• Пайдалы насигьатлар

Кюреге

Кюреге терекни ватаны Китай гьисаплана. Азияны уьлкелеринде кюрегени 8 тюрлю журасы оьсе, бизде буса 5 тюрлюсю белгили.

Кюрегени емишлеринде кёп пайдалы затлар бар. Шоланы ичинде шекер, инулин, крахмал, дёрт тюрлю кислота, каротин, темир, гюмюш, A1, B1, В2, С витаминлер, минерал тузлар да бар. Кюрегени къумунда В15 витамин гьайран кёп. Амма ону къоллайгъанда, къумда синильная кислота деген гючлю агъу барны да эсде сакълама тюше.
Кюрегени кёбюсю уьлкелерде дарман гьисапда пайдаландыра. Китайда шону къумун тезден берли ётелге къаршы къоллай.

Пакистанда яшайгъан бир белгили къавум бар. Олар нечик узакъ яшай экен деп тезден берли ахтарыла геле. Алимлер гьисап этеген кюйде, шону себеби – олар этеген ашына кюрегени кёп къоллайгъанлыкъда. 100 гр. кюреге къанны янгыртывгъа 40 гр. темир, 250 гр. бавур йимик таъсир эте. Кюреге юреги, къантамурлары авруйгъанлагъа айрыча пайдалы.

Гьайва

Бырынгъы заманлардан берли гьайваны емишлерини дарман гьисапда пайдасы бары токъташдырылгъан. Эмчилер бишген гьайваны, емиши къайнагъан сувну ашкъазаны, ичеклери авругъанда къоллай болгъан. Гьайва сариликден, юреги чалт уpуп авруйгъан, къаркъарасы бош болагъан адамлагъа да эпсиз кёмек эте.

Гечге таба гьайва къанны тазалама, ошгъуву гелегенни токътатма, къаркъарагъа жыйылагъан артыкъ сувну чыгъарма болагъаны да белгили этилген. Ону урлугъу сувукъ тийгенге, ичинден къан гелегенге, ичи барагъангъа кёмек эте. Гьайваны урлугъу къайнагъан сув булан авруйгъан тамагъын чайма, гёзлерин жувма да яхшы. Шолай сувну бетине сюртсе, гёню айрыча арив бола.
Гьайвадан этилген чай къаркъарасы шишгенде пайдалы. Кавказда буса ону урлугъундан этилген чайны бек сувукъ тийгенде, ётелге къаршы къоллай. Гьайва къаны аз гишиге де ашамагъа гёрсете.

Апельсин

Апельсинни 100-ден къолай тюрлю-тюрлю журалары белгили. Бу емишни къабугъуну да хыйлы пайдасы бар. Ону спиртде этилген настойкасы къыздырмабеззекден арчылма кёмек эте. Сувда къайнагъан къабукълары буса, ичинден къан гелегенни токътатма бола.

Апельсинни къысып чыгъаргъан суву витаминлерден бек бай. Сок адамны ашгъа дамагьын гелтирте, ичеклени ишлевюн ёрукълашдыра. Сав болуп битмейген ярагъа, чыгъывгъа апельсинни сувун салып байласа, тез сав бола. Апельсин ичеклери авруйгъанлагъа айрыча пайдалы. Тек бу ерде ичеклерде, ашкъазанда ярасы булангъылагъа ону къоллама ярамайгъанны айрыча эсгерме тюше.

Апельсинни къабукъларын ташлап йибермей, къазангъа салып, уьстюне къайнар сув тёгюгюз. Сув сувугъанда, сюзюп алсагъыз, бетигизге сюртме атир ийисли сув болажакъ. Шолай сув бетни гёнюне арив ренк бере, ону тазалай.
Апельсинни юкъкъа этип гесип бетигизге салып, маска этип де боласыз. Гён учун о да бек пайдалы.

Жие

Халкъ медицинада жие генг кюйде къоллана. Бу емиш ашгъа дамагьын гелтирте, сувсабын басылта, ичин тазалай. Жие гьатта мий аврувлагъа да дарман деп токъташдырылгъан. Жиени согу сувукъ тийгенде кёп кёмек эте. Сют булан буса жие –бувунлары авруйгъанлагъа дарман. Жие саптакъланы къайнатып, ичинден къан гелегенлеге бере. Япырагъы къайнагъан сув буса сариликден авруйгъанлагъа пайдалы. Ону бир-бирде ичи барагъанлагъа да ичире.