Гьар адамны бир тюрлю къысматы бола. Биревлер къысматына къабул бола, башгъалар буса тапталып тургъан сокъмакълардан юрюмей, оьзю ёллар сала ва умутларын яшавгъа чыгъармакъ учун къасткъыла. Кёбюсю гезиклерде юртларда яшлар да, аталары сайлагъан касбуну давам этип, ол салгъан сокъмакъдан юрюп яшагъан.

 

Биз оьзюню гьакъында айтма сюеген юрт механизаторну уланы Дагьир Рашитханович Абдурагьманов яшлайын инженер болажакъман деген ойну тутгъан ва шо умутуна етишген. Ондан оьтюп, республиканы гьаки-миятындагъы оьр къуллукъларда ишлеген.

Абдурагьман 1953-нчю йылда яхсайлы Рашитханны ва Загьраны кёп яшлы агьлюсюнде тувгъан. Юртларда яшлар загьматгъа кёп тез къуршала. Шолай Дагьирге де болгъан. Огъар 15 йыл болагъанда агьлю себеплеге гёре, булар Бабаюрт райондагъы Адил Янгыюртгъа гёчелер. Техникадан генг англаву бар ва бажарывлу механизатор Рашитханны сююне туруп юртдагъы колхозгъа алалар. Атасы булан оьктем болагъан­ Дагьир кёп керенлер сюрювлерде ва чачывларда болгъан, трактор бузулгъанда ярашдырмагъа атасына кёмек этген. Шо йылларда ол инженер болма токъташа ва шо умутуна ес де бола.

8 класны охуп битгенде, ол Магьачкъаладагъы юрт хозяйство техникумгъа тюше ва шону яхшы къыйматлар булан бите. Ол яхшы охугъандан къайры, спорт булан да «къурдаш» бола. Дагьир бир йимик дзюдо ва самбо ябушувлар булан машгъул бола. Ол Дагъыс­тандан къайры, Краснодар, Ростов ва Моск­ва шагьарларда да тогъатарта. Уьстюнлюклери учун эки де ябушувну къайдаларында спортгъа устагъа кандидат бола.

Охуву битгенде Дагьирни ишлемеге Темиркъазыкъ Осетиягъа йибере, шондан таба асгерге де чакъырыла. Спорт чыныкъдыргъан адамгъа асгер къуллукъ къыйын тиймей. Ол Совет Союзну Германиядагъы асгер бёлюгюнде къуллукъ эте ва уьйге сержант чини булан къайта.

Юртгъа къайтгъан жагьилни шоссагьатында районну юрт хозяйство управлениесине мелиорацияны старший инженери этип ала.  Арадан кёп гетмей, билим алма сюеген улан 1975-нчи йылда Новочеркасск инженер-мелиоратив институтгъа охума тюше ва шону да къызыл дипломгъа бите.

Оьр билимли уланны Бабаюрт районда чалтик болдурувгъа къарайгъан баш инженер этип белгилей. Чалтик учун сув – аслу зат. Шону заманында етишдирмек ва чеклени иши къурумлу юрюлсюн учун Дагьир гече-гюн ишлей. Арадан кёп де гетмей, оьзюне тапшурулгъан 3 минг гектар авлакъны гьар гектарындан 40-50 центнер тюшюм алма бажарыла. Ону гьаракатын атасыны иниси Алимсолтан Абдурагьмановну бажарывлу иши булан тенглешдире. Ол Бабаюрт районгъа чы нечик де, хоншу районлагъа да белгили партия къуллукъчу. Алимсолтан экономикада, мал чыгъарывда къуллукъ этген белгили адамланы бириси болгъан. Шогъар ошап Дагьир де касбучулар булан аралыгъын уьзмей, жаваплы къуллукъларда ишлеп тура.

Не ишни тапшурса да сёз тапмасдай кютеген Дагьир Абдурагьмановну партия къурумлар гьисапгъа ала ва Бабаюртдагъы партияны район комитетини къурум бёлюгюню инструктору этип сала. 1982-нчи йылда ону шо бёлюкню, сонг буса юрт хозяйство бёлюгюню заведующийи этип чыгъара. Не ишни тапшурса да, Дагьир намуслу кюйде кюте. Юрт хозяйство бёлюкню ёлбашчысы болгъанда ону къурум масъалаланы чечивдеги пагьмусу арагъа чыгъа, огъар дагъы да генг ва къыйын тапшурувлар бериле. Ол да шоланы гёнгю булан кюте. Гертиси, ол юрегини теренинде яшынып турагъан умутлары яшавгъа чыгъагъанына бек сююне ва ишлени белсенип айланып кюте. Шо гьаракаты ону канзиден канзиге ва оьр къуллукълагъа гётере.

Оьзюне 33 йыл болагъанда Дагьирни партияны Дагъыстанны обкомуну къурум бёлюгюню инструктору этип чыгъара. Эгер де ол алда бир районгъа къарай болгъан буса, мунда ону гьаракаты дагъы да генглеше.

1985-нчи йылда бажарывлу улан Ростовдагъы оьр партия школагъа бакъдырыла. Эсгерилген школаны битген Дагьирни Бабаюрт районну исполкомуну председатели этип белгилей.

Республикадагъы райисполкомланы председателлеринден инг де яшы деп гьисапланса да, ол иш якъдан биринден де артда къалмай. Оьзюн бажарывлу къурумчу экенин гёрсете. Шо йылларда районда яшавлукъ-маданият маъналы къурулушлар ишлене.

– Бабаюртда, Тамазатёбеде, Адил Янгыюртда, Уцумиюртда, Геметёбеде, Татаюртда къурулуш ишлени башладыкъ, бирлеринде школалар, баш-гъаларында маданият къалалар, — дей Дагьир Рашитханович мени булангъы лакъырында. – Тек мени башгъа ишге чыгъарып къойдулар. Шо йылларда башлангъан къурулушланы бирлари бугюнлерде де битмеген. Бабюртда чы 1120 яшгъа ери булангъы школа къурулду, Львовскийде де бу йыл охув йылны башына янгы школа ачылды. Артдагъы эки-уьч йылны ичинде къурулушлар юрюлеген кюйлер мени де сююндюре.

Бажарывлу уланны сынаву тарыкълы бола. 1988-нчи йылда Дагьирни Къызылюрт районну исполкомуну председателини би­ринчи орунбасары этип белгилей, шону булан ол юрт хозяйство управлениени ёлбашчысы да бола.

– Шо йылларда мени юрт хозяйствону юрютме сынавум бар эди, – деп давам эте лакъырын Дагьир Рашитханович. – Авлакъчылыкъ, гьайванчылыкъ тармакъланы ишин яхшылашдырмагъа ва гётерме бажарылды. Яшыл-чалыкъны да бир тирет гётердик. Тамчы булан сугъарывну ишге салдыкъ ва яхшы тюшюмлер алма да бажардыкъ. Израилде ойлашынгъан къайда бизге де къыйышды. Ишибизге къарама башгъа республикалардан, гьатта федерал оьлчевде ишлейгенлер де геле эдилер.

Тамчы булан сугъарыв сув аз ерлерде агьамиятлы болагъаны ачыкъ. Шо къайда Къызылюрт районну экономикасын гётеривге яхшы къошум этген. Яш ёлбашчыны аты кёп ерде эсгерилеген бола.

Биз биревню гьакъында яза бусакъ, янгыз яхшы ерлерин эсгерип турабыз, тек мен Дагьирни ёлу къатгъакъсыз, тегиш болгъан деп айтма сюймеймен. Нечакъы да болгъан чатакъ салма къарайгъанлар, уьстюнден оьрдеги гьакимлеге язагъанлар, ону булан рази тюгюллер. Ол шолагъа къарамагъан, оьзюню ишин намуслу кюйде кютюп тургъан. Кёп-кёп гезиклерде Дагьирге чечип болмас йимик «юклени» бойнуна алма тюше болгъан, ол жаваплыкъдан тартынмагъан, оьзюню сынавуна таянып, юрегине тынглап ишлеген.

Дагьир Абдурагьманов уллу хозяйстволаны сакъламакъ учун бек къаст этген. Бузма тынч, къурма къыйын деп ол коллективлени ва адамланы арасында англатыв юрютюп айлангъан. Уллу хозяйстволар районну аманлыгъын болдурагъан. Ону этген иши зая гетмеген. Хоншу районлар-дагъы хозяйстволаны пата-пурхусу чыгъарылгъан, Къызылюрт район­да буса сакълангъан. Юрт хозяйствону оьсювюне этген къошуму учун огъар «Дагъыстанны юрт хозяйствосуну ат къазангъан къуллукъчусу» деген ат берилген, шолай да Россияны юрт хозяйство министерлигини Гьюрметлев грамотасы булан савгъатлангъан.

2000-нчи йылда жагь ва бажарывлу ёлбашчыны Дагъыстанны Госсоветини ва Гьукуматыны аппаратына ишге чыгъара. Мунда да ол гьаракат этип ишлей, йыллар бою алгъан сынавун къоллап, макътавгъа лайыкълы бола. Халкъланы арзаларына ва шолар нечик кютюлегенине къарайгъан управлениеде 13 йыл ишлей.

2013-нчю йыл ону Магьачкъала шагьарны башчысыны орунбасары этип белгилей.

Дагъыстанны 1-нчи класлы пачалыкъ ойчусу Дагьир Абдурагьмановну узакъ йыллар гьалал кюйде ишлегенлиги къыйматсыз къалмагъан, 2013-нчю йылда ол «За заслуги перед Республикой Дагес­тан» деген орден булан савгъатлангъан.

Дагьир къысматына къабул, яшавун янгыдан башлама тюшсе, шу тутгъан ёлу булан юрюжекни айта.

– Яшавумда айтардай гьёкюнеген иш этмегенмен, гьалал кюйде ишлегенмен, – дей ол. – Юрегинг сюеген ишни юрютген бусанг, адамлар рази къалардай къуллукъ этип, татывлу агьлю де къуруп яшасанг, яшларынгны тюз ёллагъа да салып, оланы авлетлеринден де сююнсенг, ондан артыкъ зат боламы? Магъа насип деген не затдыр деп сораса, мен шоланы айтар эдим. Бары да умутларыма етишдим. Кёп йыллардан берли гьажгъа барма гьасирет эдим. 2017-нчи йылда шо мурадыма да етишдим. Агьлюм де булан гьаж къылып гелдим.

Насиплимен деп ишинден де сююнюп тура буса битмей, уьй гьалларынг да арив болма герек. Шо яндан да Дагьир насипли.  Оьзю сююп алгъан Умайдат булан яшайгъанлы 47 йыллар бола. Булар 4 авлетни тарбиялагъан ва уьйлю-ожакълы этген. Олар да нечик яшайыкъ экен деп уьлгю къыдырып юрюмегенлер, ата-анасы йимик татывлу агьлюлер де къуруп, жаваплы ишлерде ишлейлер.

Уллу къызы Разия – Дагъыстан пачалыкъ педагогика университетни доценти, филология илмуланы кандидаты. Гьадия – Магьачкъала шагьарны билим берив управлениесини баш  касбусучу, уллу уланы — «Межрегионгаз Махачкала» деген жамият къурумда бёлюкню ёлбашчысыны орунбасары ва Арслан – Бабаюрт райондагъы прокурорну кёмекчиси.

Яшавда ва ишде сынаву бар Дагьир Абдурагьманов бугюнлерде де тарыкълы, ол Магьачкъала шагьарны ЖКХ управленисини ёлбашчысыны насигьатчысы болуп ишлей. Гьали тезде Дагьир Рашитханович Абдурагь-мановгъа 70 йыл бите. Биз ону юбилей булан къутлай туруп, савлукъ ёрама сюебиз. Къалгъан заты ону бар деп токъташдырып айтып болабыз.

 

Гебек КЪОНАКЪБИЕВ.