Элибиз башлап гёрмекли уьстюнлюклеге етишген адамлары булан макътала. Олар – муаллимлер, инженерлер, авлакъчылар, машин гьайдавчулар, давну ортакъчылары, алимлер, шаирлер. Гьасили-калам, не касбу юрютсе де элини-юртуну атын оьр этгенлер. Шоланы арасында сав оьмюрюн Ватанын сакълап, асгер къуллукъгъа багъышлагъанлар да аз тюгюл.
Россияны Игити Тулпар Мусалаевни атасы Оздемир яныма гьар гелгенде, мен башлап уланыны ва торунларыны гьакъында сорайман. Ол да оьзюне хас саламатлыкъ булан оланы кёбюсю пагонлар юрютегенни уллу оьктемлик булан айта. Мен де шо тухумну гьакъында, оьмюрюн элин сакъламакъ учун багъышлагъан ва гележек асгерчилерини гьакъында язма токъташдым.
Оланы тухуму Яхсайдан чыкъгъан. Яшларын асгерчи болмакъ учунгъу ёлгъа оьзю салгъанны Оздемир яшырмай. Офицер гьар заманда да абурлу-сыйлы, тарыкъ вакъти Ватанын якълап жанын берме де гьазир адам болма герек экенни ол авлетлерине сингдирген.
Тулпар Мусалаев 1983-нчю йылда Хасавюртда тувгъан. Шагьардагъы 5 номерли школаны битдиргенде, Къазан шагьардагъы командирлер гьазирлейген оьр асгер танк училищеге тюше. Тутушуп ябушув спортну устасына кандидат Тулпаргъа охувлар къыйын тиймей.
Битдиргенде лейтенант чинде Мычыгъыш Республикада асгер борчун кюте. 2008-нчи йылдан тутуп, Владикавказдагъы 19-нчу айры мотострелковый бригадагъа чыгъа. Шо йыл ол Грузия булангъы дав агьвалатларда ортакъчылыкъ эте. Гёрсетген къоччакълыгъы учун бир нече керен де савгъатлана. 2014-нчю йылда ротаны командири капитан Тулпар Мусалаевге яшыртгъын гьаракатны кютмек борч салына. Шо гьаракатда ол янгыз душманны 6 танкын яллата, яралангъан батальону командирини орнунда къалып, бажарывлу кюйде гьаракатны тамамлай. Шо къоччакълыгъы учун огъар Россияны Президенти В. Путинни Указы булан Россияны Игити деген оьр ат бериле.
2016-нчы йыл майор Т.Мусалаев 58-нчи армияны штабына ишге чыгъарыла ва полигонгъа барагъан ёлда болгъан хатардан гечине.
Тулпар Мусалаевни аты Хасавюртдагъы 5 ва Магьачкъаладагъы 20 номерли школалагъа, Яхсайдагъы Уллу Ватан давну ортакъчыларыны паркына, Хасавюртдагъы ва Магьачкъаладагъы орамлагъа тагъылгъан. Ону эсделиклери Къазан шагьарда ва оьзю охугъан школада ачылгъан. Ат туягъын тай басар дегенлей, ондан сонг иниси, уланлары ва къардашлары да асгер касбуну сайлайлар.
Магьаммат Мусалаев 1993-нчю йылда Сургут районну Фёдоровка юртунда тувгъан. Шондагъы 2 номерли школаны охуп битгенде Къазан шагьардагъы университетни экономика факультетине тюше. Банкда ишлеме башлагъан Магьаммат агъасы оьлгенде, асгерчи болма токъташа ва Тулпар къуллукъ этген Владикавказдагъы 58-нчи армия булан дыгъар да байлай. Ингилис тилни таза билеген Магьамматны шо армияны айры разведка батальонуна ала. Ол Санкт-Петербургда офицер курсланы уьстюнлю кюйде тамамлагъанда, лейтенант чин де бирип, оьзю къуллукъ этген батальонда взводну командири этип белгилене.
Арадан кёп заман да гетмей, старший лейтенант Магьаммат Тулпаров мотострелковый ротаны командири этилип белгилене ва Къырымда асгер къуллугъун кюте. Бугюнлерде Украина бойдагъы хас асгер гьаракатны ветераны Магьаммат Тулпаров – 19-нчу дивизияны 503-нчю полкуну батальонуну командирини замполити. Шо батальон бугюнлерде Запорожск областны Токмак деген шагьарыны боюндагъа агьвалатларда ортакъчылыкъ эте. Яш чыгъына да къарамайлы, Магьаммат «Къырымны якълагъаны учун» ва Суворовну медаллары булан савгъатлангъан.
Оздемирни къызы Динаны эри Имам Салихов Уьчгенде тувгъан ва яшагъан. Ол да дыгъар булан 58-нчи армияда артиллерияда къуллукъ этип тургъан. Донбасда хас асгер гьаракат башланып, биринчи гюнлеринден туруп ортакъчылыкъ эте. Гетген йыл огъар лейтенант чин де берилген. Взводну командири Имам Салихов Суворовну ва «Къоччакълыгъы учун» деген медаллар булан савгъатлангъан.
Темирлан Мусалаев – Оздемирни къызы Аминатны уланы. Бу йыл Владикавказдагъы суворов училищени битдире ва Санкт-Петербургдагъы асгер-медицина академиягъа къабул этилежеклени сыдраларында. 18 йыллыкъ Темирланны шо гёрмекли оьр охув ожакъгъа сайлангъаны да – ол оьзюн училищеде гьаракатчы ва спорт янындан яхшы гёрсетгенини гьасили.
Абубакар Мусалаев – Россияны Игити Тулпарны уллу уланы. 13 йыл болагъан улан Москвадагъы суворов училищени 2-нчи курсунда тарбиялана.
Якъуп Мусалаев – Тулпарны экинчи уланы. 12 йыл болагъан яш да агъасы йимик Москвадагъы суворов училищеде охуй.
Тулпарны гиччи уланы Муратгъа 11 йыл бола. Ол Владикавказдагъы школада 6-нчы класны охувчусу. Ол яхшы охугъандан къайры да, Владикавказдагъы «Алания» деген хоккей командасында да ойнай. Ол да уллу болгъанда атасы йимик офицер болма сюе, бугюнлерде офицерлени гьазирлейген курсларда ортакъчылыкъ эте.
– Офицер болмакъ – Ватанын жаныдай аямакъ демек бола, – дей, мени булангъы лакъырын давам эте туруп Оздемир Мусалаев. – Элибизни минг йыллар булангъы тарихин алып къарасакъ да, уьстюнлюкню — ругьу къаттылар, къоркъув билмейген игитлер болдургъан. Къанлы давлардан оьр болуп чыкъгъанлагъа даим макътав да, гьюрмет де болгъан. Бугюнлерде де хас асгер гьаракатда шолай уланлар украиналы миллетчилеге къаршы туруп, шонда яшайгъан адамланы аманлыгъын сакълай. Уллу Ватан давда бизин асгерлер гёрсетген къоччакълыкъны гьакъында талмай айтма боламан. Адамланы Ватанына шонча да гючлю сюювю болгъан чы, оьлерин билсе де, эли учун дав этген. Мен шо гьакъда уланларыма кёп керенлер айта эдим, олар да мени йимик дав кинолагъа къарама да сюе эдилер.
Тулпар да тюрлю-тюрлю охув ожакъланы сайлай эди. Тек ону оьзюн тутагъан кююне къарап, низамын тергеп, спортгъа берилген кююне гёре, офицер болмакъны мен таклиф этген эдим. Охувларына да, сонггъу къуллукъ этивюне де ол айтардай къыйналмады. Мычыгъыш Республикада сонг да, Къыбла Осетиядагъы дав агьвалатларда ортакъчылыкъ этди, сонг хас гьаракатны оьтгерди. Авлетим деп айтмайман, Ватанына гьалал къуллукъ этди, уьлгю болду. Ондан сонг офицерлер болмагъа деп кёп яшда гьасиретлик тувду. Экинчи уланым, гиевюм, дёрт де торунум да асгер къуллукъну сайлагъанлар. Гьали янгы къошулгъан республикаланы миллетчилерден тазаламакъ ва Ватанны аминлигин сакъламакъ учун минглер булангъы уланлар хас асгер гьаракатда ортакъчылыкъ этелер. Яшлар тарбиясыз дейлер, муна – уьлгюлер. Оланы дав агьвалатларда ортакъчылыкъ этегенлени, жанын къурбан этгенлени игитлигинде тарбиялама тюше деп эсиме геле.
Мен Оздемир булан рази болмасам кюй ёкъ. Неге тюгюл, шо тарбияны бир яны экенге герти кюйде инанаман.
Гебек КЪОНАКЪБИЕВ.
