Гетген хамисгюн А-П. Салаватовну атындагъы Дагъыстан пачалыкъ музыкалы-драма театрны залына белгили осетин драматург Георгий Хугаевни Россияны ат къазангъан артисти Байсолтан Осаев къумукъ тилге таржума этип сагьнагъа онгаргъан «Жан сюйген, жандай досум» деген эки актлы комедиясына къарама кёп санавдагъы къумукъ къаравчулар жыйылгъан эди. Пьеса СССР-ни заманларында да кёп театрланы сагьналарында ойнала гелген, къумукъ театрда буса экинчилей салына.
Спектакльни биринчи салынгъан гезигинде о замангъы аты айтылгъан пагьмулу артистлерибиз Инесса Къурумова, Дадам Сайитнуров, Магьаммат-Амин Акъмурзаев, Нажмутдин Макъсутов уста кюйде ойнагъанлар. Бугюнгю сагьнада пьесаны игитлерини келпетлерин Тотуханум ва Байсолтан Осаевлер, Имамутдин Акъавутдинов, Нариман Акъавов нечакъы бола буса да къужурлу этип яратдылар.
Россия Федерацияны ат къазангъан артисткасы, спектакльде баш ролланы бирисин ойнайгъан Тотуханум Осаева яратгъан игитни келпети айрыча макътавгъа тийишли деп эсиме геле. Ол асарны сюжетини авур намусун бойнуна алып, ерге къагъылгъан таш багъанадай болуп, сагьат ярымны узагъында енгилмей гётерип юрютюп турду ва къаравчуланы кёп-кёп харс урувларын къазанды.
Пьесаны кюрчю маънасына тергев берип къарагъанда, ону авторуна немис драматург, оьмюрюн фашизмге къаршы ябушувда оьтгерген Бертольд Брехтни яратывчулугъу таъсир этгени билине.
Пьесаны игитлери, уьч къурдаш, оьзлени бир-бирине этеген ихтилат-масхараларын оздуруп барагъанны англагъанда, «Къартлыкъ, токъта…», «Къартлыкъ сююнч гелтирмей…», «Даимлик къар да ирий, оьзен болуп агъыла…» деген йырланы йырлап йиберелер. Шо йырлар тынглавчуланы хошун гелтирегенден къайры, пьесаны игитлери яратагъан келпетлерин де теренлешдире.
Къумукъ театрны сагьнасында гьали болгъанча унутулгъан профессионал композиторланы музыкасы чалынагъанлыкъ, жанлы оркестр согъулагъаны, артистлени жанлы тавушлары булан сагьнаны оькюртюп йырлайгъаны къаравчуланы юреклерине бал-балгьам болуп ягъылып турду. Яхсайлы Амай ва Георгий Исмаковланы тухум-тайпасы саналагъан композитор В. Шауловну юрегине къумукъ макъамлар яш чагъындан берли де синген. Ону музыкасы Байсолтан ва Имам бир гётеринки, бир аста тавушлары булан айтагъан эсги къумукъ йырланы бирден-бир таъсирли де, бай да эте.
Пьесаны къумукъ тилге таржума этген Б. Осаев ана тилибизни аривлюгюн, теренлигин, татлилигин сакълама, дагъы да исбарлап къаравчуланы юреклерине сингердей таъсирли этме бажаргъан. Театрны режиссёру Марина Карпачёва, художниги Борис Городницкий пьесаны таъсирли этип онгармакъ учун юреклерини бир гесегин огъар салгъаны билине эди.
Драматург Г. Хугаевни Байсолтан Осаев къумукъ тилге таржума этип сагьнада гёрсетген «Жан сюйген, жандай досум» деген комедияны къумукъ къаравчулар исси харс урувлары булан къаршылагъандан къайры да, узакъ оьмюр сюрежекге гьакъ юрекден инанабыз.
Казим КАЗИМОВ.
СУРАТЛАРДА: спектаклден гёрюнюшлер.
