Ата-бабаларыбыз юрюте гелген Навруз байрамыбызны къаршылав, шатлы шартларда оьтгерив йылдан-йылгъа осаллаша, сёне бара десем, тюз айтмайсан дейгенлер кёп болмажакъ. Шону гертилигин билмек учун мен байрамны алдындагъы гюнлер къумукъ районлагъа, юртлагъа сёйлеп, гьалны ахтарып къарадым.
Маданият министерликни бёлюгюнде халкъ яратывчулукъну республика уьюне сёйлемекни таклиф этди. Ондан да: «Навруз байрамны Бабаюрт район 22-нчи мартда оьтгере, Ногъай район 21-нде оьтгере, тахшагьарыбызда республика оьлчевде гёз алгъа тутулмагъан. Магьачкъаланы администрациясыны маданият бёлюгюнде билдирген кюйде, Янгы Хушет, Янгы Кахулай, Шавхалтирмен, Богатырёвка посёлокларында да Навруз байрам оьтгерилген. Айры-айры миллетлер оьзлени сиптечилиги булан оьтгерме де бола», – дедилер.
Районлагъа сёйлеме урундум. Бабаюртдагъы оьз мухбирибиз Герейхан Гьажиев оьзлерде 22-нчи мартда оьтгерилегенин гертиледи. Хасавюрт райондагъы оьз мухбирибиз Гебек Къонакъбиев бу байрам оьзлерде хас кюйде юрюлмейгенин, къумукъ юртлардагъы бир-бир школаларда оьтгерилегенин айта туруп, Дагъыстанны ат къазангъан насигьатчысы, загьматны ветераны, беш орденни кавалери Нюрюв Темукъова булан байрамны гьакъында этген лакъырын редакциягъа йибергенин эсгерди. Шонда булай эсге алывлар бар:
«Биз, къызъяшлар, къумач гесеклерден къурчакълар да этип, бутакъгъа байлап, ренкли йиплер, къумачлар булан безендирип, эртенден башлап «Гьаза Навруз гюню мубарак!» деп къыдыра эдик. Гьар уьйде бизге татлиликлер де уьлеше эди. Сонг жыйылып, кимни къурчагъы арив ва нече тюрлю капоту бар деп макътана эдик. Бизин учун чу нечик де, Навруз уллулар учун да кёп сююп къаравуллайгъан, тюрлю ашлар этилеген байрам эди. Шо бизин Янгы йылыбыз йимик санала эди. Къыш да, яз да айрылагъан гюн чю. Гьали байрам юрюлмей. Бусурман байрам тюгюл деп сёйлейгенлер де бола. Байрам этилсе, бырынгъы яхшылыкъ геле деп сююнюп къаршылажакъ эдим».
Буйнакск районну маданият бёлюгюню ёлбашчысы Рукъуят Устарханова, Къарабудагъгент районну маданият бёлюгюню ёлбашчысы Нюрсагьадат Изамутдинова оьзлени районларында Навруз байрам оьтгерилмейгенин айтдылар.
Асрулар, йыллар гетген сайын, дюньяда яшайгъан халкъланы яшав гьалы да алышына. Нечакъы сюймесек де, бырынгъы адатларыбызны, байрамларыбызны ерине янгы адатлар, янгы байрамлар къошула. Шо да яшав гьаллар бир кюйде турмайгъанны, тюрленегенни, оьсегенни, гележекге янгы-янгы абатлар алып юрюйгенни англата.
Алда гелинлер атарба булан геле эди… «Таш гесек» йимик, не ишни тюбюне тюшюп де, кютюп де бола эди. Гьали йымышакъ «Мерседесге» де минип гелелер. Савут-саба жувма тюшсе, къолгъа сувукъ сув тийсе де титирейлер… Заман бир ол бир кюйде бара, адамлар, адатлар алышына. Шолай, Навруз да.
Я.Бийдуллаев.
***
Табиатдагъы бугюнгю алмашынывлар – язбашны ювукълашывуну белгилери. Мартны 21-нде Дагъыстанда, тутдуруп айтгъанда, Къыбла Дагъыстанда язбашны геливю булан байлавлу Навруз байрам оьтгериле. Кёбюсю юртларда огъар «биринчи харш салывну байрамы» деп де айтыла.
21-нчи мартда Къаягент районну маданият тармагъында чалышагъан къуллукъчуларыны гючю булан Янгыкъаягентде районну маданият къаласыны алдындагъы майданда байрам чаралар оьтгерилди. Шо гьакъда районда яшайгъанлагъа алданокъ билдирилген эди. Сав гюнню узагъында юрюлген байрам «къышны артын гюйдюреген» от ягъывлар булан тамамланды. Бизин ата-бабаларыбыз язбашны башланывунда ягъылгъан отну ялынлары адамгъа йылны ичинде юкъгъан аврувлардан, яман ишлердан азат эте болгъан деп ёрагъан. Навруз байрамны Янгы йылны геливю булан тенглешдирген. Шону учун байрамгъа тындырыкълы гьазирлик де гёрюле болгъан. Байрам гюнюнде гьар ожакъда ашамлыкълардан толгъан байрам тепсилер къурула, адамлар бири-бирине гирип байрам булан къутлай, аш хаба.
Навруз байрам булан къутлайбыз!
М. Ибрагьимов.
