Ер, топуракъ савлай махлукъгъа азыкъ береген берекетли хазнасыдыр. Болса да кёп къыйын тёкмесе, къуллукъ этмесе, нечакъы «майлы» топурагъы булангъы тарлавлар да таман чакъы тюшюм бермей. Топуракъгъа къуллукъ этеген асил негетлери булангъы ёлдашлагъа халкъ арада сабанчы деп айтыла. Мен оьзюм, гьалымны сорагъанлагъа: «…орта сабанчы йимикмен», – деп кёп айтаман. Неге тюгюл, гьакъылынгны егип ойлашып йиберсенг, сабанчы – харлысыз, таза адам, оьзюнден берекетни йииси гелеген загьматчы.
Энни шо гьакъыкъатны оьзгелерден эсе къолай англайгъан гьакимлер ва жаваплы къуллукъланы башын тутгъан оьзге гьаракатчы ёлдашлар сабанчыны сыйын гётермек учун агьамиятлы чараланы маънасын баргъан сайын артдырып оьтгеривню гьайын бек эте.
Августну ахырынчы гюнюнде Буйнакск районну оьлчевюнде «2023-нчю йылны сабан сюрювчюсю» деген ярыш да шогъар бир далилдир. Эсгерилген ярышда механизаторлардан 6 адам ортакъчылыкъ этди. Оланы гьарисине «МТЗ-82» маркалы трактор булан 15 сотух ерни сюрмеге тапшурулгъан эди.
Башында районну юрт хозяйство управлениесини начальниги Магьаммат Гьажимурзаев де булан жюрини членлери гьар харшны дегенлей теренин, не меселде авландырып сюргенин тергей эди. Ярышны жамы чыгъарылгъан сонг, Микайыл Абдуразакъов 91 балл къазангъаны ва ол сабанчыланы район ярышын утгъаны малим болду. Гьасили, савгъатгъа лайыкълы болагъан уьч де алдынлы ерлени алгъанлар баракалла сёзлеге ва савгъатлагъа лайыкълы болду.
Алдындагъы гюнлерде сабанчыланы республика ярышы къайтара Буйнакск районда оьтгерилди. Неге тюгюл, мунда шолай ярышны тюзевлю кюйде оьтгермеге арив шартлар ва сынав бар. Ярышны башы ва аслу пайы Шихсайитовну атындагъы юрт хозяйство коллежни ерлеринде юрюлдю. Ери гелгенде айтып къояйым, бу охув ожагъы 2015-нчи йыл Россияны лап яхшы 100 охув ожакъларыны бири деп токъташдырылгъан. Рашит Аташев коллежни айындыргъан жигерли адам гьисапда арагъа чыкъгъан…
Коллежни коллективи къонакъланы къолунда ашы, ачылгъан къашы булан къаршылады. Жыйынны ача туруп, республиканы Дагъыстанны юрт хозяйство министрини 1-нчи заместители Шарип Шарипов топуракъны ишлетивню алдынгъы даражасындан артдырып айындыр учун гьаракат гёрюлме башлагъанын мисаллар булан ташдырып маълумат берди.
Районну башчысы Уллубий Ханмурзаев сабанчыланы республика ярышы оьз районунда оьтгерилегени негьакъ тюгюл экенни ва кёп затны англатагъанны эсгерди. Районда гене «жанланып» гелеген сабанчылыкъны, ашлыкъчылыкъны алгъа чыгъарывну ёлунда къаршылашгъан масъалаланы онгайлы болагъан кюйде этип чечивге кёп тергев ва гюч салынажакъны гьакъында сёйледи.
Болжаллы мюгьлети етишгендокъ Дагъыстанны гьар тюрлю ерлеринден гелген механизаторланы 15-иси де «МТЗ» маркалы тракторлар булан ишге гиришдилер. Ярышны шартларына гёре, гьар сабанчы-механизатор ярым сагьатны ичинде 15 сотух ерни топурагъын сюрюп битме герек эди. Тёре гесеген касбучулар, сюрюлген ерлерден айланып, ишни кютюлген кююн 9 тюрлю талапгъа къарап къыйматлады. Гьасилли гьисаплар чыгъарылгъан сонг, Буйнакск районну вакили Сайпулла Гьажибеков ярышны утгъаны малим болду. Огъар 1-нчи ер саялы тийишли савгъат ва инбашына артылып салынагъан ал лента да берилди. Сайпулла оьзю оьрде аты тутулгъан коллежде ишлей. 2-нчи ер ва даражалы савгъат Бабаюрт райондан гелген ер сюрювчю Ризван Абдуллаевге тапшурулду. 3-нчю ерни буса Къарабудагъгент районлу Садрутдин Мужайитов къазанды.
Сюрювчюлени мажлисни меселиндеги ярышыны барышында Буйнакск райондагъы «Улей» деген сабанчы-фермер хозяйствону башчысы агъачкъалалы Магьаммат Ражабовгъа да Дагъыстан Республиканы Юрт хозяйство министерлигинден I даражалы диплом савгъат этилди. Огъар шолай савгъат да, шондан «мазаллылары» да нечакъы бола буса да гьалал. Ол оьз сабанлыкъларындан республикада лап кёп тюшюм алып юрюйгенли 2-3 йыл бола.
Сонг дагъы да, Буйнакск райондан Абдулла Абдуразакъов да жыйынны барышында бу йыл Дагъыстанны лап яхшы комбайнёру гьисапда абурланды ва савгъатланды. Къысгъасы – оьзюню атындан берекет тёгюлюп гелеген сабанчыланы бу меселдеги ярышлары халкъны арасында сабанчы – ашлыкъчыланы иштагъын гётермеге, яш наслуну сабанчы саниятгъа дамагьын артдырмагъа болушлукъ этегени аян.
Абдулла ЗАЛИМХАНОВ.
