Къысгъа хабарлар

Зайналабит Басханов Хасавюрт районну Ботаюртунда тувгъан. Яш чагъындан берли газетлер, китаплар охума гьасирет болуп оьсе. Школаны битдирген сонг зоотехникни касбусуна ес бола. Ата юртунда, Покровское деген юртда касбусуна гёре чалыша. Хасавюртда «Къумукъ тюз» деген газет ачылгъанда мухбир болуп ишлеме тюше. Къысгъа хабарлар, шиърулар яза. Шолардан бир нечесин охувчуланы тергевюне беребиз

 

Сабурлукъ

 

Оьзден хасиятлы, чомарт, юртлулары оьтесиз абур этеген Салим деген гиши болгъан. Мажлис болсун, той болсун, очар болсун, Салимни артыкъ сёйлеп, ачувланып гьеч бирев де гёрмеген. Гьатта сёзню усталары да ону ачувландырып мурадына етмеген. Озокъда, сабур тюбю сари алтын деген айтыв халкъ арада кёпден белгили.

Авул арада бир жагьил улан тамаша хасиятлы юртлусун ачувлан-дырмагъа ёл излей. Сабур Салимни бахча-бавуна сугъарыв сув кёп къыйынлыкъда геле болгъан. Жагьил яш Салим бавун сугъарып турагъанны эслеп, ону ачувландырмагъа токъташа. Сув башгъа барып, чалдан эшилген, таш булан тёшелген бару бувгъанны бузуп, сувну бёлек арагъа багъып онгара.

Салим гелеген сувну арты уьзюлгенни гёрюп, инбашына белин де салып, сувбашгъа геле. Сабур юрюшю булан гетип барагъан ёлунда бёлек арада муну алдына жагьил улан чыгъып, салам бере.

– Гечип къой, тамаза, сени сабурлугъунгну тергеме сююп, ачув-хыял этдим, гечип къой,–дей улан.

– Сагъа тарыкъ буса, сув салмайман, балам, салмайман, – деп, Салим тобукъларына чёге…

Оьзю этген ишге илыгъып, къызарып улан тез тамазаны янындан гете.

 

Къаргъа ва къоз

 

Яйны яллав гюню эди. Къуллугъум болуп керпич заводгъа бардым. Танышым тюшашгъа гетип табулду. Тут терекни салкъынында скамейкада олтуруп, девюр бою юз йылгъа тармашагъан идараны тыш гёрюнюшюн ювукъ мезгилде гёзден гечиремен.

Шайтан ел йимик болуп бирден ачыкъ кёкню гюмезин къаргъа сирив бийледи. Олар бири-бирин уьстге, сонг эниш къува туруп уча. Айлананы къуш аваз булан толтуруп къойду. Бала къара къаргъаны авзунда къозну эследим. Рызкъы учун гьавада юрюлеген гьужум шайлы заманны алса да, шо къоччакъ «аппагъы» оьзгелеге пай чы­гъармай, къайпанмай, гьаракатын узата. Жан азыкъ уьстден зор уллу керамзит тёбеге тюшюп, увалып къалды.

«Аппагъыдан» емин алма сюйген пайчылар мурадына етмеди, ачувлана, акъыра туруп, якъ-якъгъа учду. Къоччагъым къайта гелип, шат кюйде хотгъанып, къыйынын мекенли авзуна хабып, ютгъунмай къаларсыз дегенлей учувун давам этди.

 

Агъач къувун

 

Ажжалгъа талав йимик, къыш ортада Магьамматны ягъагъан агъачы битип къала. Ол колхозну кансаралына барып гьалын англата. Буса да, ону арзына бирев де къулакъасмай, гьазиринде гьар себеплер табып ёлгъа сала. Ону гёнгю де бузулуп къайтгъан гезиклер аз болмагъан.

Къышны узакъ гечелеринде авул яшёрюмлер Магьамматны къужурлу хабарларына кёп сююп тынглайлар. Ахшамланы бир ахшамында ол хабарын айтгъан сонг, сёзюн булай узата:

– Билемисиз, яшлар, тюнегюн эки оьгюз арба эмен агъач председателни абзарына къотарылды. Гечелетип ташып, гесип-туврап, гьамар уьйге тёбе этсегиз, гьар гече бал къабакъ да асып, исси уьйде, огь не арив гете хабар, май йимик,–деп ол яшланы кеплендире. Шо гече иш яшавгъа чыгъа. Тек…

Эртен колхозну председатели абзарына чыгъа. Чыкъса-чыкъсын, гече шайтанлар той этгендей абзары аякъ юрюшден, агъачны сюйреген гьызлардан толгъан. Шо гьызлар да Магьамматлагъа элте.

–Яхари, сен тонкъу тёнгек, урлап, итге урма сама агъач къоймай, исси уьйде къамалып токътагъансан. Тез къайтар агъачны ерине, туснакъда чиритермен,–деп бувара председатель.

–Гьай сен долма гёз, бочке къурсакъ, шолай айтмагъа тилинг нечик айлана? Колхозну маясын соруп эки «сакъал» битген… Намусунг ёкъ сени, тюбекни алгъанча абзардан чыгъып тас бол,–деген къара къоркъув берип Магьаммат.

 

Гиччипавну тилинден

 

– Атам, мени тобум уллуму яда самолёт уллуму?–деп сорай Али атасына.

– Озокъда, самолёт уллу, – дей атасы.

– Ёкъ, самолёт кёкге чыкъгъан сонг, мени тобумдан да гиччи бола,–деген яшы.

*

Уллатасы, Салимге юз манат берип:

– Базардан ашамагъа не буса да алып гел, магъа тюшашгъа да, атыма да ва гелеген йылгъа да къалсын, – дей.

– Атайым, муна сагъа харбуз, ичин оьзюнг аша, къабугъун атынга бер, урлугъун гелеген йылгъа жый,–деген Салим.