Тёбенкъазанышлы, къумукъ халкъыбызны арасында гьар даим де болуп тургъай эди деген  эревюллю уланланы бириси Хизири Касимов 1953-нчю йыл Уллу Ватан давну ортакъчысы Абдулланы ва Гьажарханымны  кёп яшлы агьлюсюнде тувгъан.

 

Атасы Абдулла юртдагъы Абусупиян Акаевни мадрасасында башлапгъы  билимлер  алгъан, ерли школада охуп 7 класны битдирген ва Буйнакскидеги педагогика училещеге тюшюп, муаллим къасбугъа ес болгъан. Ону Ишарты юрт школада  ишлеме йиберелер. Онда бир йыл ишлеп оьзюн яхшы ягъындан гёрсетме бажаргъан Абдулла Дёргелидеги школагъа муаллим болуп бакъдырыла. Абдулла онда да 2 йыл  намуслу кюйде ишлей,  ата юртуна къайта ва ерли школада муаллимлик касбусун узата.

1941-нчи йыл немец фашистлени черивлери бизин уьлкебизге чапгъын этгенде яш коммунист Абдулла Касимов гёнгюллю кюйде язылып фронтгъа гете. Давну узакъ йылларында ол  Тула, Курск, Минск, Вильнюс, Кенигсберг шагьарланы  азат этив учун юрюлген оьжетли ябушувларда ортакъчылыкъ эте, ябушувларда тийген авур яраларыны авруй­гъаны басылгъынча госпиталларда ята, бираз къолайгъа къайтгъанда гене де фронтгъа алгъасай. Шолайлыкъда, ол гитлерчи  фашистлени  ёкъ эте туруп, душманны отаву саналагъан Берлинге ерли бара. Дав йылларда гёрсетген къоччакъ ишлери саялы ол «Къоччакълыгъы учун» деген медаль, Ватан давну 1-нчи ва 2-нчи даражалы орденлери булан савгъатлана. 1946-нчы йыл ата юртуна къайтгъан Абдулла  узакъ йыллар колхозда шофёр, сонггъа таба автомеханик болуп загьмат тёге.

Хизирини анасы Гьажарханым Мутагьировна Абусупиян Акаевни мадрасасын охуп битдиргенде, башлап ерли колхозда, 1970-нчу йылдан тутуп, пенсиягъа чыгъып  къалгъанча, Буйнакскидеги агрегат заводда ишчи болуп ишлеген. Олар бирге етти  авлетни аякъгъа миндиргенлер.

Хизирини агъасы  Арслан юрт школаны охуп битгенде Совет асгерлени Германиядагъы бёлюгюнде уьч йыл къуллукъ этип къайтгъан, Москвадагъы сатыв-алыв институтда охуп, ревизорну касбусуна ес болгъан ва Буйнакск шагьар булан район идараларда ишлеп тургъан. Къызардашы Зумурут шагьардагъы консерва  заводда узакъ йыллар ишчи болуп загьмат тёкген. Экинчи агъасы  Абдулмуталим школаны битдиргенде асгер къуллугъун кютюп, Буйнакск шагьардагъы финанс техникумда охугъан. Битгенде  шонда директорну заместители болуп ишлеп де тургъан. Уьчюнчюсю, Гьамзат, консерва заводда тракторист болуп къуллукъ этген. Иниси Юнус педагогика институтда билим алгъан сонг юртдагъы школада муаллим, артда да районону инспектору болуп чалышгъан. Къызардашларыны гиччиси Рабият финанс техникумну тамамлагъан сонг район поликлиникада  хыйлы йыллар баш бухгалтерни  къуллугъун юрютюп тургъан.

Хизири Касимов ата юртундагъы школада  белгили муаллимлени алдында охуп билим алгъан, асгерге чакъырылып биринчи йыл Тав Къарабахда, Иран булангъы дазу бойда къуллукъ этген, экинчи йылын буса ­ Прикарпатьедеги ­ асгер округда, Житомир областны Обруч шагьарында оьтгерген. Асгер къуллугъуну  болжалы  битгенде  ол Одессадагъы политехника институтну машинлер къурув факультетине охума тюшюп касбу билим алывун узата. Охуву тамамлангъанда яш касбучуну Буйнакскидеги агрегат заводгъа ишлеме йиберелер. Мунда Хизири бёлюкню начальнигини кёмекчиси гьисапда 20 йыл ишлей ва намуслу загьматы учун авиация промышленностну министерлигини Гьюрметлев грамотасы булан савгъатлана.

Совет уьлкебиздеги гьаллар бюс-бютюнлей алышынып, гьар-бир  адамгъа гётерип болмасдай авур тийген 1991-нчи йыл завод­ну ишлери чатакъ гетип токътала. Хизири райондагъыланы ягъарлыкъ газ булан байлавлу къуллукъларын кютюген идарагъа чыгъып иш юрютме борчлу бола. Бу къуллугъунда да ол райондагъы халкъны талапларын кюте туруп, 30 йыл чалыша. Узакъ йылланы боюнда оьз борчларына жаваплы янашып иш юрютгени учун огъар  газ промышленностну министерлигини  Гьюрметлев грамотасын да тапшуралар.

Тюзюн айтгъан тувгъанына ярамас дегенлей, Хизири Касимов макътавланы ва савгъатланы артындан бир заманда да чабып айланмагъан. Ону хасиятында, къылыгъында шо амалланы югъу да ёкъ. Ол – оьз миллети, халкъы  учунгъу жамият ишлени, гьаракатланы тюбюне гирип, гётерип, бойнуна алып, гьеч бир тартынывсуз юрютюп гелгенлени бириси.

Аталаны къоччакълыгъы – уланларыны къанатлары саналагъанда йимик, шо асил мурадына, къастына жаны-къаны булан байлангъанлыкъ, балики, ону кёп аваралары булангъы къумукъ халкъыбызны нечесе он йыллар булан чечилмей къалып турагъан масъалаларын гётерип, яшавгъа чыгъарма къаст этип айланагъан атолу адамларыбызны жамият къурумуну ал сыдрасына, халкъ гьаракатына къошулуп чалышма борчлу да этгендир.

Ол  гьали буссагьатда да шо вакъти тутгъан ёлундан таймай, бир де ругьдан тюшмеген. Къумукъ жамиятына, юртуну халкъына пайдасы тиеген кёп-кёп яхшы ишлер этип чалышып да тура.

2006-нчы йыл Анкарада «Къумукъ тюрклерини атасёзлери»  деген тил ва илму агьамияты булангъы ишин  китап этип чыгъаргъан Тюркиялы алим, илмуланы доктору Четин Пекажар шо ахтарыв ишин юрютмек мурат булан, маълумат жыйып, язып гьазирлемек  учун Дагъыстангъа гелгенде, сав бир айны узагъында Хизирини берекетли ожагъында туруп иш юрютгенликни де уллу маънасы бар.

Хизирини ва агьлюсю Патиматны тухум терегини тамурларын къурума, бутагъын-бюрюн сёнме къоймай сакълайгъан, атасыны атын  юрютеген уланы Абдулла Къазакъстандагъы Агьмат Ясавини атындагъы халкъара Университетни битдирип, дипломатны касбусуна ес болгъан. Ол, бир къызны ва 2 уланны атасы, бугюнлерде  Буйнакск район поликлиникасында программист болуп иш юрюте.

Къызы Элмира Дагъыстан педагогика университетни тарих ва ихтияр  факультетин битдирип, Буйнакск шагьардагъы школа-интернатда дарслар юрюте. Ол да агьлюсю булан бирче бир уланны ва эки къызны оьсдюрелер.

Агьлюсю, халкъы, эли барлы­гъын, бирлигин ва оьзтёречелигин тас этмей, аяп-асырап сакълап, талайын тапма талпынсын учун оьмюрюн багъышлагъан Хизири Касимовгъа бугюнлерде 70 йыл битежек. Бизге газетибизни охувчуларыны атындан ону юбилейи булан гьакъ юрекден къутлап,  огъар савлукъ ва узакъ оьмюр ёрамакъ къала.

 

Казим  КАЗИМОВ.