Ишлени машинлешдиривню масъалалары

Иш чыгъарывну артдырывда ва шолай да оьсдюрюлеген продукцияны оьзюне токътайгъан багьаларын тёбенлешдиривде илму-техника базаны ва алдынлы сынавну имканлыкъларын пайдаландырыв аслу ерни тута. Оьтген сынав аян этегени йимик, къол загьмат булан уллу майданлагъа юрт хозяйство оьсюмлюклени чачып  къуллукъларын толу кюйде яшавгъа чыгъар­магъа къыйын болагъанын инкар этмеге тюшмей.

Шону учун гьалиги заманда увакъ хозяйстволаны – сабанчы-фермер ва шолай да абзар агьлюлени кооперативлеге яда буса акционер жамиятлагъа бирлешивю авлакъ ишлени машинлешдирмеге кёмеклешежеги шекликни тувдурмай. Неге десегиз, увакъ агьлю ва сабанчы хозяйстволагъа юрт хозяйство техниканы сатып алмагъа хыйлы харж топламаса бажарылмай.

Белгили болгъаны йимик, гьалиги заманда юрт хозяйство къуллукъчулар учун техника багьа олтура. Оьсдюрюлеген тюшюмлерден алынагъан хайыргъа гёре гиччи хозяйстволагъа 5-10 миллион манатлагъа комбайнлар, тракторлар сатып алмагъа харжы етишмейгени англашыла. Ерлерде машин-трактор паркланы имканлыкъларындан да асувлу кюйде пайдаланмагъа кимни буса да гючю чатмай, ломай харжы ёкъ.

Юрт хозяйство оьсюмлюклеге этилинеген къуллукълар учун айрокъда чачыв ва къайтарыв кампанияланы вакътисинде техника етишмейгени ойлашдыра. Неге десегиз, замансыз-заман гёрюлеген чараланы натижасында  жаваплы авлакъ ишлени вакътисинде къыставуллукъда тас этивлеге ёл бериле. Муна гьали де айлана якъдагъы санкцияланы шартларында бизин уьлкебизде болдурулагъан юрт хозяйство машинлени, техниканы санаву  юрт хозяйство булан машгъул болагъанланы талапларына гёре толу жавап бермей.

Арт вакътилерде юрт хозяйствону къуллукълары учун тарыкълы болагъан тышдан гелтирилеген техниканы уьстюне салынагъан гюмрюк гьакъларын енгиллешдиривню ёллары ахтарыла ва пайдаландырыла.

Юрт хозяйство техниканы ишлетивню болжаллары башгъа-башгъа буса да, тек арадан он йыл оьтген сонг янгыртмаса, баягъы, ярашдырыв ишлер учун да  харж кёп гетегени белгили. Шону учун оьтген йылда йимик,  2024-нчю йылгъа да юрт  хозяйство къуллукъчуланы талапларын гёз алгъа тутуп, техника сатып алмагъа деп  пачалыкъ кёмек гьисапда 10 миллиардлагъа ювукъ ломай харжлар гёрсетилгени гьакъда да айрыча эсгермеге герек.

Шолайлыкъда,  чачыв ва къайтарыв камапанияланы къурумлу оьтгермек учун имканлыкълар яратыла. Кюйлевючлени ва сайламлы урлукъланы пайдаландырывда харжлар асувлу кюйде къоллансын учун ерлерде тийишли чараланы гёрюв де агьамиятлы масала болуп токътай.

Емлени гьазирлевде, топуракъны, оьсюмлюклени кюйлевючлер булан пайдаландырывда юзюмню ва емишлени тюшюмлерин къайтарывда юрт хозяйство техниканы къытлыгъы айрыча сезиле. Шону учун «Росагро-лизинг», «Росспецтехника», «Россельхозцентр» яратагъан имканлыкъланы да къолдан чыгъармагъа тюшмей. Уьстевюне, юрт хозяйство машинлени чыгъарыв булан машгъул болма муштарлы предприятилени беклешдиривге пачалыкъ кёмекден башгъа бу йыл дагъы да 30 миллиард манатны оьлчевюнде маячыланы харжын къолламагъа умут этилине.

Самара ва Дондагъы Ростов шагьарларда юрт хозяйство техниканы чыгъарагъан уллу предриятилерде топлангъан сынав тергевсюз къалмагъа тюшмей. Айтагъаныкъ, бизин республикабызда да «Дагагрегат», «Концерн КЭМЗ», М. Гьажиевни атындагъы акционер жамиятларда гележекни гёз алгъа тутуп юрт хозяйство машинлени, запас частланы ва шолай да асгер тапшурувлар учун чыгъарылагъан малланы оьлчевлерин ва сан янын ёрукълашдырыв бугюнню аслу масъаласы болуп токътай.