Июль айны 28-и – Россияны Дав-Денгиз флотуну гюню
Бизин уьлкени Дав-Денгиз флоту оьзюню тарихи булан ватандашланы оьктем этме болар чакъы оьрлюклеге етген, денгиз давларда уьстюнлюклер къазангъан. О гьакъда кёп айтылгъан, тарихи китапларда язылгъан.
Флотну парадлары оьтгерилме башлангъаны да, оларда Россияны Президенти ортакъчылыкъ этегени де флотну агьамиятлыгъын, ону абурун гётерме герек экенни англата деп эсиме геле. Президент Путин де эсгерген кюйде, Дюнья океанда Россияны пайдаларын якълай туруп, онлар булан гемелер ва сувтюп гемелер алдына салынгъан борчланы кюте. Бизин, гертиден де, Дав-Денгиз флотубуз булан, Дав-Денгиз гючлерибиз булан оьктем болма ихтиярыбыз бар.
Россияны Дав-Денгиз флотуну тарихин ахтарып къарасанг, кёп тюрлю наслудан-наслугъа бериле гелме герекли макътавлу бетлери булан ёлугъасан. Дюньягъа атлары айтылгъан асгербашчылар бар.
Парадланы гьакъында айта туруп, оланы кёбюсюнде 40-гъа ювукъ гьар тюрлю къуллукълар кютеген гемелер ортакъчылыкъ этегенни эсгерме тюше. Санкт-Петербургдагъы баш парадларда гемелерден къайры, денгиз авиация да байрам чаралагъа гёзеллик къоша. Ахшамгъы салютлагъа да халкъ бек сююп, иштагьлыкъ булан къарай.
Биринчи дав-денгиз парады Россияда 300 йыллар алда Гангута ябушувда уьстюн гелгенине себепли оьтгерилген болгъан. Алда денгиз парадлар бизин уьлкеде гьали йимик мекенли къурулуп, кёп дав техниканы да къоллап, адамланы гьайран этердей къайдада гёрсетилмеген. Биринчилей Кронштатда Дав-Денгиз флотну баш парады оьтгерилегенде Россияны оборона министри Сергей Шойгу: «Бу къайдада парадлар энниден сонг гьар йыл оьтгерилежек», – деп билдирген эди.
Ракетлери булангъы «Пётр Великий» деген атом крейсер, «Дмитрий Донской» деген стратегия гючю булангъы ракетли сувтюп геме, «Маршал Устинов» деген ракетли крейсер, «Вице адмирал Кулаков» деген сувтюп гемелеге къаршы дав юрютеген уллу геме – булар барысы да бугюнгю Россияны Дав-Денгиз гючлерини оьктемлиги болагъан инг де уллу ва гючлю гемелер.
Йылдан-йылгъа дав-денгиз гемелени санавундан къайры, оланы заманны талапларына гёре мекенлешегени де арта. «Орёл», «Маршал Устинов», «Владикавказ», «Иван Хурс», «Иван Грен», «Североморск», «Адмирал Горшков», «Сообразительный», «Зеленодольск», «Серпухов», «Уренгой», «Гейзер», «Королёв» – бу гемелер, оьзлеге къоюлгъан атларына гьюнерлери де ошап, таныгъан адамны тамашагъа къалдырагъан, къайсы уьлкени де савутлу гючлерин сукъландырардай ясандырылгъан ва мекенлешдирилген. Шоланы ва шолагъа ошайгъан оьзге гемелени де гёргенде, гертиден де, оьз элибизни дав-денгиз гючю толу кюйде бар экенине инанасан. Шолай гючлю пачалыкъгъа бир уьлке де дав къоркъунч булан къатылмажагъына мюкюр боласан.
Алдагъы бизин СССР-де де Дав-Денгиз флотну гюню парадлар булан безендирилмесе де, оьтгериле эди. Россияны Президенти Владимир Путинни 2006-нчы йылны май айыны 31-нде чыкъгъан къарары булан бизин уьлкеде июль айны ахырынчы къаттыгюню Дав-Денгиз флотну гюню деп белгиленген.
Гетген гезик Аштарханда оьтгерилген Дав-Денгиз флотну парадында «Дагъыстан» деген ракетли крейсер де бар эди. Крейсер Сирия Арап Республикадагъы гьалны ёрукълашдырмакъ учун бизин савутлу гючлерибизни гесеги гьисапда бир вакъти къыставуллу юрюлген гьаракатда ортакъчылыкъ этди ва оьзюню гьюнерин гёрсетди.
Узакъ къалмай Каспий флотилияны денгиз парады Дагъыстанда да оьтгерилер. Аштархандан флотилияны Каспийск шагьаргъа гёчюрегенлик –бизин республика учун уллу умпагьатлыгъы булангъы иш. О гьакъда гетген йыл Дагъыстан Республиканы ёлбашчысы Владимир Васильев де оьзюню Дав-Денгиз флотну гюнюне байлавлу этген къутлавунда эсгерди. Республиканы оьсювю учун шо иш бек гьажатлы болур экенине инанмай болмайсан. Пайдалы болажагъына инанасан.
