Коронавирусну учгъуну, оьртени-оту тиймеген нагагь адам да, ожакъ да къалмады. Гьарибизни дос-къардашыбыз, ювугъубуз, танышыбыз-билишибиз болсун… Гьар гюн йимик авруйгъанлар, оьлегенлер де ёкъ тюгюл демеге де ярай. Гиччинев яшланы да аямай, биревню де къызгъанмай.
Гьар гезик бизин газетде шо намарт аврувну къармагъына тюшюп, гьаранбалагьгъа къутулгъанланы эсге алывларын берип турабыз. Биревлер шо аврувгъа къулакъасмайгъан да болгъан. «Ялкъдыкъ шо коронавирусдан да, маскалардан да», – деп къол силлегенлер. Шо намарт аврув гьар кимни башына гелип, тыныш алагъанын къысып, талашагъан ерге етишгенде, шону заралын, къыйынын англама башлайлар. Олай тайпа: «Къайдан да биз вакцина этдирмедик»,–деп гьёкюнелер. Шо аврувну торуна тюшюп, шондан гьали оьле, дагъы оьле деген ерге етишип, насипге, сав къалгъан Салигьат ГЬАМЗАТОВА шо гьакъда хабарлады:
– Шу коронавирус аврув башлангъанлы авлетлерим: «Ана, сен адамлар булан кёп къатнайгъан ерде ишлейсен, вёре сакъ бол», – деп бувара эдилер. Озокъда, сакълыкъ чы яхшы. Тек гьар заман низамны сакълап болмайсан чы. Шо заманлар ювукъ адамым гечинип, ясгъа бармагъа тюшген эди. Шонда не бола буса да болгъандыр дагъы.
Къарайман, шондан сонг бир нече гюн гетип тамаша гьалым алышына башлады, къаркъарамны кюю ёкъ, гючюм осаллашып барагъанын гьис этдим. Бир заманда да, оьмюрюмню боюнда да магъа шолай яман болгъан заманны билмеймен. Иссилигимни тергедим, о да гётерилмеген эди. Шо заман язбаш вакъти экенге, баягъы, витаминлер етишмейгенге боладыр дагъы деп эсиме гелди.
Гьасиликалам, гюн сайын къаркъарам салланып бара, гьавкъатым ёкъ. Иссилигим ёкъ экенге буса да ярай, коронавирус деген зат башыма да гелмей эди. Биревге де чул билдирмей, витаминлер алып ичме башладым, емишлени, яшылчаланы, гьар тюрлю кашланы уьзмей ашап турдум. Гьеч къолайлыкъ ёкъ, тыныш алагъаным осаллашгъанын гьис этдим. Ахыры да уьягьлюм: «Сен неге иннемей чыдап турасан», – деп, къарсалап, шоссагьат врачны чакъырды. О да бар еримни тергеди, анализлеримни де алып, коронавирусну белгилери бар деп билдирди. Артындагъы гюн, положительный, коронавирус деп, жаваплары гелди. Шондан уьйдегилеге ала-пелекет тюшюп гетди. Менден де олар бек къоркъдулар.
Тюзю, больницагъа барма сюймей эдим. Уьйде уколлар этейик дедим. Гиччиси уланым шоссагьат компьютер томография этмеге алып барды. Оьпкелерим 10 процентге зараллангъан дедилер. Сонг уьчюнчю гюнге иссилигим гётерилди. Башлап олай кёп тюгюл эди, 37, 5, артда 39-гъа чыкъды. Юху-ял ёкъ кюйде турдум, аврув буса баргъан сайын гючлене.
Артда уьягьлюмню таныйгъан врач, тез ону больницагъа салмагъа тарыкъ деген. Неге тюгюл, гьава йибереген аппаратгъа салмаса ярамайгъанны айтгъан. Тынышымны алмагъа да къыйын болду, гьар ердеги яшлар да жыйылып къалды.
Гече булан «скорый помощну» да чакъырып, Магьачкъаладагъы республиканы югъагъан аврувланы центрына алып гетдилер. Онда бир гече палатада къалдым, бирден де магъа яман болду. Экинчи гюн савлугъум бузукълашып барагъанын гёрюп, реанимацияда ерлешдирдилер. Уьягьлюм, яшлар таныш-билиш врачлагъа, касбучулагъа сёйлеп, бары халкъны аякъгъа салып айлангъанлар. Бёттёбен тюгюл эсе, дагъы кюйде ятып да, тынышымны алып да болмай эдим, гьава етишмей эди.
Юрегим алгъасай, не этегенни билмеймен. Мени башымдан гетген къыйынны айтмагъа, суратламагъа тийишли сёзлер де тапмайман. Жанын бермек учун шондан да дагъы гючлю кюйде нечик аврума герек экен деп ойлашдым. Шончакъы да бек къатты кюйде аврудум.
–Шолай жанына къыйын болгъанда, адамны башына не де геледир..
–Вай, не сёйлейсиз. Гелмейми? Гиччиси уланым уьйленмеген эди. Атамны атын къойгъан буса да ярай, юрегимде ол айрыча ер тутагъан йимик гьис этемен. Гертиси, аналагъа балалар бир йимик аявлу. Не буса да шо уланымны яхшылыкъ гюнюн де гёрмей гете тураман дагъы деген ой гелди. Гёзьяшларым оьзюмден пурмансыз тёгюлюп турду. Юрегим челтирни ичиндеги къуш йимик тырпыллай эди. Мен чи агьлюме, авлетлериме ахырынчы сёзюмню де айтмагъанман, уланымны биревге сама да аманат этмегенмен. Шону сама да бир гёрме кюй буса деп ойлашдым.
Шюкюр Аллагьгъа, гетмеге буюрмагъандыр, авлетлериме, айрокъда шо гиччи уланыма языгъы чыкъгъандыр. Врачлар нечакъы да мени уьстюмде турдулар. Магъа багьалы уколлар да этилинди. Трубкаланы бири бурнумдан, бириси къолумдан салынгъан, бирдагъысы авзума салынгъан эди. Гьасили, гьава йибереген аппаратны тюбюнде бир нече гюнлер турдум. Шону текарангъа тайдырса, гьали юрегим чыгъа тура деп эсиме гелип, гьалеклене эдим.
Реанимациядан палатагъа чыгъардылар. Яшлар гёрмеге гелгендокъ, гёзьяшларымны токътатып болмай, йылап къойдум. Республика инфекция аврувланы центрыны медицина къуллукъчуларына да гьакъ юрекден разилигимни билдиремен, олар мени уьстюмде туруп, аякъгъа турмагъа кёп уллу кёмек этдилер.
Гьасили, шо аврувну эбинден гелгенче, бир айны узагъына доландым. Бары да анализлерим де таза, антителаларым да кёп болгъанда, мени уьйге гелтирдилер. Уьйге къайтгъанда да бир айны узагъына бир ерге де чыкъмай турдум. Бирев айтгъан булан инанмас эдим, шонча да мени аврувум яман эди. О саялы айтаман, шу аврувну яртысын авругъанча да, нече керен де шо вакцинаны этсе яхшы. Биревлер шону этдирмеге де тарыкъ тюгюл деп де айталар. Амма мен шо вакцинаны этдирмеге хыялым бар. Гьали буссагьатда да савлугъум ерине гелип битмеген. Гиччинев затгъа да къарсалайгъан болгъанман. Башымдагъы тюклерим бир токътамай тёгюле, къолларымны, аякъларымны сюеклери, бувунларым авруй.
–Шо аврувдан сонг биревлени ичине къоркъув да гире деп айталар. Сизде шолай гьислер тувулунамы?
–Къоркъув дегенде, неден оьлсем де къайырмайман, тек ажжалым шо коронавирусдан чы болмасын деген гьалгъа тюшгенмен. Мен авругъанлы ишиме де барма сюймейген болгъанман. Дагъы да югъуп къалардан къоркъаман. Неге тюгюл, больницада: «Аллагьисен, магъа бир кёмек этигиз хари»,–деп къычырагъанланы тавушу бугюн де къулагъыма чалына. Бир къатын не этегенни билмей, палатаны ичинде ари-бери айланып, эшикни излей туруп, терезеден тюше къалгъан эди. Шо вагьши аврувдан барыбызны да Аллагь сакъласын.
Коронавирус – Дагъыстанда
03.03.2022 йыл
Авругъанлар –89 662 адам
Сутканы ичинде +167 адам
Къолай болгъанлар – 78 432 адам
Сутканы ичинде + 277 адам
Оьлгенлер –3 539 адам
Сутканы ичинде +6 адам
