Вагьап АБДУЛГЬАМИТОВ:
Дагъыстанны агъач байлыкъларына гиреген фондну умуми майданлары 550 минг гектарлагъа ювукълаша демеге ярай. Белгили болгъаны йимик, шону 442 минг гектарын буса кёп йыллыкъ орман тереклени башгъа-башгъа къыйматлы журалары бийлеген. Топурагъындан эсе таву-ташы кёп Дагъыстанда агъач байлыкъларыбызны къорувгъа ва майданларын артдырывгъа артдагъы йылларда «Экология» деген милли проектни оьлчевюнде айрыча тергев бакъдырыла.
Тек не этерсен, шогъар да къарамайлы, республикабызны бир-бир районларында ва шагьарларында агъач байлыкъларыбыз талавургъа белсенген тайпаланы – адамланы ва къурумланы янындан заралгъа тарый. Шолай агьамиятлы масъалагъа байлавлу болуп бугюнлерде ДР-ни агъачлыкъ хозяйство агентлигини башчысы Вагьап Абдулгьамитов республикабызны маълумат къуралларыны къуллукъчуларына баянлыкъ берген.
– Гертиден де, артдагъы йылларда бизин республикабызда эсгерилген проектни оьлчевюнде алгъа салынгъан борчланы гьисапгъа алып, шагьарланы ва юртланы ичиндеги орамларда ва шолай да айланасында кёп йыллыкъ тереклени орнатыв давам этилине, – деген регионну баш орманчысы. – Яшыллашдырыв ишлер республикабызны бары да муниципал къурулувларында 40 минг гектарлагъа ювукъ майданларда оьтгериле. Озокъда, тереклени орнатып къойгъан булан иш битмей, оланы заралгъа, тас этивлеге тарымагъа къоймайлы, тийишли къуллукъларын яшавгъа чыгъармасакъ бажарылмай.
Шогъар байлавлу болуп, табиатны гёнгюллю къурдашларын да къуршап, ерлерде англатыв ишлени юрютювге тергев бериле. Охув ожакъларда, акционер жамиятларда ва башгъа-башгъа компанияларда коллективлени ортакъчыларын къуршап конкурслар да, тазалыкъны болдурмакъ учун булкъалар да оьтгериле. Алдынлылар материал ва ругь якъдан иштагьландырыла…
Аслу гьалда республикабызны муниципал къурулувларында тереклени ерли гьава шартлагъа чыдамлы мердешленип гелген жураларын орнатыв оьтгериле. Айтмагъа сюегеним, орнатылынгъан тереклени тийишли къуллукъларын кютюп оьсдюрмек учун кёп заман къуллукъ этмеге тюшегени гьакъда унутмагъа тюшмей.
Амма айлана ягъыбыздагъы муниципал къурулувларында топуракъланы ва агъачлыкъланы оьз пайдасына къолламагъа амракъ тайпалар да къаршылашмай тюгюл. Шолайлыкъда, юрт хозяйство агьамияты булангъы топуракъларыбызны сан яны бузула, агъачлыкълар зараллана. Муна шо саялы да, айыплы тайпалар этген заралына гёре жавапгъа да тартылмагъа герек.
Белгили болгъаны йимик, арадан оьтген бир йылны ичинде къуллукъчуларыны янындан къурулгъан актлагъа гёре янгыз Магьачкъалада тереклени къырып иш гёреген тайпалар 150 миллион манатны оьлчевюнде зарал этген. Таргъу тавну топуракълары ва агъач байлыкълары оьтген йыл айрыча заралгъа тарыгъан. Шогъар байлавлу материаллар заралгъа белсенгенлени такъсырламакъ учун судлагъа бакъдырылгъан. Тюзюн айтгъанда, судларда чарасыз ятагъан материллар топланагъаны ерли ватандашланы арасында къыставуллу гьалланы тувдура. Неге десегиз, Таргъутав «Дагъыстан» пачалыкъ къорукъдагъы айрыча къорувгъа лайыкълы табиатны эсделиги санала.
Яшырмагъа тарыкъ болмай, Дагъыстанны къыбла боюндагъы Къаягент къорукъда да асрулар боюнда амалгъа гелеген агъачлыкъларда Янгы- къаягентде, Мажалисде ва оьзге юртланы айланасында тереклени багьалы журалары тас этивлеге тарый. Шо гьакъда Вагьап Абдулгьамитов да разисизлик билдирип эсгерегени негьакъ тюгюл.
Къ. КЪАРАЕВ
СУРАТДА: Таргъутав – айрыча къорувгъа лайыкълы табиат ва сыйлы тарихи эсделик.
