Къардашымны аркъа таяву болгъан биргине-бир уланы асгерге чакъырылып заман гетип тура. Оьзю сююп, ата-анасын да рази этип, хас дыгъар байлап къуллукъ этип турагъанны англасам да, ёлукъмай тура эдик. Шону гёз алгъа тутуп, Къызылюрт районда ерлешген гьайран гёзел аты булангъы Гёктёбе (Шушановка) юртда уьчюнчю аталарындан да алдагъы заманларда орунлашып, бугюнюбюзге ерли яшавлукъ этип турагъан ана тайпамны адамлары булан ёлугъуп, гьалын-гюнюн, савлукъларын ахтарып, парахатланма токъташдым.
Мен баргъанда Ираздинни ва Зайнапны биринден-бири исбайы уьч къызындан сонг тувуп торайгъан, орта ва оьр билимлеге ес болуп, асгерге чакъырылгъанда гёнгюллю кюйде дыгъар да байлап чалышагъан уланы Иразхан алдындагъы гюн къысгъаракъ отпускагъа гелип уьйде табулду. Уллулары булан исси кюйде сорашып алгъан сонг Украина бойда юрюлюп турагъан дав гьаракатланы ортакъчысы Иразхан Атаков булан айрыча лакъырлаша туруп этген язывларымны да анадаш газетибизни охувчуларыны тергевюне беремен.
Иразхан 1996-нчы йыл май айны 13-нде Гёктёбеде тувгъан, 2013-нчю йыл юрт мактапда 11-нчи класны битдирип, Магьачкъаладагъы юрт хозяйство аграр университетни инженерлер гьазирлейген бёлюгюне охума тюше. Дёрт йылдан ол инженер-бакалаврны дипломуна ес бола. Къарагъай терекдей назик бой салып, бийик болуп оьсген Иразханны авурлугъунг етишмей деп айтып, уьч йыл бою асгерде къуллукъ этме алмай да тургъанлар. 2020-нчы йыл ол асгерге чакъырылып, Владимир областны Муром шагьарында инженер бёлюкде къуллукъ этме бакъдырыла. Уьч ай гетип турагъанда гвардиячы сержантны чини берилген Иразхан оьзю контракт байлап ва бек жаваплы сапёр къуллукъну сырларын уьйренип иш юрютме башлай. Узакъ къалмай ону взводну командири этип белгилейлер.
2022-нчи йылны февраль айында Иразхан къуллукъ этеген бригада дав гьаракатлар токъталмай юрюлеген Харьков областны Изюм шагьарына бакъдырыла. Мундагъы инг де агьамиятлы объектлени бендеровчулар, миналар салып, аякъ басма, абат алма болмасдай этип толтургъанлар. Шо бойда ажжал себелейген къагьрулу савутдан тазалав ишни оьзюню бойнуна алып, айрыча бажарывлугъун гёрсетип, гьеч бир кемчиликсиз юрютгени учун ол 2022-нчи йылны 9-нчу майында «Къоччакълыгъы учун» деген медаль булан савгъатлана. Арадан дёрт айлар гетип, буланы Мариуполь шагьардагъы аэропортну магнит миналардан тазалама йиберелер. Булай жаваплы тапшурувну да тас этивлерсиз яшавгъа чыгъарма бажаргъан асгер бёлюкню башын тутгъан Иразхан Россияны Президентини Указы булан «Къоччакълыгъы учун» деген орденге лайыкълы бола.
Ондан сонг, Херсон областны душманны даимлик чапгъынларындан къорумакъ муратда Иразхан къуллукъ этеген бёлюкню сапёрлары 300 чакъырым мезгилдеги майданда миналар ерлешдирип, гьеч гиши бурнун сугъуп болмас йимик мекенли этип бегителер.
Оьзюне тапшурулгъан гьар буйрукъну яшавгъа чыгъарывгъа оьр жаваплыкъ булан янашагъан, асгер ёлдашларындан да шону талап этеген, ял не экенни билмейген Иразхан Атаков Россияны Президентини Указына гёре Суворовну медалы булан да савгъатлана. Январны 27-синде буса огъар Россияны Оборона министрини буйругъу булан «Хас дав операцияны ортакъчысы» деген медаль да тапшурула. «Кимлер биригип не къошум этсе де, биз алгъа барабыз, уьстюнлюкге», − деген ону пикрусун мен дурус гёрдюм.
Иразханны атасы Ираздин 1961-нчи йыл 30-нчу октябрде тувгъан, ата юртунда орта школаны охуп битдирген ва Къараденгизни ягъа боюн къорув асгерлеринде 2 йыл къуллукъ этген. Дагъыстан педагогика университетни тарих бёлюгюн тамамлап, ата юртундагъы школада муаллим болуп ишлей, тарих ва жамият аралыкълар булан байлавлу дарсланы юрюте. Абзар-уьйню, бавну ва авлетлени намуслары ону булан бирге агьлюсю Зайнапны да бойнунда. Биз лакъыр юрютюп турагъан заманны ичинде Иразхан ата-анасыны янында оьзюню саламат тутагъан кюю булан таза къумукъ хасиятлы, эдепли-гьюрметли, оьр къылыкълы улан экенин исбатлап турду.
Ата-анасыны янында, дос-къардашны, юртлуларыны арасында ял алыв гюнлери тамам болгъанда Иразхан эки асгер ёлдашы да булан бирче Тюмен областгъа, 3 айлыкъ офицер курслагъа баражакълар. Курсланы тамамлагъан сонг олар оьз асгер бёлюгюне къайтма, отуздан къолай жагьил уланлар къуршалгъан взводланы командирлери болуп асгерлик борчун узатма хыял этелер.
Биринден-бири жагьил буса да, намуслагъа байланып оьсген нартлар йимик къатып, «Гьайт!» − дегенде, «Вайт!» − деп чыкъма гьазир турагъан бу къоччакъ уланларыбызгъа Ана Ватанны алдындагъы асил борчларын эсен-аман кютюп, асгерде къуллукъ этив болжалларын да сав-саламат кюйде оьтгерип, уьй болуп, ожакъ къуруп, авлетлер оьсдюрюп, талайларын табып арабызда яшап къалмакъны гьакъ юреклерибизден ёрайбыз. Олагъа бир шиъру:
«Алгъа барабыз»
Сувукъ чилле. Дав къагьрулу сувукъдан.
Бир-бир абат ала алгъа барабыз.
Топ-гюллелер ява йыракъ-ювукъдан,
Таяв болма сюйсек – ажжал арабыз.
Намарт душман къыжырата тишлерин,
Гечден англап терс тюшгенни ишлери,
Къардаш болуп юрюй эдик алда биз,
Башы ёкълар пайлагъынча элибиз,
Башдан-аякъ сатылгъан сонг башчылар,
Арабызгъа гирди аччы сувукълукъ.
Тютюн этип, ялын бюркюп къалпчылар
Бир себепсиз сёндю, къардаш, ювукълукъ.
Гьакъгъа къуллукъ эте къалып давдабыз,
Базынабыз тюбек атып, топ уруп.
Терс гюллелер тийип тизге авабыз,
Къара ерге къапланабыз кёк уруп.
Барман деген балаларын ойлайгъан
Ата-анагъа къопмас учун кюстюнлюк,
Къысмат бизин оьчешдирип ойнайгъан
Инандыра туважакъ деп уьстюнлюк.
Давну-шавну гёрмей бизден сонггъулар
Яшав къурсун, салландырмай башларын.
Тергев бермей душманны арт-сонггъуна
Чюйре эте бардыкъ кюрчю ташларын.
