Яшда гёрген яшынмас деген айтывну терен маънасы бар ва шо сёзлени гертилиги де кёп гезиклер исбат этилген. Яшланы тарбиялавда, озокъда, инг башлап ата-ананы, агьлюню, муаллимлени ва яннавурундагъы къурдашларыны, ёлдашларыны аслам къошуму бар.
Школа чагъына етишмеген яшланы яшлар бавларында тар-биялавчуланы, школагъа юрюйген яшлагъа буса муаллимлени де таъсири бола. Гертиси, школа чагъына етишмеген вакътисинде гиччипавлар яшлар бавунда тынглавлу, эдепли кюйде оьсе буса, школагъа бармагъа башлагъанда оланы хасияты, турушу алышына. Школагъа бармагъа башлагъан яшлар айрокъда жыйнакълы, низамлы, эдепли болмагъа ва охувгъа жаваплы янашмагъа герек экенни билебиз. Яшлар тарбиялы, билимли оьссюн учун, агьлю, муаллим ва насигьатчы оьзюню яшыны да къасты булан бирче бирлешип чалышмагъа герек.
Бу йыл бютюн Россияда Муаллимни ва насигьатчыны йылы деп билдиргени де негьакъ тюгюл. Оьрде эсгерилген кюйде, муаллим де, ата-аналар да гьариси яшланы гележегини алдында жаваплы. Алда школада охуйгъан яшланы билими, тарбиясы учун да школа, муаллимлер гьалиден эсе артыкъ жаваплы янаша эди. Шолай янашыв, озокъда, охувчулагъа да тийишли таъсир эте эди. Гьатта ата-анасы англатып, етишдирип, тынглатып болмайгъан гезиклерде де муаллимлени гючю артыкъ эди. Шо саялы да муаллимине ошамагъа сюеген яшланы санаву да кёп эди. Кёп охувчулар муаллимини ёлун тутмагъа, оьзлени гележек яшавун муаллимни касбусу булан байламагъа гьасирет эди. Муаллимни касбусун сайлагъан уланлар-къызлар ата юртунда, оьзлер охугъан школаларда яш наслуну тарбиялав, билим берив ишни узата эди.
Гертисин айтса, бугюнлерде муаллимни ёлун тутмагъа, яшлагъа билим бермеге сюемен деген къасты булангъы яшланы санаву кёп тебёнлешген. Шону оьр охув ожакълардагъы хас факультетлеге охумагъа тюшеген яшланы санавуну аз экенлиги де токъташдыра. Шолай да, бизин республиканы кёп юртларында гьар тюрлю дарслардан муаллимлер етишмей. Шогъар гёре «земский учитель» деген федерал программа да бар. Гьар йыл эсгерилген программагъа гёре кёп школагъа яш муаллимлер ишге алына.
Муаллимни касбусуна охугъан жагьиллер касбусуна гёре юртларда чалышсын учун айры шартлар болдурмагъа тюше. Алда муаллимлер кёбюсю гьалда тав районлардагъы школаларда етишмей эди буса, гьали тюздеги, гьатта тахшагьаргъа ювукъда ерлешген школаларда да етишмейгенни гёребиз. «Земский учитель» программаны сайтына гирип къараса, бир нече къумукъ юртларда да математика, орус ва адабият, ингилис тил, география, физика ва башгъа дарслагъа да муаллимлеге иш ерлер бар деп билдириле. Муаллимлер етишмейгенликни масъаласы гётерилегени бир нече йыллар бола буса да, билим берив тармакъны бу гьалгъа гьар тюрлю себеплер ва йыллар гелтирген.
Оьрде де эсгергеним йимик, муаллимни алдынгъы абурун къайтармакъ учун гьакимиятны янындан да кёп тюрлю чаралар оьтгериле. Шо саялы Муаллимни ва насигьатчыны йылында янгыз муаллимни касбусуна тергевню артдырып къоймайлы, яшёрюмлени педагогикагъа иштагьын артдырмагъа ва педагогика оьр охув ожакълагъа гьаракатчы яшёрюмлени къуршамакъны ва олар оьр охув ожакъны битдирип, школаларда чалышгъанны гьайын этмеге герек. Шону учун школаларда да психолог-педагогика хас класланы болдурмагъа тийишли.
Бизин пачалыкъны жаваплы, тарбиялы, билимли ватандашларын тарбиялавда барыбыз да жаваплыбыз. Адамны хасияты бютюн оьмюрюню узагъында гелише буса да, ону кюрчюсю яш вакътисинде ясала. Шо ишде школа, муллимлер ва насигьатчыланы къастлыгъындан гьасил бола.
Дагъыстанда гьар йыл яшлар бавлары къурулуп ишлемеге башлай буса да, масъала толу кюйде чечилмеген. Аслусу кёп яшлар бавларында бир бёлюкдеги яшланы санаву 35-40-гъа етише. Шо буса яшланы тарбиялавда олагъа тийишли тергевлю янашывну акъсатмай къоймайдыр. Дагъыстанны кёп школаларында, айрокъда башлапгъы класларда да гьал шо кюйде. Бир класда 30-40-гъа ювукъ яш охуй. Гьали бизин республикадагъы кёп школалар генглешип, тындырыкълы ярашдырыв ишлер этилип тура.
Алдагъы жумада РФ-ни билим берив министерлигини ахтарывчулары Дагъыстанда къурулуш ишлер юрютеген 11 объектни тергеген. «Билим» деген милли проектге гёре Магьачкъаладагъы 27 ва 39 номерли школаларда 604 ва 500 охутув ерлери булангъы къошум биналар къурулуп тура.
Янгыз пачалыкъ къурумланы янындан гёрюлеген чаралагъа умут этип къоймайлы, гьар агьлю, гьар муаллим бирлешип, яшланы гележеги, билим берив тармакъны оьрлюгю учун чалышмакъ пайдалы.
