Асрулар бою унутулмас игитлик
Гетген жума, 26-нчы апрелде, Магьачкъала шагьардагъы «Россия – мени тарихим» деген паркны бинасында шаир, язывчу, драматург ва журналист Гебек Къонакъбиевни «Абдулгьаким Исмайылов. Рейхстаггъа къагъылгъан байракъ» деген орус тилге таржума этилип чыкъгъан китабын малим этивге багъышлангъан агьамиятлы ва маъналы чара оьтгерилди.
Белгиленген замангъа шонча уллу залны ичи республикабызны районларындан, шагьарларындан Игитибиз Абдулгьаким Исмайыловгъа ва ону асрулар боюнда унутулмай эсде сакъланажакъ игитлиги гьакъда язылгъан китапны автору Гебек Къонакъбиевге гьюрмет этип гелгенлерден толуп табулду.
Жыйын башлангъанча гелгенлер паркны ичин айланып, авторну китап выставкасына къарадылар.
Жыйынны юрютеген алим Агъарагьим Солтанмуратов Абдулгьаким Исмайыловну гьакъында маълуматлар берди ва Гебек Къонакъбиев гьазирлеген документли фильмге къарама чакъырды.
Эсгерилген документли фильмге тыныш алмагъан кюйде дегенлей, тергевлю къарагъан тынглавчулар гьюрмет этип, эретуруп, узакъ харс урувлары булан къаршыладылар.
Уллу Уьстюнлюкню Уллу Игити Абдулгьаким Исмайыловну дав ёллары ва бютюн яшаву суратланып язылгъан китапны бажарывлу кюйде орус тилге таржума этген философия илмуланы кандидаты Мурат Аскеров оьзюню сёйлевюнде эсгерилген асар чебер-документли къалипде ажайып къужурлу тил булан язылгъанын, автор Игит гечирген терен гьислени, ону юрек авуртувларын тюз кюйде суратлап гёрсетме бажаргъаны гьакъда тёкмей-чачмай айтып берди.
Давну узакъ йылларында беш керен яра тийип, беш керен аякъгъа минген къоччакъ разведчик Абдулгьаким Исмайылов Ана Ватанын душманны черивлеринден тазаламакъны уллу борч билип ябушув юрютгенни, дав ёлдашларына къоччакълыкъны уьлгюлерин гёрсетип иш гёргенни Гебек Къонакъбиев арив гёрсетгенни гьакъында ва охувчулагъа да етишдирме бажаргъанны айтды.
– Китапда тарихи документлер де къоллангъан, – дей М.Аскеров. – Таржумачы гьисапда айтма сюемен, автор Игитибизни бар кююнде, нечакъы дав агьвалатлардан оьтсе де, не къыйынлыкълар гёрсе де, адамлыгъын тас этмей, оьзден хасиятларын сакълап, шо дав оьртенлерден чыкъгъанын, гьакъ юрекден Ватанына берилгенин, патриот ругьун гёрсетме болгъан.
Мени кино этеген пагьмум бар, тек китап давну гьакъындагъы киногъа гьазир сценарий деп эсиме геле, – деп битдирди сёзюн Мурат Аскеров.
– Украина бойда хас асгер гьаракат юрюлеген бу вакътиде яш наслубузну патриот ругьда тарбиялавда Игитибизни гьакъындагъы бу китапны айрыча агьамияты бар. Ону булан бирге Гебек Арзулумович Игитибизни гьакъында язгъан бу китап Ватанын сюйме, ону якълама ругьландыражагъына шеклик этмеймен. Документли-чебер кюйде язылгъан асар охувчуну оьзюне тарта, тарихи дав агьвалатлар булан бирче Игитни ич яшавун, яш йылларын, загьматгъа берилген йылларын гёзден гечире. Шоланы да автор уста ва таъсирли кюйде охувчугъа етишдирип бажаргъан. Язывчугъа гьалиги игитлени гьакъында да язмакъны тилеймен, – деди давну ва загьматны, асгер ва ихтиярланы якълав къурумларыны ветеранларыны Бютюнроссия жамият къурумуну Дагъыстан бёлюгюню председатели Магьарам Алижанов.
«Дагестанская правда» деген газетни баш редактору Бурлият Токъболатова:
– Игитибизни гьакъындагъы китапны малим этивге бу уллу зал толуп халкъ жыйылгъангъа шатман. Гелгенлени авадан пайы яш наслу экени чи бирден-бир сююндюре. Абдулгьаким Исмайыловгъа Игит ат берилгендокъ биринчи баянлыкъ этген менмен, – дей ол. –Бек сабур, саламат, сёзге къызгъанч адам эди, тек айтса да, оьзюню гьакъында тюгюл, даим дав ёлдашларыны гьакъында сёйлеп турду.
Къалам ёлдашым Гебек Къонакъбиев ону гьакъында булай мукъаятлы китап язып чыгъаргъанына да сююнемен. Агьвалатланы арасында оьзю болуп китап язмакъ – къыйын тюгюл. Тек дав агьвалатларда болгъан адамдан сорап, ахтарып язмакъ – бек къыйын иш. Гебек Арзулумович язгъан бу китапны да мен яратывчулукъ къоччакълыкъгъа гьисаплайман. Баракалла болсун оьзюне. Айрокъда гьалиги къыйынлы вакътиде булай китапны чыкъмакълыгъыны агьамияты бирден-бир арта. Жагьиллеге айтма сюемен, булай китапланы охугъуз, Игитлерибизни таныгъыз, гьюрметлегиз. Гьали юрюлеген хас гьаракатларда ортакъчылыкъ этип, Игит атны алгъанларыбыз бар. Оьзюбюзню Игитлерибизни билме, таныма, олардан уьлгю алма тарыкъбыз. Олагъа да уьстюнлюк алып, сав-саламат къайтмагъа насип болсун.
Ондан сонг сёз берилген Язывчуланы къумукъ секциясыны ёлбашчысы, Дагъыстанны халкъ шаири Шейит-Ханум Алишева, ДР-ни Башчысыны янында жамият советни председатели Зикрулла Ильясов, Б.Ибрагьимованы атындагъы рагьмулу фондну директору Сакинат Магьмутова, жамият чалышывчу Керимхан Умаханов ва дагъы да кёп оьзгелери эсгерилген китапны уьстюнде къаныгъывлу кюйде ишлеп, язып чыгъаргъан Гебек Къонакъбиевни атына кёп алгъышлы сёзлер айтгъандан къайры, савгъатлар да тапшурдулар.
А-П. Салаватовну атындагъы Къумукъ музыкалы-драма театрны чебер ёлбашчысы, Россияны халкъ артисти Айгум Айгумов Игитибизни таныгъанны, ону булан кёп керенлер ёлукъгъанны гьакъында айта туруп, китапны автору, асарындан пьеса язса, спектакль салма бажарылагъанын билдирди.
Малим этив жыйынны барышында Къумукъ театрны артистлери китапны игити Абдулгьакимге асгер ёлдашлары язгъан кагъызланы чебер кюйде охудулар, Игитни аты къоюлгъан Чагъаротардагъы ва Хасавюртдагъы 10 номерли школаланы, Магьачкъаладагъы 28 номерли гимназияны охувчулары Игитге багъышлангъан шиъруланы уста кюйде охума болдулар.
Жыйында Къалсын Акъгёзовну кююне ва сёзлерине язылгъан «Байракъ къакъгъан Абдулгьаким» деген йыры экрандан чалынды, къумукъланы арасында давгъа багъышлангъан йырланы инг де сююмлю «Аталар» деген йырны РФ-ни ат къазангъан, Дагъыстанны халкъ артисти Байсолтан Осаев йырлады.
«Абдулгьаким Исмайылов. Рейхстаггъа къагъылгъан байракъ» деген китапны малим этивге жыйылгъан халкъ кёп эди. Шонда бары да районлардагъы къумукъ газетлени редакцияларыны коллективлери, Къарабудагъгент районну активи, Хасавюрт райондан ва шагьардагъы школаланы муаллимлери, Игитни дос-къардашы залгъа гьаран сыйып къалды деме ярай.
Игитибизни къардашларыны атындан уланы Солтансайит Исмайылов ва Абдулгьаким Исакъовични къызардашыны уланы Изамутдин Алиев оьзлени сёйлевлеринде бу жыйынны оьтгергенлеге, ортакъчылыкъ этген гьар адамгъа гьакъ юрекден баракалла билдирди.
Заман къысгъа экенге чарагъа гелген Дагъыстанны халкъ шаирлери Агьмат Жачаевге ва Багьавдин Гьажиевге, «Тангчолпан» журналны редактору Супиянат Мамаевагъа, Россияны Игити Тулпар Мусалаевни атасы Оьздемирге, жамият чалышывчу Абсалютдин Мурзаевге сёз етишмей къалды. Олар жыйын битгенден сонг авторгъа оьзлени ойларын айтдылар.
Гиччи де, уллу да оьзюне гьюрмет этип, огъар «Къатты агъав» деп айтгъан. Дав битип арадан кёп йыллар гетгенден сонг оьзюне тийишли Игит атгъа ес болгъан Абдулгьаким Исакъович Исмайыловну къоччакълыгъы гьакъда язылгъан китапны малим этив жыйын узакъ харс урувлар ва дос-къардашлары булан эсделикге сурат алдырыв булан исси кюйде тамамланды.
1996-нчы йылда Абдулгьаким Исмайыловгъа Игит ат берилгенде къумукъ халкъ Чагъаротарда жыйылгъан эди, арадан 27 йыл оьтюп, ол китабын малим этивге багъышлангъан жыйынгъа къумукъланы бирдагъы да жыйды. Заман гетсе де, игитлик оьлмежек, неге тюгюл дюньядагъы инг де къагьрулу давну токътатгъанны белгиси болгъан игитлик асрулар бою унутулмажакъ.
Яраш БИЙДУЛЛАЕВ,
Казим КАЗИМОВ.
СУРАТЛАРДА: жыйындан гёрюнюшлер.
