Уллу рус язывчу Лев Толстойну агьлю масъалаланы гьакъында язылгъан «Анна Каренина» деген романы: «Бары да насипли агьлюлер бир-бирине ошайлар, насипсиз гьар агьлю буса оьзтёрече насипсиз», – деген жумладан баш ала. Язывчуну терен маъналы токъташдырыву кёпден къанатлы сёз тагъымгъа айланып да битген.

Кёбюсю гезиклер адамланы эсгерсек, оланы юрту, маканы, не де юртуну эревюлю адамлары гёз алдынга гелип къала. Биз Аткъай дегенде – Эндирей, Яхсай десе – Магьаммат Атабаев эсге алынагъангъа уьйренчикли болуп да къалгъанбыз.

Кёстек дегенде, озокъда, бизин Анварны эсге алмай болабызмы. Ону арты булан гелеген нас­лулар да тувгъан элини оьсювюне мекенли къошум этегенине тергев бакъдырсакъ… Биз иш этип тергевюбюзню бакъдырмасакъ да, олайлар халкъыны даимлик тергевюню тюбюнде.

Салим ва Супуяханым Атавовлар кёстекли аты айтылгъан муаллимлер. Супуяханым – Дагъыстан Республиканы билим беривюню отличниги ва Россия Федерацияны умуми билим беривюню гьюрметли къуллукъчусу болгъандан къайры, тюрлю-тюрлю йылларда оьтгерилген «Йылны муаллими», «Йылны ана тиллени лап яхшы муаллими» деген конкурсларда алдынлы ерлеге ес болуп тургъан. 2007-нчи йылдагъы Россия Федерацияны оьлчевюнде оьтгерилген «Лап яхшы муаллим» деген конкурс­да биринчи ерге ес болуп, Президентни савгъатына лайыкълы бола.

Россияны язывчуларыны Союзуну члени Супуяханым Гьасановнаны шиърулары башлап «Булакъдагъы ёлугъув» деген ортакъ китапда  чыкъды. Сонггъу йылларда буса ол «Гёзел дюньям», «Сююв оьлмей», «Паху ва Чарах» деген китаплары булан къумукъ охувчуларын сююндюрген. Муаллим, шаир, таржумачы Супуя­ханымны шиърулары «Къумукъ тюз», «Ёлдаш», «Учитель Дагестана» деген газетлерде ва «Тангчолпан», «Къарчыгъа» журналларда чыкъгъаны кёп затны англата.

Агьлюсю Салим Шагьсолтанович оьз ишине яратывчу къайдада янашып иш гёрсетип уьйренген адам. Ол Хасавюртдагъы педагогика училищени битдирген сонг, ишден айрылмагъан кюйде Дагъыстан пачалыкъ университетни филология факультетин де тамамлай. Пятилетка, Янгы Кёстек юртларда муаллим, директорну тарбиялав ишлеге къарайгъан заместители болуп ишлеп тургъан. 1993-нчю йыл ата юрту, ана эли Кёстек орта школагъа чыкъгъан сонг да директорну заместители болуп да хыйлы йыллар загьмат тёкген.

1994-нчю йыл Салим Атавов къайратлы загьматы учун Дагъыстанны билим беривюню къуллукъчуларыны IX-чу съездине делегат болуп сайлана. Муаллимлик касбусун бары да касбучулардан оьр гёрюп яратывчу къайдада ишлеген Салим Шагьсолтанович ва Супуяханым Гьасановна иш булан чы нечик де, гьатта ожакъ ачып, уьй тутуп, оьз яшларын да оьсдюрюп, табанларын таптап гелеген наслуну вакиллерине уллу уьлгю болуп токътагъаны хыйлы йыллар бола.

Ким де абурсый этеген Салим ва Супуяханым Атавовлар булан охувчуларыбызны ювукъдан таныш этмек муратда берилеген соравланы арты ахыры да гёрюнмей.

Биз олардан авлетлери Вали, Абдулла, Умукюрсюн, Жамиля ата-анасы йимик муаллим касбуну сайлагъанны билдик.

Вали, Абдулла – ДГУ-ну, Умукюрсюн – педколлежни, Жамиля – университетни битдирип муаллим касбугъа ес болса да, яшав гьаллагъа гёре, тюрлю-тюрлю ишлени башын тутгъанлар.

– Пачалыкъ – агьлюлерден амалгъа гелген бир къурал. Агьлю болмаса, пачалыкъ да болуп болмай. Агьлюню аманлыгъын­ болдурмакъ учун, яшав денги­зинде агьлю деген геме батмасын учун не этме герек? – деген соравума Супуяханым Гьасановна гьазиринде:

–  Бизин эки уланыбыз бар. Уланларыбыз болгъан сонг эки гелинибиз де. Гелинлер – ят гишини балалары. Ата-ананы насиби авлетлеринде. Уланларынг насипли болгъанны сюе бусанг – гелинлерингни оьз авлетлеринг йимик къабул этип уьйрен. – Гелинлерибиз, –  дей Салим Шагьсолтанович, – бизин насибибизге уьйлеринде бек тизив тарбия алгъан. Биз оланы бир-биринден айырмайбыз. Гелинлени кемчилигин яшырып, яхшысын заманында гёрюп болмасанг, олар сагъа ят бола. Биз гелинлерибизден тюзелгенбиз. Сиз айтагъан­ кюйде, агьлюню аманлыгъы, дослугъу, бирлиги уллу макътавлардан, гьатсыз байлыкъдан алдын. Биз байлар тюгюлбюз, амма гьалал алапабыз булан халкъ арада оьз ерибизни сакълап,  ювургъаныбызгъа гёре аякъларыбызны узатып яшайбыз, – дей.

– Яшавда не де бола. Оьрю де, эниши де. Тек бир-бир гезиклерде агьлюню сыкълашывуна, мекенли чонкъ болуп яшав къурмакълыгъына тюрлю-тюрлю себеплер болуп къала. Ёкъ ерден…

– Мен сизин англадым, – дей Супуяханым Гьасановна. –Эсимде, янгы яшама башлап турагъан йылыбыз. Бирден Салим тыныш алывдан  къыйналып, бек авруп, больницада ятмагъа тюшюп къалды. Аврувундан айыкъ­гъан сонг огъар докторлар, нече яшынг бар деп сорагъанда, Салим 24 деп жаваплангъан. Ол, аврувну гючюнден эсин тас этип, оьзюню охувчуларыны атларын айта болгъан. Докторлар сонг-сонг англагъанлар.

Муна шо ишине, оьзю охутагъан яшлагъа, авруйгъан Салимни башлыгъындан таймай гьайлы къарайгъан агьлюсюне бакъгъан герти сююв агьлюню башына аякъгъа турма кёмек эте.

–  Сизин яшавугъуз кёп зат булан байлавлу деме ярай. Экигиз де Хасавюрт педагогика училищени битдиргенсиз, Дагъыстан пачалыкъ университетде охугъансыз, гьали буса къысмат буюргъан бир агьлю болуп 50 йыллагъа ювукъ яшайсыз. Сиз алдан берли бирев-биревню таный болгъансыздыр?

– Танымагъанбыз, – дей аз сёзлю Салимсолтан Шагьсолтанович.

– Биз бир-бирибизни университетде таныдыкъ.

–  Таныш болмакълы­гъы­бызгъа университетни китапханасындан берилеген ингилис тилдеги охув китап багьана болду, – дей Супуяханым Гьасановна.

– Экибиз де Хасавюрт  райондан экенге, бизге бир китап тюшген эди. Китапны артындан мен Супуяханлагъа бара эдим, сонг бу бизге геле эди, – дей Салим Шагьсолтанович.

– Сонг?

– Сонг китап багьана болуп да, болмай да мен Къазмагъа юрюйген болуп къалдым. Тоюбуз болду, яшлар, уьй-ожакъ, ишибиз.

–  Уьягьлю болгъан сонг – бир-биревню англап бажармакъ уллу насип. Мен буса насипли ана да, олжа да, уллана да дюрмен. Биз бирев-биревню толумлашдырып яшайбыз. Салим бек сабур, саламат адам. Ону магъа агьлюде таяв болуп этеген кёмеги болмагъан эди буса, герти муаллим де, бир-нече китапланы автору да болуп болмас эдим. Мен де ону, бек авруйгъан вакътилеринде, яшавгъа гёнгюлсюз болма къоймагъанман. Яшавдан кюсмек де, гёнгюлсюзлюк де оьлюм булан тенг. Гележекге гёз къаратып, гележек насипге умут этип яшамакъ буса насипли яшавгъа абат алыв, –  деп толумлашдыра Салимни агьлюсю Супуяханым Гьасановна.

Ёлугъувубуз ахырына гелегени бираз бола буса да, мен бизин абурлу, асил  адамларыбыздан айрылма сюймеймен. Сюймейгеним де бошуна тюгюл: яхшы ишлер этмек де, яхшы адамлар булан ёлукъмакъ да алдан берли насипге элте деп сынала гелген. Мен бусам оьзюмню мекенли адамланы яшавнамеси булан охувчуларыбызны таныш этме болагъаныма оьзюмню де насиплидей гьис этемен.

 

Эки юрек, эки жан

Бир-бирине байланып,

Ишлей, яшлар оьсдюре

Сююв булан байланып.

 

Байрам булан  къутлайбыз

Булар къайгъы гёрмесин

Бу насипли ожакъны

Оту бир де сёнмесин.

 

Магьаррам АЛИМГЬАЖИЕВ.

 

Автордан: Бугюнлерде Салим ва Супуяханым Бийболатовланы агьлюсюнде бирдагъы бир шат агьвалат болду. Демек, бу чалмюк оьсген гюл терекдей агьлюге Дагъыстан Республиканы загьмат ва социал оьсюв министерлигинден Гьюрметлев грамота ва «Сюювю ва аминлиги учун» деген медаль тапшурулду.

Биз де  Салимни ва Супуяханымны гьакъ юрекден къутлай туруп, олагъа савлукъ булан узакъ оьмюр ва агьлюгюзде татывлукъ кемимесин, яшланы кюлкюсю сёнмесин, абзарыгъыздагъы ал гюллер даим яшнап турсун деп ёрамагъа сюебиз.