Арт вакътиде «Мени гиччи Ватаным» деген ат булан «Ёлдашны» бетлеринде чыгъагъан макъалалар гьар кимни тергевюн тарта, къумукъ халкъны, олар яшайгъан юртланы тарихин, яшавун билмеге, англавларыбызны толумлашдырмагъа залим кёмек эте.
Гезик къыбла къумукълагъа да етишди. Янгыгент — Гьайдакъ районда ерлешген къумукъ юртланы бириси. Юртну аты янгы деген сёз булан байлансада, юрт бырынгъылардан санала гелген. Дагъысын айтмасакъ, белгили дагъыстанлы тарихчи Расул Магьамматовну айтывуна гёре Янгыгент уьч керен (1277, 1818, 1877-нчи йыллар) бузулгъан.
Янгыз 1277-нчи йылны алсакъ да юртгъа 700 йылдан артыкъ бола. Шо йылланы ичинде Янгыгент ва янгыгентлилер яхшыны да, яманны да кёп гёргенлер, халкъарада оьзлени тутмагъа да, сыйын-санын сакъламагъа, якъламагъа да бажаргъан. Юрт «Уллу йивек ёлну» боюнда ерлешмеклиги де кёп затны англата. Тек, оьзге къумукъ юртларда йимик Янгыгентни тарихи бугюнге ерли тарихчи алимлер булан теренден ахтарылмагъан. Артдагъы йыллар янгыгентлилер булан гьакълаша туруп шону мекенли билемен. Шо буса оланы да, бизин де гьалеклендире.
Янгыгент ата юртум Башлыдан 5 чакъырым ариде ерлешген. Экиде юртланы Янгыгент боюн айыра. Биз бир халкъбыз деп толу айтмагъа ярай. Янгыгентни гьакъындагъы билимлерим мени университет билимлерим, Дагъыстанны тарихинден топлангъан билимлерим булан оьлчене. Юртумну тарихин уьйренеген йылларда хоншу юртну тарихи булан байлавлу кёп маълуматланы билдим. Янгыгентни тарихин теренден билмек муратда ерли тамазаланы, янгыгентлилени арасында бар маълуматланы ахтардым. Абдулла Багъатырович шоланы бириси. Ол сав оьмюрюн билим берив, охутув тармакъ булан байлагъан адам, кёп йыллар ерли орта школаны директору болуп чалышгъан. Ону айтывуна гёре юрт башлап сыртны Мажалисге бакъгъан бетинде ерлешген болгъан. Кёбюсю яшавлукъ уьйлени абзарлары, алдындагъы бавлары къаршыдагъы орманны ичине гирип токътагъан. Шондан пайдаланып гьар тюрлю талавурчулар янгыгентлилени уьйлерине окъ булан, савутлар булан атышгъан, талавур этген. Шолардан ялкъгъан янгыгентлилер сыртны Башлыгъа бакъгъан бетине гёчмеге башлагъан. Шолай янгы ерде янгы юрт къурулгъан. Юртгъа Янгыгент деп ат да берилген.
Магьамматрасул ИБРАГЬИМОВ.
