Гюнтувуш экономика форум 2015-нчи йылдан берли Владивосток шагьарда оьтгериле. Форумда аслу гьалда шо бойдагъы пачалыкъланы вакиллери жыйыла ва тюрлю-тюрлю масъалаланы чече. Бу гезик оьтгерилгенинде 50 пачалыкъны вакиллери ортакъчылыкъ этди.
Россияны Президенти Владимир Путинни шондагъы сёйлевю экономикадан эсе, политика янына кёп тийди. Газетни охувчуларын шоланы аслулары булан таныш этейик.
Президент Йыракъ Гюнтувушну уьлкени аслу экономика бою этме сюегенни гьакъында айтды. Шону учун бу бойда сатыв-алывгъа, далапчылагъа енгилликлер болажакъны ва адамланы яшавун яхшылашдырмакъ учун чаралар гёрюлежекни билдирди. Алдагъы йыллардан берли топуракъ алмагъа ва шонда далапчылыкъ юрютмеге, гьатта яшамагъа уьйлер этмек учун да кёп енгилликлер этилинген. Темиркъазыкъ денгиз ёл толу кюйде онгарылып битсе, гьал дагъы да яхшылажакъны да айтды.
«Сила Сибири», «Сила Сибири – 2» деген газ быргъыланы толу кюйде ишге салыв булан бирге ва башгъа пачалыкълагъа газны сатывдан къайры да шо бойдагъы бары да руспубликаланы, областланы газ булан таъмин этив гёз алгъа тутула. Алда муаллимлеге этилинген йимик, гьали оборонагъа ишлейгенлеге де 2 процентден ипотека берилме токъташдырылгъан. Эгер де савлай уьлкеде къурулуш ишлеге 13 процент инвестиция этилинген буса, бу бойгъа этилгени 39 процентге етише.
– Башгъа пачалыкълар бизге санкциялар билдирип, экономикабызны осаллашдырма ва бузма къарады, тек халкъ сыкълашды. Россия осал чы нечик де болмады, гьатта оьсмек учун имканлыкълар ачылды. Олар геч къалдылар, – деди Президент. – Шо иш давам этилсин учун далапчылар ва маячылар харжын Россияны оьсювюне салма герек. Ол налогланы артдырмакъ учун бир себеп де ёкъну айтды.
Тыш пачалыкълагъа гетген 160-дан да артыкъ маданият чалышывчулар астаракъ булан къайтып тура.
– Олар гетип биз бир-бир затланы тас этгенбиздир, тек бугюнлерде де театрлар да ишлей, кинолар да чыгъа, концертлер де, выставкалар да юрюле. Гьариси нени тас этгенни оьзлер биледир, гьар адамны бир ёлу бола, шону да гьариси оьзю сайлай, – деди Президент. – Олар ондагъы квартирлерин, банклагъа салынгъан харжын тас этме сюймей гетгендир, озокъда, тыш пачалыкълар оланы бизин танкъыт этме борчлу эте.
Олай да Президент Айны ахтармакъ учун программа давам этилежекни, олимпия комитет бизин командаланы оюнларда ортакъчылыкъ этме къоймаса, шондан кем болмайгъан ярышлар оьтгерилежекни, спортну оьсювюне тергев бермекни гьакъында да айтды.
Украина булангъы аралыкъланы гьакъында да айтылды. Россия Киев булангъы сёйлешивлени юрютме кёпден гьазир, тек оланы бизин пачалыкъгъа къаршы кисдирегенлер савут булан таъмин этивюн токътатмаса, бир сёйлешив де болмажакъны билдирди. Украинагъа уран къошулгъан ва кёп кассетли снарядланы йиберив булан янгыз Америка машгъул тюгюл, Англия да ва башгъа пачалыкълар да къошула. Шо пачалыкълар олай да гючю битген украинли асгерлеге алгъа чабывну планларын къура, тек оларда уллу тас этивлер болуп тура. Чапгъын этебиз деген заманны ичинде шо асгерлер 71,5 минг адамын, 543 танкын ва 18 минг башгъа техникасын тас этген. Украинада давгъа гючден йиберив давам этилегенни айта туруп, Россияда 300 минг адам асгерге чакъырылгъанны ва артдагъы 6 айны ичинде дагъы да 270 минг адам гёнгюллю кюйде давда ортакъчылыкъ этме сюегенин билдиргенни айтды.
Огъар гелеген йыл март айда оьтгерилежек Президентни сайлавларыны гьакъында да соралды.
– Парламент нечик къарар къабул этсе, шолай болажакъ, шо заманда сайлавланы гьакъында сёйлербиз, — деп В.Путин къысгъаракъ жавап берди.
Гьал нечик болса да, Россия гючлю ва харлысыз пачалыкъ болма гереклиги гьакъ экенни айтды ва оьзюбюзню уьлкебизни биревден де тартынмайгъан, халкъы парахатлыкъда яшайгъан эл этмек учун чалышма герекни билдирди.
Гебек КЪОНАКЪБИЕВ.
