«Стамбул янгылыкълар» деген газетни 110 йыллыгъына


     Газетни биринчи номери 1909-нчу йылны октябр айыны 23-нде басмадан чыкъгъан. Ону къургъан адам, баш редактору – Жалалутдин Къоркъмасов.



Хыйлы йыллар газет Россиягъа да гелтирилип тургъан. Киев, Одесса, Ялта, Баку, Къазан, Коканда (гьалиги Фергана) шагьарларда да газетни охувчулары болгъан. 1910-нчу йылны май айында тиражны санаву 1 мингге етише болгъан.


Тюркияда «Стамбул янгылыкълар» деген газети бу пачалыкъны тарихинде Константинопольда (гьалиги Стамбул) орус тилде демократия ёлну якълайгъан, биринчилей чыгъарылгъан газет деп гьисап этиле. О гьакъда Россияны Константинопольдагъы элчиси Н.В. Чарыков уьлкени тыш ишлер министри А.В.Извольскийге баянлыкъ берген ва 1909-нчу йылны октябр айыны 30-нда чыкъгъан газетни экинчи номерин гёрсетген. Ол министрге англатгъан кюйде, агьвалат – Россия учун ону маданият тармагъында гёрмекли агьвалат…


«Стамбул янгылыкълар» деген газетни чыгъарма башлагъан вакъти Къоркъмасов оьзю РСДРП-ни сыдыраларына гирмей болгъан. Ону инкъылап ёлу сонг башлангъан. Озокъда, ону ишчи-сабанчы класны янын якълап гьаракат юрютегени тюрк жамиятгъа политика яндан англатывлар бермеге кёмек этген. Оьзю газет Россиядагъы, Европадагъы ишчи ва социалист англавну яймагъа болушлукъ этген.


Пачалыкъ законлагъа гёре жумада бир керен чыгъарылагъан газетни «жаваплы директору» осман тухумлу болма тарыкъ экени саялы, «Стамбул янгылыкълагъа» шолай гьаким этилип Агьмат Джевад белгилене. Ол алда да «Сабагь», «Шура-и Умет», «Сепир и саика» газетлени редактору гьисапда чалышгъан болгъан. Шо газетлерде Жалалутдин Къоркъмасовну да макъалалары печат этилген.


Орус мухбирлерден газетге ишлейгенлени арасында В.Александров, М.Нежданов, Ширинский, Данилов, тюрк миллетден Хюсейн Исмаил Кемаль, Д.Нури, Джемаль, Мариам-Ханум, тарихчи Агьмат Саиб (А.К.Капланов), М.В.Скоковская, Османлы, Махзун йимик белгили ёлдашлар болгъан.


Газетни бетлери шо вакътилерде Тюркиядагъы тергевню тартагъан сиясат ва жамият гьалланы гьакъында англатыв береген суратлар булан да исбарлана болгъан. Ахырынчы номери 1910-нчу йылны июн айында чыкъгъан. Бары да номерлени санаву – 33. Газетни шо номерлерини барысы да булан таныш болмагъа сюегенлер Дагъыстан Республиканы пачалыкъ архивине барып къарама болалар.

 


Бизин мухбирибиз.