– Сакъатланы ихтиярларын якълайгъан нечик чаралар бар ? Тарыкъ-герекни алагъанда, багьасын енгил этеген сертификат берилеми?
– Бары да сакъат адамлагъа яшавлукъ пенсия бериле. Шону учун арза берип турмаса да ярай, неге тюгюл маълуматлар сакъатланы федерал реестринден геле.
Яш йылларындан берлиги I-III группалы сакъатлагъа 17 167 – 6080 манат къадарда пенсия бере. Шолагъа райондан къошагъан коэффиценти де бола.
Страховой пенсияланы айтса, I-III группалы сакъатлагъа 15134 – 3783 манат бере.
Сакъатлар яшавлукъ налогланы яртысын тёлей ва мюлк налоглардан да енгилликлер этиле.
Яшавлукъ фонддан алгъан сертификат булан адамгъа къолтукъ таякъланы, креслоланы, къулагъы эшитмейгенде салагъан аппаратланы багьасын тёлеме бола.
* * *
– Оьр охув ожакълагъа тюшюп битгенлер тез арада охума башлажакъ. Бу йыл къайсы охув ожакълагъа кёп яш тюшген?
– Россияны билим берив ва илму министерлигини маълуматларына гёре, бу йыл муаллим болма сюегенлени санаву артгъан. Оьтген йыл булан тенглешдиргенде бу йыл 90 минг жагьил муаллим касбу алмакъ учун оьр охув ожакълагъа тюшген.
Неге экенни англама да бола, муаллимлени алапалары къолайлашып тура ва оьтген йылларда «Билим берив» деген милли проектге гёре уьлкеде 513 минг яшгъа ери булангъы 870 янгы школа къурулгъан.
* * *
– Алдагъы жумада яшмын яшнап, кёк уруп, уллу терек де, янындагъы машин де яллагъан. Шолай вакътиде нечик сакъланма герек?
– Чакъ шолай болса, тезликде ювукъда сюйсе о тюкен, аптек, кафе яда уьйню подъезди бар буса, шогъар гирип яшынма герек.
Орамда бусагъыз, тереклени тюбюне гирмегиз, багъаналаны, темир къурулушланы ва баруланы янында турма ярамай, шолагъа кёк урмакъ бар.
Гюнлюкню оьрге гётерип тутмакъны да яхшы айтмай, тагъым-чакъларыгъызны тайдырыгъыз ва телефонугъузну сёндюрюгюз.
Сувну ичинде бусагъыз, тезликде чыкъма къарагъаз, ондан таба да ток урмакъ бола. От якъгъан бусагъыз, тютюнюнден ари тайыгъыз. Машин гьайдап бара бусагъыз, токътатыгъыз, ёл ягъагъа чыгъып токътагъыз.
Трамвайгъа, троллейбусгъа минмегиз ва аякъмашин гьайдамагъыз. Уьйню ичинде бусагъыз бары да ток булан ишлейген затланы разеткадан чагъарса яхшы, лифтлер булан юрюмегиз, кранлагъа ва батарейлеге тийип токътамагъыз. Киринмегиз ва савут-саба жувмагъыз. Оьзюгюзню де, дос-къардашны да аманлыкъда сакълагъыз!
* * *
– Инсульт болгъан адамны къолай этме бола дей, дурус хабармы?
– Инсульт деп тюз диагноз салынса ва 3 сагьат битгенче «скорый» машинни чакъырса, шондан къолай болма бажарыла.
Инсультдан нечик сакъланма герек? Сигарет тартывну токътатма ва ичивню аз этме, спорт булан машгъул болма, кёп семирмейген кюйде ашама герек. Гьар эки йылда бир керен врачлагъа тергетме де тарыкъ.
Гебек КЪОНАКЪБИЕВ.
