Биз Сергей Пашин булан 40 йыл алъякъда бир асгер бёлюкде къуллукъ эте эдик. Танк полкубуз Украинаны тахшагьары Киевден 150 чакъырым аридеги, тюрк къавумлар къургъан деп ёралагъан бырынгъы Бердичев деген шагьарда ерлешген эди. Билмеймен, неге буса да, ротамдагъы бары да офицерлени арасында биринчилерден болуп мен ону булан къурдашлыкъ юрютме башладым.
Сергей оьзю Сибир якъдан, Совет Союз тозулгъанда ерли гёзел булан уьйленип, Украинада яшамагъа къалгъан. Арадан хыйлы йыллар оьтсе де, биз бир-бирибиз булангъы байлавлукъну уьзмегенбиз ва гьалиги электрон почтаны кёмеги булан гьакълашагъан кююбюзню къоймагъанбыз.
Бугюн мен охувчуларыбызны бизин шолай бир лакъырыбыз булан таныш этмеге сюемен. Шо гьали Украинада болуп турагъан гьалланы англамакъ учун, къошум маълумат да болар деп эсиме геле.
— Сергей, Бердичевде дав агьвалатланы сеси билинеми?
— Мен гьали Бердичевде тюгюлмен, къатыным булан Слободищеге гёчгенбиз, Киевде турагъан уланларым да яшлары булан бизин яныбызгъа гелген. Шулай мюгьлетлерде барыбыз да бирче болсакъ яхшыму экен деп ойлашаман. (Слободище- Сергейни агьлюсю Оксананы ата юрту- А.А.).
Март айны 16-нда танг вакъти россиялы ракета Бердичевдеги асгерчилени гьар тюрлю дав гьюнерлеге уьйретеген центрын дагъытгъанда, шагьардагъы къувун-пелекет бирден-бир гючленди. Сёз ёругъунда айтгъанда, центрда дарсланы аслу гьалда ингилис офицерлер юрюте эди. Оланы арасында да оьлгенлер де, яралангъанлар да бар эди. Биз де шо гюн уьй палтарларыбызны жыйып юртгъа гетдик. Ягъарлыкъ станцияда машинге бензин тёкгенче, дёрт сагьат токътама тюшдю. Оьзге шагьарларда йимик, Бердичевде де ахшам сагьат сегизден эртен алты болгъанча уьйден чыкъмаса яхшы. Чыкъма къарайгъанлар миллетчи батальонланы яда тонавчуланы къолуна тюше. Сонг оланы къысматы не болагъанны бирев де билмей. Ерли гьакимиятны къарары булан адамлагъа автоматлар оьлешингенде, шагьардагъы оьлтюрювлер, уру ва башгъа жинаятчылыкълар артып тербей. Гьатта Райкидеги къатты низамы булангъы туснакъдан жинаятчыланы чыгъартып, оланы да савутландыргъанлар. (Райки – Бердичевге ювукъда ерлешген юрт-А.А.)
– Ашамлыкъ маллар булангъы гьал нечикдир? Азыкъ етишеми?
– Биз чи юрт ерде бир амал этебиз. Гьайван, къуш сакълайбыз, эркин бавубуз бар. Тек шагьардагъы яшав макътардай тюгюл. Тюкенлеге кёрюклерден биширилип гелтирелеген экмекни шоссагьат талап битдирелер. Оьзге ашамлыкъ малланы етишмейгени де билине. Дарманлар булан да – уллу къытлыкъ. «Къутургъан» багьаланы гьакъында айтма да айтмайман. Шагьарны ичин бирев де тазаламай, абзарланы, орамланы тав чакъы чёп тёбелер елеген.
– Алда йимик балыкъ тутма барагъан кююнг боламы?
– Эсингдеми, оьзенде нечик залим-залим сазанланы тута эдик. Гьали къармакъгъа къайдагъы увакъ-тюек зат тюше. Оьзен бек наслангъан. Торунларым тилемей болгъан буса, барма да бармажакъ эдим. Яшлар языкъ, олар булан оьзюм болагъан, билеген кююмде дарслар юрютемен, Интернет де осал тута.
– Сен нечик ойлашасан, неге Украинада миллетчилик шолай теренден тамур яйгъан?
– Украинада миллетчилик гьали тувулунгъан аламат тюгюл. Сен оьзюнг де шону бек яхшы билесен, 80-нчи йылларда Карпат тавлагъа ювукъдагъы бойларда болгъансан. Шо Совет Союзну заманларындан берли сёнмей, пысхып турагъан жыжым йимик эди. Артдагъы 30 йылны ичинде буса миллетчилик Украинада пачалыкъ политикагъа айланды. Оьсюп гелеген наслуну яшлар бавундан, школадан тутуп, Россия ва россиялылар сизин биринчи душманларыгъыз деп уьйрете эди. Оланы бары да охув китапларында да тап шолай язылгъан. Гертини ялгъандан айырып болмайгъан яшлар таза мангушлагъа айлана. Россиясыз биз шо миллетчилик деген къара балагьдан, загьрудан арчылып болмажакъбыз.
– Сергей, эсен-аманлыкъны ёрайман. Уьйдегилеге менден салам. Байлавлукъда турайыкъ.
