Набиюлла Магьамматовну шиърулары биринчилей республика газетлерде ва журналларда 1978 йылдан тутуп чыкъма башлагъан. Бугюнлеге ерли ону сегиз шиъру ва бир проза китабы басмадан чыкъгъан. Гюнтувуш бойдагъы къумукъ юртланы тарихини гьакъында айрыча китап да чыгъаргъан. Ону шиърулары гьалиги Дагъыстан поэзияны Антологиясына къошулгъан. Къалам ёлдашыбызны 70 йыллыкъ юбилейи булан къутлай туруп шиъруларын охувчуланы тергевюне беребиз.
Адабият бёлюк
Набиюлла МАГЬАММАТОВ:
Йырчы Къазакъ
Йырчы Къазакъ, йырны уллу устасы,
Кимлер сени йыр язмагъа уьйретди?
Кимлер сагъа Сибирдеги ёллардан,
Авур темир бугъавланы сюйретди?
Кимлер эди сени оьктем башынгны
Эниш багъып салландырма сюеген?
Кимлер эди: «Гьейлер Къазакъ гетди»,–деп
Сени эсгерип, сагъа ичи гюеген?
Кимлер эди токътавсуз ёл къарайгъан,
Къазагъыма Сибирлерден къайтагъан?
Кимлер эди, юрегинден анг алып,
Булкъаларда, тойларда йыр айтагъан?
Йырчы Къазакъ, йыракъ сени девюрюнг,
Англамагъа, магъа акъгъан сырынгны.
Англамагъа болсам да мен бу девюр,
Тюзсюзлюкге къаршы бакъгъан йырынгны.
Йырчы Къазакъ, йырны уллу устасы,
Туражакъсан юрегимде йыр булан.
Оьктеммен мен, яшагъангъа къажымай
Магъа уьлгю Къазакъ деген бир улан.
Ватан давда уьстюн гелген къартлагъа
Бир вакъти мен уллу иштагь эте эдим,
Ёммакъланы игитлери нартлагъа.
Гьали буса мени бары алгъышым,
Ватан давда уьстюн гелген къартлагъа.
Яшавумда гюнюмню шат яшайгъан,
Насибимни аслам пайы оларда.
Давчуланы чорт сындыргъан беллерин,
Къызыл байракъ тутуп къатгъан къолларда.
Къартлар тюгюл, неге бола олар къарт,
Нартлар йимик ол къартланы ишлери.
Сыдрабызны тутуп бугюн токътагъан,
Савгъатлардан толуп эркин тёшлери.
Макътав, абур тийишли ол къартлагъа,
Ёкъ оланы осалы, я тириси.
Огь, нече де пашман бола юрегим,
Мен оланы тас этгенде гьарисин.
Гьар гюн сайын аз болагъан аталар,
Ватан давну уьстюн гелген къартлары!
Къартлар тюгюл, неге бола олар къарт,
Бу девюрде–ёммакъланы нартлары.
Сизге ошап гелген сизин авлетлер,
Оьктем болма боласыз сиз аталар.
Сиз душманны къувуп япгъан дазуда,
Сиздей къоччакъ яшлар бугюн къаталар.
8 май 1995 йыл.
Уллу сувда гемебиз
Ювугъум, биз — уллу сувда гемебиз.
Къайда сюйсе сув гемени элтежек.
Биз сюймеген булан ондан не пайда,
Яшав сюйген кюйде, оьмюр гетежек.
Гете оьмюр, гете бизге сорамай.
Ону гьеч ким токътатмагъа болмагъан.
Инг насипли адам кимдир дюньяда,
Шону уью де гьеч насипден толмагъан….
Насип деген, тюгюл пай уьлешеген.
Насипли ким? Муратлагъа етгендир…
Кёп адамны муратлары бек уллу,
Огъар етме адам не де этгендир.
Тек муратлар, етишмеге болардай
Ерлешмеген, олар эпсиз арекде.
Адам гете, дюньялыкъдан айрылып,
Гете, достум, мурат булан юрекде.
Адашгъан Ай
Бирерлетип сёндю кёкде юлдузлар,
Яна къалгъан адашгъан ай гёрюне.
Сиривюнден артда къалгъан турнадай,
Тангны таза ниъматында кирине.
Адашгъан ай гюнбатышда орала,
Гёрме сююп токътагъандай кёп ерни.
Ерге тюшме гьасирети билине,
Леззет алмай бийигинден кёклени.
Айланасын салкъын тюслер къуршагъан
Къайыкъ йимик денгиздеги дерия.
Таза тангда тувгъан таза ойларым
Адашгъан ай, сагъа эпсиз ирия.
Гюн шавлалар иритдими шо айны
Асталыкъда гетди, билмеймен къайда…
Мен де гетдим, сюймесем де гетмеге
Ойларымны къоюп адашгъан Айда…
Йыллар къайда гетелер
Йылларымны пайлагъанман къызгъанмай,
Къайтмажагъы олар магъа мекенли.
Къалгъанларын сама къоюп оьзюме,
Башгъа яшав къурайымы мен энни…
«Ёкъ, ярамас», – деди юрек сесгенип,
Йыллардан сен ялкъмажакъсан оьзюнг де.
Йыллар сени чырмалажакъ бойнунга,
Пердев болуп токътажакълар гёзюнгде.
Бер оланы, уьлеш, пайла, къой гетсин.
Къардашлагъа, дослагъа бер къолайын!
Атагъа бер, бере бусанг Ватангъа,
Авлетлеге бер оланы бир пайын.
Сюйгенинге бер, чомарт бол, сююндюр.
Олар сагъа къайтарышын этерлер.
Олар берген йыллар сенде къалажакъ,
Гёремисен, йыллар къайда гетелер…
Вёре, къойма бирисин де оьзюнге!
Ал, насип ал алышдырып болагъан.
Йылланы сен гетди деп де къызгъанма,
Тек намарт да болма, вёре, олагъа.
Ананы тилевю
Гьайлек йырлар айта ана яшына,
Тизлеринден туруп, гьайлек тербетип.
Насип тилей авлетине къысматдан,
Тилей алай арив бетин терлетип.
Гёзлеринде сююнчю бар битмейген.
Сююнедир оьсегенге баласы.
Аз ариде, къулакъасып тынглагъан,
Нарыстаны анасыны анасы.
Уллу ана кютген давну йылларын,
Рази болмай тилевюне къызыны,
Гелип огъар булай айта, астаракъ,
Къайгъы гёрген акъ чачына базынып:
«Тилевлеринг къызым сени бек арив.
Инсангъа не гереклини билесен.
Тек болса да, алгъышынгны артында
Ер юзюне парахатлыкъ тиле сен.
Парахатлыкъ, балам, башы насипни.
Парахатлыкъ герек яшгъа, уллугъа.
Парахатлыкъ болса бизин арада,
Оьзге насип оьзю гелип ёлугъар».
Атама
Нече тюрлю дертине яш юрекни
Балгьамдыр бир сени сабур сёзлеринг.
Бирден гелип от къуюла ичиме,
Эгер пашман къарай буса гёзлеринг.
Мен чи гьаман сени булан яшайман,
Турмасанг да бугюн мени янымда.
Гьалек болма, болмагъансан атам къарт,
Сени гючюнг мени алты санымда.
Гьалек болма, болмагъансан атам къарт.
Сени пикрунг, сени оюнг–оюмда.
Сен етмеген негетлеге етейим,
Сагъа ошап гелген боюм-союм да.
Оьмюр узакъ, яшав уллу, ёл узун…
Болма ярай, мен билмей, сен билеген,
Сагъа авур тийген сёзюм бар буса,
Юрегингден гечмегингни тилеймен.
Нече тюрлю дертине яш юрекни,
Балгьам бола аталаны сёзлери.
Вёрегиз, сиз, къоймагъыз гьей уланлар,
Пашман болма аталаны гёзлерин.
Сен ёкъ гече
Умрапиятгъа
Бошлукъ къуршагъан таш уьйлер…
Шыплыкъ согъа мунглу кюйлер…
Къырда боран, чакъ да сувукъ,
Уьйде исси, амма чувлукъ,
Сен ёкъ гече…
Шыплыкъгъа сырым чечемен.
Оьпкелеп, сагъа гёчемен.
Гёчсем де чи юрек пашман.
Сенсиз къалсам языкъ яшман…
Сен ёкъ гече…
Эки гёзюм къыргъа къарай.
Сени излей, сени сорай.
Юрегим дувлай тамаша,
Сени гёрмеге талаша,
Сен ёкъ гече…
