Тюнегюн, февраль айны 29-нда, РФ-ни Президенти Владимир Путин Россия Федерацияны Федерал Жыйынына оьзюню гезикли Чакъырыв кагъызын малим этди. Шо гьаракатда Пачалыкъ Думаны депутатлары, Федерал Жыйынына къуршалгъанлар, бизин уьлкени министерликлерини ва ведемстволарыны ёлбашчылары, белгили жамият чалышывчулар, ругьани къуллукъчулар, лап уллу маълумат къуралларыны баш редакторлары ва кёп оьзгелери ортакъчыкъ этди.
Пачалыкъ Думаны депутатларына ва Федерал Жыйынына къуршалгъанлагъа оьзюню Чакъырыв кагъызын малим этмеге тюшегени Россияны Конституциясыны 84-нчю статьясында тасдыкъ этилген. Адатлы гьалда шо Чакъырыв кагъызында бизин уьлкеде артдагъы вакътилерде тувулунгъан гьал, артгъа салмай чечмеге тюшеген масъалалар гёзден гечириле. Шоланы чечивню ёллары гьакъында генг ва тындырыкълы кюйде айтыла. Ювукъ вакътини ичинде яшавгъа чыгъарылмагъа тарыкълы гьаракатлар да токъташдырыла. Шондан къайры да, тыш пачалыкълар булан байлавлукъ тутувну шартлары белгилене. Демек, бизин уьлкени политика, экономика гьаллагъа оьзюню янашывун билдирегени булан бирче, ол Россияны Федерал Жыйынына законлар къабул этив чалышывуна байлавлу да мекенли тапшурувларын ачыкълашдырып аян эте. Бу гезик де шолай болду.
Россияны Президенти Владимир Путин инг алда Къырымны бизин уьлкеге къошулгъанлы ювукъда 10 йыл тамамланажагъы гьакъда эсгерди. Савлай уьлкени оьлчевюнде алгъанда гьалиге ерли таман даражада яшавгъа чыкъмай турагъан кёп агьамиятлы масъалалар бар экени гьакъында айта туруп, ол шоланы барысын да янгыз бирлешип чечмеге бажарылагъанын эсгерди. Россия тышдан этилеген къоркъув билдиривлени алдын алмагъа болагъанын исбатламагъа бажарды.
Ону сёзлерине гёре, буссагьатгъы вакътиде Украинада юрюлюп турагъан хас асгер гьаракатын бизин уьлкеде кёплер якълай. Бугюнлерде тувулунгъан шартлар бизин уьлкени экономикасы мекенли кюйде токъташдырылгъанын да исбатлай. Бусагьатгъы вакътиде бизин уьлкени промышленный предприятиелери фронтгъа тарыкъ даражада бир де арасы бёлюнмейген кюйде иш гёре. Украина бойда юрюлеген асгер гьаракатгъа къуршалгъанланы ва оланы агьлюлерин якъламакъ учун далапчыланы янындан бугюнлеге ерли 2 миллиард манатдан да артыкъ харж гёрсетилген. Гьакимлик къурумланы янындан бизин игитлени, оланы къатынларын, ата-анасын, авлетлерин якъламакъ учун гележекде де мекенели иш гёрмеге тюше. Бизин уьлкени ич яшавуна баш къошмагъа тышдан гьеч кимге де ихтияр гележекде де берилмежек. Россия бугюнлерде оьзюню харлысызлыгъы ва аманлыгъы учун ябушувун юрюте.
Россия оьзюню игитлерин бир де унутмажагъы гьакъда айта туруп, бизин уьлкени ёлбашчысы Украина бойда юрюлеген хас асгер гьаракатны вакътисинде оьлгенлени эсделигине минутлукъ шыплыкъ билдирди. Шондан сонг ол Россияны Савутлу Гючлерини имканлыкълары артдагъы вакътилерде шайлы артгъанын мекенли мисаллар гелтирип айтды. Американы Бирлешген Штатлары бизин уьлкени де Украинаны йимик ичинден тозуп, кёпден гёз алгъа тутгъан мурадына етишмеге болмажагъын ташдырды. Бизин уьлкени оборана промышленностун оьсдюрювге берилеген тергев шогъар туврадан-тувра болушлукъ этип туражакъ.
Россияны Президенти «Агьлю» деген милли проектни оьлчевюнде билдирген гьаракатлар 2030-нчу йылгъа ерли узатылажакъны да айтды. Тувагъан яшланы санаву савлай уьлкени оьлчевюн гьисапгъа алгъанда артда къалагъан регионлагъа 75 миллион манатдан аз болмайгъан кюйде акъча маялар бакъдырылажакъ. Шондан къайры да, авлетине 6 йыл битмеген агьлюлеге енгил къайдада, демек 6 процент булан ипотека берилип туражакъ. Шо ипотеканы шартлары булан пайдаланагъан агьлюлени уьчюнчю авлети тувгъан сонг тёленмеге тюшеген акъчасыны башындан 450 минг манат тайдырылажакъ.
Владимир Путин билдирген кюйде, «Узакъ ва жагьлы яшав» ва «Россияны жагьиллери», «Касбучулар» деген милли проектлер де яшавгъа чыкъмагъа башлана. Эсгерилген проектлени оьлчевюнде оьтгерилеген гьаракатланы барышында оьзлени савлугъун сакълавгъа тергев береген ватандашланы иштангьладырмакъ учун бир тюрлю чаралар белгиленежек. Башгъаланы янындан къуллукъ тарыкълы ватандашлар 2030-нчу йылгъа ерли шолай кёмек булан толу кюйде таъмин этилежек. Ватандашланы оьмюрюн орта гьисапда 78 йылгъа ерли гётермеге тарыкъ. Буссагьатгъы вакътиде шо – 73 йыл. Гьар ким де агьлюсюне, авлетлерине, оьзге ювукъ адамларына кёп заманын багъышламагъа болар йимик шартлар яратылмагъа да тюше.
Оьр охув ожакъланы дарс беривчюлерини айлыкъ алапаларын артдырыв булан бирче, школаланы директорларыны тарбиялав масъалалагъа къарайгъан ойчуларына, клас ёлбашчылагъа къошум гьакълар берилмеге гёз алгъа тутула. Совет девюрде къурулгъан охув ожакъланы ва яшлар бавларыны биналары ярашдырылып янгыртылажакъ. Шолай да, университетлени ва техникумланы, коллежлени биналарында да ярашдырыв ишлер юрюлежек. Техникумланы ва коллежлени гьалиги талаплагъа жавап береген кюйде алатлар булан ясандырмакъ учун да уьлкени бюджетинден 120 миллиард манат гёрсетилежек. Илму-ахтарыв тармакъгъа берилеген тергев артажакъ. Бюджет къурумларда ишлейгенлеге гьакъ тёлевню янгы къайдасы яшавгъа гийирилежек.
Насрулла БАЙБОЛАТОВ.
