Бизин уьлкени ёлбашчысы В.Путинни Чакъырыв ка­гъызында илму ва билим берив масъалалагъа багъышланып рази­лик булан къабул этмеге ярай. Ол эсгергенге гёре, гьалиги школа заманны талапларына жавап бермеге герек. Тюрлю-тюрлю тармакъларда билим алыв асувлугъу Ватанны гележегинде ва жамият аралыкъланы болдурувну аслу шарты болуп токътай. Шо саялы оьр даражалы, сан янлы билим гьар яшгъа етишдирилме герек.

Президентни Чакъырыв кагъы­зына гёре Дагъыстан Респуб­ликаны Башчысы Владимир Абдуалиевич Васильев де Дагъыс­танны уллу илму имканлыкъларын гёз алгъа тутуп, регионда социал-экономика масъалаланы биригип чечме гереклигин айтды. Республикагъа янгы ёлбашчыны геливю булан школада ва оьр охув ожакъларда да билим берив масъа­лалагъа агьамият берив яхшы янгъа алышынды.

Ол бугюн Россия Федерацияда ва Дагъыстанда умуми ва къошум билим берив тармакъларда кёп къадарда янгы сиптелер яшавгъа чыгъарылагъанны, шолар бары да бизин яшланы яратывчулукъ бажарывлукъларын ачыкъ этмеге имканлыкъ берегенни эсгерди. «Сириус-Альтаир», «Кванториум», «Малая академия наук Дагестана» («Дагъыстанны гиччи илму академиясы») ва башгъа идаралагъа таман чакъы къадарда тергев берилмеге тюшегенин айтып: «Олар оьзлени ишин давам этежек, гиччи ва уллу юртлагъа ва шагьарлагъа етишдирилежек», – деди.

Шолай, 2019-нчу йылда рес­публиканы бары да школалары охув китаплар булан таъмин этилди, 1–4-нчю класлар учун ана тиллерде охув китаплар гьазирленди, «100 школа», юртлу муаллим ва шолай башгъа программалар яшавгъа чыкъмагъа башлады.

Гьакимлик къурумланы алдында четим масъалалар токътагъан: миллион алажакъ ерли муаллимлер шо харжны нечик къолламагъа тарыкъ, юрт школаларда онгайлы шартлар болдурмакъ, тавларда ерлешген гиччи школаларда чалт Интернетни онглу кюйде нечик къолламакъ ва башгъалары. Бу ишлер тынч яшавгъа чы­гъарылмай буса да, пачалыкъны янындан билим беривню гьайы этилегенни гёрсете.

Билим беривню аслу документи болгъан умуми билим беривню гесимлерин гьалиги заманны талапларына къыйышдырыв да агьамиятлы. Неге тюгюл, оланы къоллав билим беривню умуми даражасындан тайыша: гесимлер яратывчулукъ къайдада, къыйышывлу ёллар табып ишлемекни гёз алгъа тута.

«Земский», демек, ерли муаллимлер болар, тек олар билим беривню даражасын артдырып, оьсдюрюп болармы?! Бу масъа­лалар – теренден ойлашылып чечилме герек масъалалар.

Мен ойлашагъан кюйде, бу муаллимлени конкурс къайдада сайламагъа герек: оьр билим алып чыкъгъан къайсы педагог да ерли муаллим болуп болмай. Мунда оьзю­ню касбу бажарывлукъларын гёрсетип чалышмагъа тарыкъ.

Юрт юртгъа ошамай. Бир-бир областларда юрт школаланы ишлев шартлары шагьар школалардан кем тюгюл, бир-бир регионларда буса бек къыйын – масала, бузукъ ёллар, яшавлукъ имканлыкълар ва оьзгелери. Эгер де эсгерилген проект бары да ерлерде бир йимик кютюлюп юрюлсе, юртланы гьалын яхшылашдырыв масъаласы да чечилежек. Юрт школалардан яшлар тайып гетип къалмажакъ, ата-анасы оьзге шагьар школаланы сайламажакъ, демек, школаны контингенти де сакъланажакъ. Шолай болса, юрт оьзю де сакъланажакъ. Озокъда, юрт муаллимни гелмеклиги де юрт жамиятны барлыгъын, менлигин гётерер.

Оьтген йылланы уьстюнлюк­лерин гёз алгъа тутуп, гьалиги янгы илму проектлер яшавгъа чыгъарылса, Россиягъа лап оьр даражалы экономикасы булангъы пачалыкъланы артындан етишмеге имканлыкъ бережек деп эсиме геле. Бизин уьлкени ва республиканы ёлбашчылары оьз­лени Чакъы­рыв кагъызларында эсгерилген яшавгъа чыгъарылма герекли борчлар, айрыча айтгъанда, билим берив ва илму тармакъланы ишин камиллешдиривге ёл гёрсете.

Абусупиян Акамов, Россияны Илмулар академиясыны Дагъыстан илму центрыны Тил, адабият ва инчесаният институтуну директору, филология илмуланы доктору.