Миллетни инг уллу байлыкъларыны бири – ана тил. Бу сёзлени белгили орус язывчу Михаил Шолохов айтгъан. Ана тилге багъышлангъан къанатлы сёзлери гьар миллетники де бардыр. Къумукъланы ана тилге багъышлангъан сёзлерин эсгерсек, инг башлап ярыкъландырывчу, язывчу, устаз Абусупиян Акаевни: «Тил масъаласы – жан берип , жан алагъан уллу бир масъала», – деген сёзлери эсге геле.
«Тилин унутгъан талигьин ютгъан» ва бугъар ошагъан нечесе айтывлар бар. Бугюнлерде де, февраль айны орталарындан башлап, юртларда, шагьарларда, айрокъда школаларда ана тилге гьюрмет, тергев этивде айрокъда жанланыв ва гьаракатчылыкъ бар.
Биз гьар йыл февраль айны 21-нде Ана тиллени халкъара гюнюн белгилейбиз. Ана тилни халкъара гюню 1999-нчу йылны ноябр айыны 17-синде ЮНЕСКО-ну конференциясында къабул этилген. Бютюн республикада шогъар байлавлу болуп байрам чаралар, муаллимлени касбу бажарывлугъун токъташдырагъан сынав-къаравлар, охувчуланы арасында адабиятгъа, илмугъа, маданиятгъа багъышлангъан гьар тюрлю ярышлар оьтгерилип тура. Янгыз бу гюн байрам этип, йылны башгъа гюнлеринде, айларында ана тилге берилеген агьамиятны туварып къоймайлы, даим де гьайын этмеге герекбиз. Гьалиги заманда, айрокъда башгъа миллетлени тили арабызгъа, айланабызда бек таъсирли чалынагъанда, ана тилин унутмай, ону оьсдюрмеге, тазалыгъын сакъламагъа да тынч тюгюл.
Ана тил инг башлап яш тувгъан ерден, оьсеген агьлюден башланагъанны унутма тюшмей. Ана тилин яшларыбызгъа уьйретивге, ону тазалыгъына, аривлюгюне яшларыбызда сюювюн уятмагъа тюше. Гележекде де ана тилине, ватанына сюювю кемимесин учун, инг башлап ата-ана уьюнде къаст этмеге герек. Ананы сютю булан синген ана тилден татли не болур?
Гьалиги заманда десек де, артдагъы бир нече йылланы узагъында шагьарда тувгъан, оьсген яшлар булан янаша юртлу яшлар да ана тилин ари теберип, орус тилде сёйлейген болуп тура. Ата-анасы айыпны телевизоргъа, гьали Интернет Бютюндюнья торуна, школагъа ва башгъа тюрлю себеплеге сала. Яшлары ана тилинде сёйлемейгенине буса, мен гьисап этеген кюйде, оьрде де эсгергеним йимик, инг башлап ата-анасы айыплы. Не ерде болса да, не гьалларда яшав оьте буса да, уьйде ана тилде сёйлемеге биревге де не пуршавлукъ этилмей, не де къаршылыкъ билдирилмей. Яшгъа сабий чагъындан тутуп уьйде ата-анасы, школада муаллимлери ана тилине сюювню уятма герек.
Озокъда, пачалыкъны янындан да ана тиллеге тийишли тергев этилмей деп айтмагъа ярайдыр. Гертилей де, школаларда ана тил ва адабият дарсланы сагьатлары кемитилген, ана тил дарсланы абуру тюшген, муаллимлер етишмей, оланы алапалары аз. Гьасили, чечилмей къалып турагъан кёп санавда башгъа масъалалар да бар. Тек бирдагъы янындан ата-ана оьзлер де ана тилин къорумаса, якъламаса, уьйде ана тилде сёйлемей буса, ана тилибизни гележек наслулагъа сёнме къоймай аманат этмесе, пачалыкъ къурумлар не этсин? Инг башлап ана тилге сююв ва абур агьлюде болмагъа герек тюгюлмю? Шо саялы сен де, мен де, барыбыз да ана тил агьлюден баш алагъанын унутмагъа тюшмейбиз.
Ана тилибизни, милли адабиятыбызны, маданиятыбызны, халкъ инчесаниятыбызны янгыз бугюнлер эсибизге алып, олагъа багъышлап чаралар оьтгерип къоймайлы, тилибиз унутулмасын, оьсюп гелеген яш наслу ана тилибизде сёйлесин, пикирлешсин, ону аясын ва къорусун учун гьар гюн гьайын этмеге герекбиз.
Гертилей де, ана тили учун жанын берердей адамлар арабызда нече бар экен? Озокъда, олай гюнлер бир миллетге, бир тилге де гелмесин! Бизин ана тилибиз бизин юреклерибизде, ойларыбызда ва гьар гюнлюк гьаракатыбызда болсун!
Гьюрметли охувчулар, бугюн сизин барыгъызны да «Ёлдаш» газетни редакциясы Ана тилни халкъара байрам гюню булан гьакъ юрекден къутлай.
