Адамны гёзлери йимик, назик, инче, сигьрулу гючю булангъы дагъы башгъа саны ёкъдур деп эсиме геле. Шолагъа багъышлап дюньягъа айтылынгъан шаирлер де кёп маъналы шиърулар яратгъанлар. Омар Хаям оьзюню бир шиърусунда шулай эсгере: «Гёзлер сёйлемеге де, насипден къычырмагъа да яда йыламагъа да бола. Гёзлер гьакъылынгны айландырма да, ругьландырма да бола. Тек гёзлер алдатма болмай…» Нечик чебер маъналы сатырлардыр.

Гертиден де, бизде, къумукъларда да, шолагъа байлавлу ойлашдырагъан тенглешдиривлер, айтывлар, аталар сёзлери бар. Мисал учун, айрокъда инг ювукъ адамны гьакъында сёз юрюлегенде: «Гёзюмню бебейи йимик къоралайман, сакълайман»,–деп кёп айтыла. Шу сёзлени уьстюнде ойлашып, мен де заман-заман: «Гёзлени ярыгъы, нюрю сёнеген, шоланы пашманлыкъгъа дёнеген гюнюн Яратгъаныбыз биревге де гёрсетмесин»,–деп алгъыш этемен.

Гёзлер гёрмейген болса, биз дюньяны ярыгъындан, айланабыздагъы гёзелликден, гьайранлыкъдан магьрюм къалажакъбыз. Тунлукъну ичинде оьмюр-боюн оьтгермеге ким сюе? Шо саялы да шо инче санларыбызгъа байлавлу алмашынывлар болуп, гёрегенибиз осаллашса, шоссагьат биз яхшы врачланы ахтарма башлайбыз. Къайсыбыз да танымайгъан-билмейген врачны эшик алдына барып къалма да сюймейбиз чи. Бизге гёзлерде болагъан «глаукома» не аврув экенни билмеге сюегенлер аз тюгюл. Шо аврувну гьакъында ДР-ни ат къазангъан врачы, врач-офтальмолог Изумрут Гьажиева англатыв берген.

«Глаукома» деп гёз аврувланы бир къоркъунчлу журасына айтыла. Артдагъы 30 йылны ичинде алдынлы уьлкелерде сокъур болгъанланы 15–20 проценти шо глаукома аврувдан экени мекенли. 40 йылындан оьтгенлени арасындан шо аврувдан авруйгъанланы санаву 2 процентге етише.
Сав гёзде токътавсуз айланып турагъан сув бола. Шо – гёзню тюз гёрегенини бир аламаты. Эсгерилген аламат бузулса, гёзню къантамурларыны давлениеси алышына: гёзню давлениеси артыкъ бола яда кем бола. Гёзню давлениеси гётерилегени глаукомадан аврума себеп бере. Кёп заман давление гётерилген кюйде турса, гёзде гёзленмеген алышынывлар болма бола ва адамны сокъурлукъгъа тарыта.

Глаукоманы эки тюрлюсю бола: «открытоугольная» ва «зак-рытоугольная». Шо аврувну биринчи журасы кёп ёлугъа ва оьзю де билмейген кюйде адам сокъур бола. Шо заман, гёрегени осал болгъанда, адам гёзлерини гьайын этип башлай, тек сонг осал гёрегенин де сакълама кёмек ва этме къыйын бола.

Глаукоманы «закрытоугольная» журасы башгъачалай оьте. Бир-бирде о аврув гёзлери гючлю аврутмакъдан башлана, адамны гёз боюнда башы авруй, къусма сюе. Гёз къызара, гёз тамурлар шише. Шо заман гёз аврувну оьзюню атына яшыл тюсге ошаш геле. Аврув шолай башлангъанда адам врачгъа къаратмай болмай ва аврув башланагъан вакътисинде билине.

Глаукома «закрытоугольная» бек авруп башланмаса да, оьзюню белгилери бар: авруйгъан адамны гёзлери къарангы бола. Ярыкъгъа къарагъанда, дёгерек ярыкълар гёрюне, гёзлеге не буса да бир зат етишмей. Гёзлеринде алышыныв болгъанны гьис этсе, адам тезликде врачгъа гёрсетме герек. Неге тюгюл, глаукома аврув къабунса, адамны сокъурлукъдан сакълама къыйын бола.
Билинмейген, «открытоугольная» глаукома аврув тийген буса не этме герек?

Глаукома – адамны 40 йыл чагъындан сонг болагъан аврув. Гьар шо чагъындан озгъан адам эки-уьч йылда бир керен гёзюню давлениесин тергетме герек бола. О къыйын иш тюгюл, гьар гёз кабинетде гёзню давлениесин тергеме бола. Врачлар оьзлер де 40 йылдан чагъы оьтген, поликлиникагъа гелген адамланы тергеме борчлу. Адамгъа шо чарадан къачма ярамай. Неге тюгюл, шолай тергевлер адамны инг де аявлу, гёреген санын – гёзюн сакълама имканлыкъ бере.

Неврология аврувдан, гипертониядан, шекер аврувдан авруйгъанлагъа, тухумунда глаукомадан авруву болгъанлагъа айрокъда сакъ болма тюше. Олар гёз давлениесин даим тергете турма герек. Гёз давлениеси гётерилгенде шолай авруву бар адамлар стационарда тергевлерден чыкъмагъа тарыкъ.

Республиканы офтальмология больницасында хас глаукома бёлюк бар. Шо бёлюкде гьалиги медицина оьсюв даражасында аврувлар толу кюйде ахтарыла. Глаукома аврув къабунгъанда ону хирургияда, башланагъан вакътисинде бакъмагъа тюше. Олагъа авруву башланагъан заманда операция этмеге герек. Бизин клиниканы врачлары гьалиги, янгы, алдынлы пачалыкъларда къолланагъан сав этив къайдаларын къоллай.
Биз, окулистлер, англайбыз, адамны гёзю гёрегенде, ону гёзлери аврумайгъанда, огъар операция этме герекни англатма тынч тюгюл. Амма гёзню давлениеси кёп болгъан чакъы, адам сокъурлукъгъа ювукъ болагъанны эсде сакълама тюше.