы. Ашлыкъ, аш не къыйынлыкъда болдурулагъанны кёп халкъ гёрмеге, берекет болдурагъанланы хадирин билмеге герек ёлдашлар.

Абукерим тюз айта. Гертиден де, бел бюгюп, этек чалып берекет, болдурагъан­ шулай къайратлы адамлагъа байракъ да, маякъ да, бал аякъ да нечакъы­да арив ярашагъа­нына бир шегим де ёкъ.

 

Абдулла ЗАЛИМХАНОВ.  

СУРАТДА: айтылгъан фермер Магьаммат Ражабов, механизатор–комбайнёр Шапи Гьамзаев.

Автор чыгъаргъан сурат.