Кёбюсю жагьил аналар янгы тувгъан яшына нечик къарама, ону савлугъун не къадар сакълама герекни де билмейлер. Алда нарыста тувуп, ону къыркъы чыкъгъанча, бирев де уьстюне ювугъуна да бармай эди. Гьали больницадан уьюню посагъасындан абатлап битгенче де, биревден-бирев алып, гиччинев малайикни къолданкъол этип йиберелер.

Нарыста бу яшавгъа гелген вакътисинден тутуп, дёрт жумалыкъ чагъына ерли янгы тувгъан деп гьисаплана. Шо болжалда яшны къаркъарасына, савлугъуна зарал гелме болагъаны айрокъда бек къоркъунчлу. Неге тюгюл де, шо гиччипавгъа айрыча тергев ва къуллукъ тарыкъ бола.
Гинниги тюшген сонг, ярасы адатлы гьалда башлапгъы жумаланы ичинде сав бола. Яшны уьйге гелтиреген вакътиге гинниги тюшген ери къуру ва таза болмагъа герек, айланасы къызармагъа ярамай.
Эгер врач яда медсестра бир тюрлю алмашынывланы гёрюп, гиннигин водородну перекиси булан тазалай турмакъны, марганец яда зелёнка булан онгармакъны таклиф этген буса, шо насигьатны тюз кюйде яшавгъа чыгъармагъа герек. Гинниги тайгъан ердеги ярасы сав болмагъан буса, яшны шо еринден таба ирин тутмагъа бола.
Янгы тувгъан нарыстаны къурсагъы кёп авруй. Шону себебин де ону ичеклерине ел жыйылагъан­лыкъ булан англатмагъа бола. Къурсакъ авруву тутгъанда, яш бек йылай, аякъларын оьрге, къурсагъына багъып къыса. Шо саялы ону къатты кюйде чырмамагъа тарыкъ тюгюл. Неге тюгюл, аякъларын эркин кюйде тербетмеге болагъанлыгъы ону ичиндеги елин чыгъармагъа кёмек эте.
Къурсагъын аста булан массаж этсе де яхшы. Ону къурсагъына исси этилген чюпюрекни салып, шону уьстюнден сагьатны акъыраплары айланагъан якъгъа багъып­ аста булан сыйпамагъа тюше. Бу ерде эки якъдан яхшы таъсир этилежек. Биринчиси–иссилик, экинчиси–ананы къолуну йылыву, биотоклар.
Эгер ону къурсагъы гёбе буса, гюнню узагъына огъар аз-аз этип, 3-4 чайкъашыкъ булан ромашка чечекни яда ханцоччамны сувун бермеге тийишли. «Активированный уголь» деген дарманны дёрт бёлюп, бир гесегин увакъ этип, яшгъа гюнде бир керен берсе, шону да пайдасы тиер. Шону анасыны сютюню бир чайкъашыкъ оьлчевде булгъап бермеге герек.
Гиччи яшланы гёню заманында тазалыкъны болдурмаса, тез къызарып къала. Айрокъда чатарасы, сомлары. Шо саялы яшланы таза сакъламагъа тюше. Амма бир-бир яшланы гёню нечакъы гьаракат этип таза кюйде сакъласа да къызара. Шо буса гиччипав диатез аврувдан аврумагъа амракъ экенни гёрсете. Яшны гёню къызыл болгъанны эслесегиз, шону яшланы сапуну булан жувуп, къурутуп, урлукъмай да сюртюп, 3-5 минут къуннакъламай къоюгъуз.
Эгер яшгъа тийишли къуллукъ этилмесе, гёнден таба инфекция къаркъарасына яйылма бола.
Яш терлегенде, санлары сиргеленип гете. Шо буса яшны артыкъ исси сакъламакъдан бола. Аслу гьалда гиччи яшланы аркъасы, къурсакъэтеклери сиргелене. Бу башгъа аврув тюгюл. Тез заманында яшгъа тергев бермесегиз, увакъ къызыл точкалар иринленмеге бола.
Янгы тувгъан нарыстаны къаркъарасына ирин жыйылгъан чыгъывлар чыкъмагъа болагъанны да унутмагъыз. Шону да себеби–яш къурсакъда ту­рагъан­да анасы югъагъан аврувдан аврумакъ бола. Яда авру- гъан тишлерин ярашдырмай къоягъанлыкъ. Бир-бирде оьзю авругъан аналаны да шолай яшлары тува.
Ирин тутгъан чыгъывлардан сепсис деген къоркъунчлу аврув болмагъа имканлы. Аврувну алдын алмакъ учун яшны гьар гюн къаркъарасына гёз бакъдырып чыкъмагъа тюше. Эгер шо тайпа чыгъывланы эс этсегиз, оланы борный кислотагъа чомулгъан мамукъ гесек булан аста басып башын тайдырыгъыз. Сонг марганец сувну авур этип сюртюгюз. Ондан къайры да, шолай чыгъывлар бир нече бар буса, тез врачны уьйге чакъырыгъыз.
Яш тувуп 5-6 гюнден сонг, уланпавланы уят ери шишме бола. Аслу гьалда булай гезиклерде врач тарыкъ болмай. Эки-уьч гюнден бары зат ерине гелмеге герек. Сонг да, кёкюрек башлары коканны оьлчевюнде шишген буса, врачгъа билдирмеге, о гелгенче яшны шо ерине исси зат байлама ярай. Оланы басма бирдокъда ярамай. Янгы тувгъан яшны шишагъа сют тёгюп ичире бусагъыз, шишаны ятдырып беригиз. Ашап битгенде, ону бир нече минутгъа эретургъузуп тутугъуз.
Башлапгъы гюнлеринде яш гюнде дёрт керен сама яравун эте. Ону тюсю сари бола. Эгер яш гюнде 8-10 керен яравун эте буса, шону тюсю де яшыл буса, тезликде врачны чакъырыгъыз.
Янгы тувгъан нарыстаны иссилиги уллу адамныки йимик 36-37 градус бола. Иссилиги 37-ден оьрге гётерилсе, яш авруй деп айтмагъа ярай. Тек чакъсыз тувгъан яшланы бек исси гийиндирип сакъласа, оланы иссилиги гётерилмеге бола. Шолай гезиклерде яшны уьст опуракъларын чечмеге тарыкъ.
Къаркъарасыны иссилигин градусникни къолтукътюпге яда бутарасына салып тергей. Бир-бирде янгы тувгъан яшланы иссилигин учуна вазелин сюртюлген градусникни базыкъ ичекге салып да тергей. Шолай гезиклерде градусникни къолу булан тутуп турмагъа тюше. Шону да 5-7 минут сакълама тарыкъ.
Чакъсыз тувгъан яш деп, 38 жумадан тувгъан яшлагъа айтыла. Шолай гиччипавланы авурлугъу–2500 грам, бийиклиги 45 сантиметр бола. Олай яшлагъа арив къарав болса, олар тенглилеринден артда къалмай.