Гьар йыл белгили тархлагъа багъышлангъан концертлерде Ниъматулла Далгьатов агъачкъомузун сокъмай къоймай. Фонограммалардан ва къавгъасы кёп, маънасы аз макъамлардан ялкъгъан адамлагъа агъачкъомузну сеси юреклеге булакъ сувну шырыллап агъагъан макъамы йимик тие.
Ниъматулла Далгьатов 1965-нчи йылда Узунотар (гьалиги Тотур-бийкъала) юртда кёп яшлы агьлюде тувгъан. Атасы Абдулгьамит яхшы агъачкъомуз согъуп, арив йыбав этегенлерден санала эди. Буланы уьюнден агъачкъомуз бир де таймагъан. Гиччи Ниъматулла да атасы йимик музыкагъа пагьмулу бола. Ол кёп гиччилейин аргъан, агъачкъомуз согъуп бажарагъан ва йырлайгъан бола.
Оьзюню пагьмусун башлап школада гёрсете. Ол концертлерде ортакъчылыкъ эте, къумукъ ва орус йырланы йырлай, конкурсларда биринчи ерлени ала. Музыкагъа гьаваслыгъы бар Ниъматуллагъа музыка училищеге тюшмеге таклиф этиле. 1982-нчи йылда Ниъматулла Магьачкъаладагъы Г.А.Гьасановну атындагъы музыка училищеге халкъ согъув алатланы бёлюгюне тюше.
Ол 1985-1987-нчи йылларда Афгъанистанда интернационал борчун кюте. Бош заманы болгъанда не музыка алатны да сокъма бажарагъан Ниъматулла гитарагъа амыракъ бола. Шо йылларда ол макъамлар чыгъарма да башлай. 1988-нчи йылда Гебек Къонакъбиевни сёзлерине язылгъан «Йыракъдан кагъыз» деген биринчи йыры патриот йырланы конкурсларында биринчи ерлени алгъан.
Ол 1987-нчи йылда асгерден къайта, охувун давам эте. Шондан сонггъу йылларда ол Агьмат Жачаевни, Магьаммат Атабаевни, Къалсын Акъгёзовну ва Гебек Къонакъбиевни сёзлерине гёре йырлар яза. Йыл сайын ону сынаву арта.
Оьзюню загьмат ёлун Ниъматулла райондагъы музыка школаны директору болуп башлай. Пагьмулу музыкантны Хасавюртдагъы педагогика коллежге ишлеме де чакъыра. Ол шонда агъачкъомуз ва баян согъа, йырлав дарсланы юрюте ва ансамбльни ёлбашчысы да бола.
Ниъматулла Далгьатов оьтген йылланы ичинде савлай Дагъыстангъа белгили алтмышдан да артыкъ йырлар яратгъан. О язгъан йырланы Дагъыстанны халкъ артистлери Зайнаб Абсаматова, Латип Шайыпов, Дагъыстанны ат къазангъан артистлери Адил Уцумуев, Зоя Сатуева, Альбина Салимгереева, йыравлар Тимур Меликов, Тимур Сатуев, Кумсият Къарагишиева, Тахмина Умалатова ва башгъа гьали сагьнагъа чыгъып турагъан яш йыравлар да йырлайлар.
– Мен композитор болмагъан бусам да ярай эди, эгер де яшав ва иш ёлумда белгили композиторлар Наби Дагьиров, Георгий Исмакъов, Завур Жанаев, педколледжни дарс беривчюсю Ума Багьатова йимик адамлар ёлукъмагъан буса, – дей Ниъматулла Далгьатов. – Олар магъа башлап макъамлар яратагъан заманда кёп кёмек этдилер. Гьали де башымда айланып турагъан 40-гъа ювукъ макъам бар, оьзюм ушатагъан сёзлер буса, янгы йырлар яратажакъ эдим.
Ниъматулла арив макъамлар яратгъандан къайры да, Бютюнроссия, республика, районара фестивалларда ортакъчылыкъ эте, оьзюню йыр-ларындан къайры халкъ ва къанна къазакъ йырланы да йырлай, агъачкъомузну янгыртып да согъа. Буссагьатгъы вакътиде райондагъы музыка школада ишлей ва Дагъыстан пачалыкъ педагогика университетни музыка факультетини 3-нчю курсунда заочно да охуй. – Онда табиатдан гелген пагьму бар, – дей райондагъы музыка школаны директору Асолтан Къонакъбиев. – Инче адам, герти къурдаш ва сырдаш. Ону макъамларында ва йырларында айрыча билинеген оьз хаты бар. Йырларын айтсакъ, бек арив ва эсде къалагъан макъамлар яза. Ону пагьмусуну инг де чечекленген вакътиси.
Гьар йыл Гнесинлени атындагъы макъамланы Россия академиясыны ва Россияны халкъларыны ассамблеясыны сиптечилиги булан Нальчикде «Нальчик – насипни налы» деген халкъара фестиваль оьтгериле. Бу йыл шо тогъузунчу гезик юрюлген. Шонда Дагъыстан пачалыкъ педагогика университетден ортакъчылыкъ этген Ниъматулла Далгьатов къумукъланы аслу согъув алаты гьисапланагъан агъачкъомуз согъув номинацияда биринчи ерни алгъан ва алтын медаль къазангъан.
Шонча макъам язгъан ва халкъ согъув алатланы согъуп кёп тюрлю концертлерде, конкурсларда ва фестивалларда ортакъчылыкъ этеген Ниъматулла Далгьатов «Дагъыстанны инчесаниятыны ат къазангъан чалышывчусу» деген атгъа гёрсетилгени нечакъы заман бола, тек гьал гьали де шо кююнде.
Тутгъан ёлунгда уллу уьстюнлюклеге етме ва ниъматлы макъамлар ярата турма насип болсун, Ниъматулла!
Гебек КЪОНАКЪБИЕВ
