Сорав – жавап
– Ишлейген пенсионер нече гюн отпуска алма бола?
– Пенсиягъа чыгъып ишлейгенлеге де, башгъа ишчилеге йимик йылда 28 гюн отпуска бериле. Шондан къайры да, олар алапа берилмейген 14 гюн алма да бола. Шону учун ёлбашчыгъа арза язып берме тюше.
Башгъа ишчилени айтсакъ, алапа бермейген 5 гюн отпуска яш тувгъанда, тою бола буса ва ювукъ адамы гечинген буса бериле, 15 гюн – студентлер, 14 гюн асгерде къуллукъ этеген, адамланы ихтиярларын якълайгъан ва МЧС-деги ишлердеги, дав агьвалатларда ортакъчылыкъ этген, шолай агьвалатланы ветеранларына, давну сакъатларына ва орденлени кавалерлерине оьзлеге ва оланы ата-аналарына да бериле.
* * *
– Аналыкъ капиталны нечик къоллама бола?
– Аналыкъ капиталны яшгъа 3 йыл битгенде къоллама ярай. Эгер де жагьил агьлюню ипотекасы болгъан буса, шо борчун тайдырмакъ учун сертификатны алгъандокъ къоллама да ярай.
2022-нчи йылда аналыкъ капиталны ипотеканы тайдырмакъ учун 32 минг агьлю къоллагъан.
Дагъы да, аналыкъ капиталны яшны билим алывуна, ананы пенсиясыны бир бёлюгюн топлавгъа, сакъат яшы бар буса, шогъар тарыкъ-герекни алмакъ учун къоллама ихтияр бериле.
* * *
– Артдагъы вакътиде вакцинация этилмеген яшланы дарслагъа гирме къоймажакъ деген хабарлар юрюле. Шону нечик англатма боласыз?
–Мисал этип яшлар бавун яда охув ожакъланы алайыкъ. Шонда вакцина этгенлени ва ата-анасы этме рази болмагъанланы айры-айры сакълама герек. Эгер де шолай этме болмай буса, вакцина этмегенлени къабул этмей къойма да бола.
Эгер де яшлар дарслардан сонг къатнайгъан клубларда сакъланыв чараланы нечик юрютме герек деген сорав да чыгъа. «Роспотребнадзор» шолай клубланы иши токъталмажакъны айта ва шонда тыгъыс къатнашывдан сакъ болмакъны талап эте. Яшлар бавунда яда школаларда яшлар 5-6 сагьат тура буса, ойнайгъан ерлерде 1-2 сагьат бола. Шону учун да клубларда аврумакъны къоркъунчлугъу ёкъ.
* * *
– Загьмат Кодексде язылгъан кюйде, гьар ишчи жумада 40 сагьат ишлеме герек. Къысгъартылгъан иш жума кимлеге гёрсетиле?
– Гертиден де, Загьмат Кодексде айтылагъан кюйде, гьар ишчи гюнде 8 сагьат ва жумада 40 сагьат ишлеме герек.
– 16 йыл болгъанча иш жума 24 сагьатдан артыкъ болма ярамай;
– 16-18 йылланы ичиндегилеге, I ва II даражалы сакъатлагъа 35 сагьат гёрсетиле.
– къыйын ва зараллы ишлерде ишлейгенлеге де Загьматны министерлиги гёрсетген кюйде бериле. Шоланы гьакъында ишге тюшегенде этилеген загьмат дыгъарда эсгерме герек бола.
