Гьали, Уллу Уьстюнлюкню гюнюн белгилейген вакътилерде, шогъар къошум этгенлени бирисин де унутмай, эсге алмакъ парздыр. Шо ой булан Дагъыстанда дав йылларында къурулгъан хас къорувчу батальонланы гьакъында бир зат да айтмай къойсакъ дурус болмас. Шолар аманлыкъны къоруйгъан ерли къурумланы гьаракаты булан тувулуна эди.
Озокъда, ягъаланы басып яв гелгенде, бары да ватандашлар бир йимик элин якълама талпынар дегенге инанма къыйын. Тонавчулар, уручулар ва оьзге жинаятчылар бир ерге де ёкъ болуп гетмеген болгъан. Елевчюлеге ян тартагъанлар да шоланы арасындан чыгъа болгъан.
Дав башланып, экинчи гюн бары да милицияны казармалагъа чыгъаралар. Немис асгерлер Дагъыстангъа ювукъ болгъанда, хас батальонлар къурулма башлай. Оланы не асуву болгъан деп шекленегенлеге бир-эки санавланы да эсгермеге ярай. 42-45-нчи йылларда шо батальонлар Дагъыстанда ватанына хыянат болгъан 180 адамны дагъытгъан, асгерден къачып айланагъан 2500 адамны тутгъан.
Арадан шонча йыллар оьтюп, заманлар къайтып бизин сынаймы экен деген ой тува. Республикада, бютюн уьлкеде йимик, асгерге чакъырыв башлангъан. Тек шону оьтгерилеген къайдасы айрокъда Магьачкъалада кёп соравланы тувдура. Полицейскийлер орам-орамда уланланы тутуп, гючден военкоматлагъа алып бара. Яшлар кисе телефонларындан зенг этип, шо ерге дос-къардашын чакъыра. Тез етишип гелген къазаплангъан ата-аналаны алдына чыгъып бирев де бир зат да англатмай.
Военкоматда оьзлеге янгы 18 йыл битген уланлагъа армияда дыгъар (контракт) булан къуллукъ этмекни таклиф этелер. Атын айтмагъан адам билдиреген кюйде, гьар айда 180 минг манат алып да туражакъсан деп инандыралар. Балики, оланы кёбюсю яшавунда шончакъы акъчаланы къолунда тутмагъан буса да ярай.
Гетген йылны сентябр айында Россияда военкоматлар Украина бойдагъы агьвалатлар булан байлавлу асгерге чакъырывну оьтгерген пакарсыз кююню гьакъында кёп айтылды ва язылды. Такрарлап турмакъны маънасы ёкъдур. Къувуну лап оьрдеги гьакимиятгъа ерли етишди. Погонлар да тагъып, пачалыкъны атындан бир тюрлю борчланы кютегенлеге тийишли дарслар алмагъа, гьасиллер чыгъармагъа заман болмадымы экен? Яда къайтып яш наслу орман-орманда къачып, яшынып юрюгенни сюеми?
Военкоматларда яшланы асгер къуллукъдан азат этеген палан аврувум бар яда мен оьр охув ожакъны студентимен деген калималарына да тынглама сюймейлер. Пачалыкъ Дума жагьил ватандашланы оьзлеге терс янашгъан военкоматланы къуллукъчуларыны ишлерине судда къарама болагъан проектлери арагъа салынгъан.
Биз лакъырны хас къорув батальонлардан башлагъан эдик. Айта-гъаныкъ, гьар девюр де бютюн жамиятдан, ону гьар вакилинден айтагъан гьар сёзюне, этеген гьар ишине жаваплы болмакъны, жыйылмакъны заманларын тувдура. Уллаталарыбыз, улланаларыбыз этип болгъанны биз этип болмайбызмы?..
