Ханты-Мансийск-Югра округну Уллу Балыкъ деген оьзенини ягъаларында ерлешген Пыть-Ях деген шагьарында ингилис тилден дарсланы юрютеген муаллим Алина Люхина охувчуларына ва иш ёлдашларына уьлкебизде яшайгъан миллетлени гьакъында хабарлай туруп, къумукълагъа багъышлангъан айрыча сценарий этген. Шогъар гёре сагьнада алданокъ бизин милли ашларыбыз, ичинде къурчакъ яш булангъы бешик, савут-саба тизилген болгъан.
Сценарий «Вай аман, Къойсув ягъа» деген йыр булан башлана. Сагьнада чепкенлер ва къабалайлар гийип эретургъан уланлар ва къызъяшлар, тепсилер де тутуп, жыйылгъанлагъа къумукъ ун гьаливаны татувуна къарамакъны тилейлер.
Уланъяшланы бириси, микрофонну къолуна алып: «Дагъыстангъа тавлар эли деп айтыла. Тек тав къушлар республиканы яртысыны уьстюнден уча, къалгъан яртысы Къумукътюзню уьстюнден саркъа. Шо ерлерде тамаша, оьзтёрече халкъ яшай – къумукълар», – деп, сёзюн бёлюп, къырыйында токътагъан къызъяшны бийиме чакъыра. Бизин той макъамлар согъула.
«Къумукълар, – деп узата бирдагъысы, – эпсиз татувлу ашланы этип бажарагъан, къонакъланы сюеген халкъ. Темиркъазыкъ бойларда олар турагъан ерлер – юртлар, къыбла бойларда – гентлер деп юрюле. Олар бырынгъыдан берли эргиши инг алдын папахын ва атын сакълама герекни гьакъында бек биле. Шогъар гёре яшавун да къурма къарай.
Яшланы бириси: «Бугюн биз уьлкебизде тизив ва тавакаллы халкъ – къумукълар яшайгъанны билдик. Оланы арасында айтыв бар. Бир къумукъ – къумукъ, эки къумукъ – йыр, уьч къумукъ – филармония. Шо герти буса да ярай.
Яшлар алышып къумукъ йырны йырлай:
Тав башында тала бар,
Талагъа чайкъала бар.
Берейим юрегимни,
Оьзюнг булан ала бар.
Уьйлерибиз ойтанда,
Эшиклери ябылмай,
Ойлашмай сюйген эдим,
Энни эби табылмай.
Вай далай, далай, далай,
Далай согъагъан тавлу,
Тюгюлсендир ананга да,
Магъа йимик аявлу.
Шону булан ханты-мансилени оьзлерден минг чакъырымлар ариде турагъан къумукъ миллет булан таныш этив тамамлана. Белгили кюйде, округда, айрокъда Сургут шагьарда кёп къумукълар яшай ва ишлей. Бир вакъти Юграны губернаторуну янында иш гёреген Тамазаланы советине Россияны Игити Тулпар Мусалаевни атасы Оьздемир Мусалаев де гире эди.
