Анвар Гьажиевни 110 йыллыгъына
Гетген асруну алтмышынчы йылында Дагъыстан радиону къумукъ тилдеги берилишлерин юрютмек учун диктор тарыкъ деп конкурс билдирилди. Шо конкурсда мен де ортакъчылыкъ этме токъташдым. Бизге, къумукъ районлардан ва шагьарлардан гелген беш де улангъа, микрофонну алдында охумакъ учун, бирни йимик язылгъан текстлар берилген эди. Охуп битгенде бизге конкурсну гьасиллерин билмек учун ахшам сагьат бешде гелигиз деп билдирди.
Шо сагьатлар, шо мюгьлетлер мени учун сав йыл чакъы узатылгъан йимик эди. Айтылгъан замангъа гёре, биз бешибиз де радиоберилишлени ва телевидениени республика комитетини председатели, Дагъыстанны халкъ шаири Анвар Абдулгьамитович Гьажиевни кабинетине гирдик. Чебер сёзню устасын шо гюн мен биринчилей гёрдюм. Охув китаплардан да, «Дослукъ» деген альманахдан да, «Ленин Ёлу» газетни бетлеринден де охуй туруп, ону бир-бир шиъруларын гёнгюмден билип къалгъан мен ону гёргенде тамаша болдум. Бир-бир гьакимпавлар йимик шанжалында марзайып олтурмай, ол еринден туруп бизин эшикни алдында къаршылады. Мол къаркъаралы, ачыкъ юзлю, къалын къара лепекели ол, илиякълы кюйде сораша туруп, гьарибизни къолубузну алып, бизин булан таныш болду. Ону простойлугъу, югюрюк айланышы, алгъасамай юваш чыгъагъан къонгур тавушу мени юрегимдеги гьалек толкъунланы шоссагьат басылтып къойду.
Биз Анвар Абдулгьамитович булан бирче конкурс комиссияны алдында олтурдукъ. Комиссияны члени, къумукъ тилдеги берилишлени старший редактору Жанболат Абдурагьманович Бекмурзаев, дикторну касбусу нечик абурлу, жаваплы ва тарыкълы экенин айта туруп, кёп санавда мисаллар гелтирип, бизин юреклерибизге тамдырды. Сонг конкурс комиссияны председатели Анвар Абдулгьамитович конкурсну гьасиллерин чыгъара туруп, ондан оьтмегенлени хатири къалмайгъан кюйде пасигь тили булан уста кюйде сёйлеп, мени атымны малим этди ва магъа янгы жаваплы къуллукъда уллу уьстюнлюклер ёрады.
Къумукъ радиону коллективинде ишлейген къуллукъчуланы арасында мен лап да жагьил эдим. Шо саялы болма ярай, магъа оьзюмню тувра борчларыма гирмейген тапшурувланы да, тилевлени де кютме герек бола эди. Яшлар ва яшёрюмлер учунгъу радиоберилишлени редактору, Уллу Ватан давну ортакъчысы, белгили шаир Абсалам Атлыевич Аскерханов бизин коллективде уллу абуру булангъы адам эди. Ону бетинден илиякълы иржайыв юхлайгъанда да таймайдыр деп эсиме геле эди. Дав яралары оьрчюгюпмю, ону кюйсюз болуп къалагъан гезиклери де кёп бола эди. Шолай чарасыз болгъанда Жанболат Абдурагьманович мени къумукъ юртлардагъы школалагъа, Буйнакск районда тав тюпде ерлешген пионер лагерлеге эки-уьч гюнлюк командировкалагъа йибере эди. Инбашыма о замангъы явур магнитофонну да тагъып, мен шо жагьил йылларымда кёп-кёп школаларда ва пионер лагерлерде болгъанман, кёп-кёп радиоберилишлер гьазирлегенмен. Сонг-сонг, магъа берилген ял алыв гюнлеримни де ишге байлап, ата юртум Тебен Къазанышгъа барып, загьматны алдынлылары ва юрт интеллигенцияны гёрмекли вакиллери булан ёлугъуп, нечесе радиоочерклер ва радиорепортажлар онгаргъанман.
Мени шолай гьаракат этип ишлейгенимни Анвар Абдулгьамитович билмей тюгюл эди. Неге десегиз, ол чола табып оьзюню кабинетинде бизин берилиш-лерибизге тынглай эди. Ол бизин уьстюнлюклерибизден сююнюп де биле эди, аз буса да ёлугъагъан кемчиликлерибизни тюзлемекни ёлларын да таба эди.
Биз, дикторлар, ону: «Сиз ишигизге бир минутгъа гечиксегиз де яда текстны охуйгъанда бир сёзге янгылышсагъыз да, радиотынглавчуланы инамлыгъындан чыкъма боласыз, вёрегиз, жаваплы ва тергевлю болугъуз», – деген тапшурмалы сёзлерине аминлик булан ишлей эдик.
Бир керен эртенги эфирден сонг Анвар Абдулгьамитович мени кабинетине чакъырды. «Не янгылышым бар экен», – деген гьалек ойлагъа чомула туруп, ону уьстюне гирдим. Кабинетде баш редакторубуз Жанболат Абдурагьманович де бар эди. Анвар адатлы гьалда еринден туруп, мени къолумну алды ва шанжалны гёрсетди. «Мен сени мекенли, токъташгъан ва аян кюйде англашылагъан тавушунгдан къайры да, сен язып онгарагъан берилишлеге де, репортажлагъа да тергевлю кюйде тынглайман, – деп Анвар Абдулгьамитович алгъасамай лакъырны маънасын ачмагъа башлады. – Сенде журналист касбуну сюегенлик гьис этиле. Сен ону сырларына тюшюнме къаст этесен. Тек герти журналист болмакъ учун, хас оьр охув ожакъда охуп, терен билим алма герек бола. Айтагъаным, биз сени журналистни касбусуна гьазирлеме сюебиз. Сагъа Азербайжан Пачалыкъ университетни шо факультетине тюшмек учун тарыкъ болагъан документлени онгарма сюебиз. Сен бизин радиокомитетни харжына охужакъсан. Университетни охуп битдиргенде де бизин коллективде ишлежексен. Разимисен, Магьаммат-Наби?» Мен разилигимни билдиргенден къайры да, сююнмекден ер тапмай эдим. Сыртыма эки къанат битген йимик гьис эте эдим. Амма узакъ къалмай магъа шо къанатларымны къысма тюшдю. Тарыкъ-герек документлерим гьазир болма ювукълаша туруп, военкоматдан повестка гелип къалды. Армиядан баш къачырмакъ илыкъ ишден къайры да, такъсырлы экенин де мен яхшы биле эдим. Шо саялы да бир башгъа ёлланы излеп айланмай, военкомат айтгъан гюнюнде Армиягъа гетдим. Уьч йыл къагьрулу Уралда къуллукъ этип, Ватанны алдындагъы борчумну кютюп гелдим. Мен Анжиге къайтып гелгенде, Анвар Абдулгьамитович башгъа ерде ишлей эди. Мен де гёнгюлсюз болуп, радиокомитетдеги загьмат книжкамны алып къойдум.
Бугюн, арадан алтмыш йыллар оьтгенде де, мен Анвар Гьажиевни атын уллу гьюрмет булан эсге аламан. Ону эпсиз саламат-сабур хасияты, терен гьакъыл булан къатнашгъан оьр къылыгъы ва культурасы мени учун унутулмас уьлгю болуп къалгъан.
Магьаммат-Наби ХАЛИЛОВ.
Анвар ГЬАЖИЕВ
Мени сабаным
Сатырлардан сабан этип,
Сёзлерден мен чыргъалар,
«Сарын» деген тынны бузуп,
Сюремен яз ургъалар.
Айланамда къушлар сарнай,
Алдым язбаш, артым – гюз.
Алмагъымдан бермегим кёп,
Айлан харчгъа, тарт, оьгюз!
Юген салмай, юрек салып
Йыр къанатлы ойлагъа,
Ойларымны урлукъ этип
Себемен сув бойлагъа.
Бирлери субай тал болса,
Булутланы сюзеген,
Бирлеринден сююв болар,
Ерни гюлдей безеген.
Чанда ятгъан чагъыр йимик,
Юреклеге чабагъан,
Ярыгъында дослар йырлап,
Доссузлар дос табагъан.
Сююв болар сыр сандыкъдай,
Ачгъычларын ас элтген
Ачып гирген насипсизге
Къысмат насип парз этген.
Сепгеним сююв болмаса, –
Сулу болар я – бадай,
Сюйгенден яшырагъан
Ерни къылчыкъ къабудай.
Яда буса елге учар,
Енгил болуп къаммакъдан,
Тек еллени есир этип,
Ерни сакълар янмакъдан.
Ашлыкъ болар айтыв йимик,
Айтылагъан эжелден:
«Ата юртунгну насибин
Гёр деп ашлыкъ беженден».
Чачагъанда бир бусам да,
Бирче болур ормагъым,
Ормай бусам бу не болду
Сабан ортакъ болмагъым.
Юрегимден йыр тёкгендей,
Этегине элимни,
Къызыллап будай къуяйым
Къаба болсун гелими.
Сабан тойгъа жыйылгъанда,
Ювукъ-дослар четдеги,
Тамакъларда татыв къойсун
Тарлавумну этмеги.
Гьали буса ер сюреген,
Йыр чачагъан заманым,
Яман гёрмен къычырсагъыз:
«Ярашсын деп сабанынг!».
Къумукъ тюз
Къумукъ тюз бир уллу тепси,
Авур, алтын къулакълы.
Уьстюнде эт, этмек, айран,
Айланасы къонакълы.
Къумукъ тюз бир агъач хомуз,
Къыллары кёп чююнден.
Гьар къылын бир созуп этген,
Юрекдеги тююнден.
Къумукъ тюз бир битмейген йыр,
Къазакъ эрлер башлагъан.
Къылыч булан язылгъан о
Тавлардагъы ташлагъа.
Къумукъ тюз бир чабагъан ат,
Будай йимик боз яллы,
Туягъындан чыкъгъан отлар
Къызарта яшыл талны.
Къумукъ тюз мени яшлыгъым,
Гёзлю чытдай гёлеги.
Къолунда тал шувшуву бар,
Къойнунда – гёк кюреге.
Къумукъ тюз чачакълы хали,
Чакъдан алгъан иренкни,
Чалыв йиби бирикген
Бавларыдай юрекни.
Къумукъ тюз – гюнню бёшюгю,
Къыртавукълу талалар,
Гюнде къыркъ тилде «ассалам…»
Къыйын гёрме, ала бар.
