Къумукъланы арасында оьзюне «Сагьнаны шагьы» деп айтылып гелген Россияны халкъ артисти Тажутдин Гьажиев тувгъанлы 110 йыл тамамланды
Тажутдин Гьажиев 1914-нчю йылда къумукъланы бырынгъы юрту Оьр Къазанышда ярлы сабанчы Абдулкъадырни агьлюсюнде тувгъан. Оьзюне янгы уьч йыл битегенде ону атасы гечинген. Шондан сонг ол Темир-хан-Шурадагъы детдомда тарбиялангъан. Тажутдин гиччилей охумагъа, билим алмагъа амракъ болуп оьсген. Бир башлап ол Темир-Хан-Шурадагъы педагогика техникумгъа охумагъа тюшген. Эсгерилген орта хас касбу билим береген охув ожакъда тюрлю-тюрлю кружоклар ишлей болгъан. Шо кружоклагъа къуршалмагъа сюйсе де, жагьил улан спорт булан иштагьланып футбол ойнай. Техникумну битдирген сонг Тажутдин Орджоникидзе шагьаргъа гетип, юрт хозяйство институтгъа охумагъа тюшген. Институтда да ол оьр охув ожакъны муаллимлер рази къалардай лап яхшы къыйматлар алып охугъан.
1933-нчю йылда, юрт хозяйство институтну экинчи курсунда охуйгъан вакътисинде, каникуллагъа гелгенде ону къысматы бюс-бютюнлей алышына. Айтагъаным, Буйнакск шагьардан гезеп айланагъан заманда, ол афишасын гёрюп, оьзюню оьмюрюнде биринчи керен Къумукъ театргъа «Намус» деген спектакльге къарамагъа баргъан. Шо спектакльде баш рольню ойнайгъан Амир Къурбанов огъар оьтесиз таъсир этген. Шолайлыкъда, жагьил улан сагьна оюнгъа гьашыкъ болуп, инчесаниятгъа бакъгъан якъдагъы тувмадан пагьмусун ачыкъ кюйде сезген. Тек шо гьислерин ол бир гьавур яшырып тургъан. Бир гезик буса ол Къумукъ театрда спектакльге битгинчеге къарап, уьюне къайтагъан артистлени къаравуллап, олар булан ёлукъгъан. Амир Къурбанов, Гьамит Рустамов, Дадам Сайитнуров булан ювукъдан таныш болуп, оланы уьюне ерли де узатгъан. Театргъа бакъгъан якъдагъы Тажутдинни гьасиретлигин билген Гьамит Рустамов ва Амир Къурбанов ону театргъа ишге тюшмеге чакъыргъан. Театргъа актёрлар гьазирлейген оьр охув ожакъны битдирмеген буса да, Орджоникидзе шагьарда юрт хозяйство иститутну да ташлап, 1935-нчи йылда Къумукъ театргъа актёр болуп гелген 21 йыл чагъындагъы Тажутдин Гьажиев режиссёрланы йимик, къаравчуланы да тергевюн тартгъан.
Ол Къумукъ театрны сагьнасында орус, гюнбатыш классиканы асарларында кёп тюрлю жанрлы 200-ге ювукъ келпетни яратгъан. Дагъыстан авторланы пьесаларында ойнагъан рольланы гьисап этсе, Тажутдин Гьажиев къужурлу хасиятлы ва кюлкюлю келпетлени терен пагьмулу устасы гьисапда оьзюн исбатлагъан. Шо саялы болма ярай, къумукъ шаир Басир Атаев бир шиърусунда ол сагьнада яратгъан келпетлени, пагьмусуну даражасын гьисапгъа алып, Тажутдин Гьажиевни белгили совет актёр Аркадий Райкин булан тенглешдирген. Бизин буса ол лап да къужурлу, терен гьакъыллы ва шат юрекли Молла Насрутдинни келпетин къумукъ сагьнада биринчилей яратгъан актёр гьисапда да эсибизде даимге къалажакъ.
Б. АЙБОЛАТОВ.
Суратлар Дагъыстан театрланы тарихини музейинден алынгъан.
