Июн айны 23-нде ахшам вакъти, сагьат алтыдан сонг бары да федерал, гьатта дюнья маълумат къураллары берилишлерин Дагъыстанда болуп турагъан агьвалатлар булан байлавлу билдиривлерден башлай эди: « Террорчулар бир вакътини ичинде Дербентге ва Магьачкъалагъа чапгъын этген. Бандит уьюрлени ортакъчылары хыйлы заман полицейскийлеге къаршы атышгъан. Аманлыкъны къоруйгъан къурумланы янындан тас этивлер бар…».
Гьали арадан кёп заман гетмесе де, болгъан ишлени гьакъында аз-кёп буса да барыбыз да билебиз, теренден къайгъырабыз, талчыгъабыз ва гьаманда йимик оьзлюгюнден тувулунагъан юз тюрлю соравлагъа жавап тапмагъа къарайбыз.
Интернетден де алда…
Тезде тувулунгъан мердешге гёре, ахшамлар мен Магьачкъаланы Орджоникидзени атындагъы орамында ерлешген уьюме ювукъдагъы «Бёрёзка» деген пляжны айланасындан геземе чыгъаман. Шо гюн гезикли сапарыма гьазирленип, гийинип турагъанда, бизден тёбенде, килиса бар якъдан гючлю автомат атышывлар чалынды. Тез чыгъып атышыв бар якъгъа багъып алгъасадым. Ёл ягъада яллайгъан полиция машинни гёремен, къырыйындагъы къапуларда ва таш тамларда гюллелерден къалгъан гьызланы эс этмеге къыйын тюгюл эди. Ялын чыр булан тартыла гелеген базыкъ газ быргъылагъа етишме аз къалып тура. Шоссагьат чабып гелген кёплер, айрокъда жагьиллер, адатлы кюйде кисе телефонларына «кино» чыгъара.Килиса бар якъдан атышыв гючлене. Герти, къоркъунчлу гьаллар тувулунгъанын англап, оьзюм йимик чагъымдагъы бирдагъы бир нече эсли адамланы кёмекге чакъырып, жыйылгъанланы болгъан чакъы ариге къувалама къарайбыз. Узакъ да гетмей, айлана якъны скорый помощну ва оьзге къорувчу къурумланы машинлерини къувунлу тавушу еледи.
Тюзюн айтгъанда, шолай «пелекетли» сеслени мен шагьарда пандемияны заманларындан берли эшитмеген эдим. Россгвардия уллу машинлери булан ёлланы бегетме башлагъанда, уьюме багъып алгъасадым. Ювукъ бола туруп, атышывлар пляждан таба эшитилме башлады. Къачып гелеген туристлеге замангъа буса да, бизин кёп къабатлы уьйлерибизни ёлдан гёрюнмейген эркин абзарында яшынып турмакъны ёрадым. Озокъда, уьюме гиргендокъ бары да затны билеген, тек шайлы ялгъаны да болагъан Интернетге къапландым ва маълумат къураллардан таба, нечик де умуми гьалны англама имканлыкъ тувулунду.
Унутулмажакъ мюгьлетлер
Ахшам 6 битме он минут къалып, савутлангъан террорчулар Дербентдеги Таги-Задени атындагъы орамда ерлешген 110 йыл алъякъда къурулгъан синагогагъа чапгъын эте. Къапуларын ачып болмагъанда, ичине атылтыв алатлар ташлап, от салып, толу кюйде яллата.
Шо кюйде, шагьарда къалгъан биргине бир бырынгъы килисаны да яллатма къарагъан, ону 66 йыллыкъ къуллукъчусу протоиерей Николай Котельниковну оьлтюрген. «Хаял» ресторанны къырыйында жинаятчылар полицейскийлени къамавуна тюшген ва дагъытылгъан.
Магьачкъаладагъы чапгъынлар да Дербентде йимик бир вакътиде башлангъан. Автоматлар булан савутлангъан бандит уьюрню ортакъчылары Ермошкинадагъы синагогагъа атышгъан. Машинин Орджоникидзени атындагъы орамындан гьайдай туруп, полицейскийлени машинине атышып яллатгъан.
Жинаятчыланы аслу мурады Громоводагъы килисагъа тез етишмек болгъан экен. Килисаны алдында токътагъан полицейский ва къаравулчу олагъа къаршылыкъ билдирмеге къарагъан. Эки де якъдан башлангъан атышывдан пайдаланып, шо гюн дин байрамгъа жыйылгъан халкъ килисаны къапуларын ичинден ябып яшынгъан. Бандитлер булангъы къаршы турувда аманлыкъны къоруйгъан къурумну къуллукъчусу да, къаравулчу да оьлген.
Чапгъынчылар оьзлени бетлерин яшырмай. Шо саялы видеокамера-лардан таба олар кимлер, къайсы юртдан ва тухумдан экенни тез токъташдырмагъа бажарылгъан.
Килисаны яллатма бажарылмагъанда, жинаятчылар ювукъдагъы орамлардан таба къачма урунгъан. Тек йыракъгъа гетмеген. Агьвалат болуп турагъан ерге алгъасавлу етишген полицейскийлени гюллелеринден тийишлисин алгъан ва гьали жагьаннемни отунда яллайдыр.
«Мармар ташгъа адамлар геле…»
Гьали Дагъыстанны Ич ишлер министерлигини алдындагъы жамият низамны къоруй туруп жан берген милиционерлеге, полицейскийлеге салынгъан эсделикни алдында токътагъанман. Хыйлы халкъ жыйылгъан, арасында кёп туристлер де бар. Гьарисини къолларында ал тюслю гюл байламлар гёрюне. Бугюнден сонг мармар ташлагъа алтын варакъ булан къайгъылы сиягьгъа бирдагъы 16 игит полицейскийни атлары къошулажакъ. Россияны Президентини къарары булан олар барысы да Къоччакълыкъны ордени булан савгъатлангъан.
Озокъда, гьар инсан халкъны, элни эсинде ким гьисапда къалажагъын оьзю ясай, белгилей. Яшавда осаллыкъгъа да ва тавакаллыкъгъа да, зулмугъа да ва рагьмугъа да бир йимик ер табула.
Шо гече болгъан бирдагъы бир агьвалатны гьакъында айтмасакъ болмай. Видиеокамералар гёрсетеген кюйде, къарангы вакъти 9-10 йыллар болагъан эки уланъяш сув булангъы пластмасс савутланы гьарангъа гётере туруп, хас чарада ортакъчылыкъ этеген полицейскийлеге ташыйлар. Оланы эки якъда сызгъырагъан гюллер де токътатмай. Гечге таба Халкъ фронтну республикадагъы бёлюгюню къуллукъчулары къоччакъ яшланы атларын токъташдыргъан, агъа-ини Магьамматшапи ва Абдулнасир Нюрма-гьамматовланы «Баракалла кагъыз» булан савгъатлагъан.
Алав АЛИЕВ
