Къыбла Дагъыстандагъы Гьайдакъ район оьзюню бай ва терен тарихи, берекетли топуракъ байлыкълары, гёзел табиаты булан савлай элге танывлу. Бар имканлыкълардан пайдалана туруп, Къаягент къорукъну къыбла боюндагъы юртларда халкъ саниятларына жаны-къаны булан берилген, оьз ишинде гёрмекли уьстюнлюклеге етишген бажарывлу ва гьаракатчы адамлар къайратлы чалышывуну натижаларын айлана якъдагъылагъа малим эте гелгени гьакъда белгили.

Бугюн биз охувчуларыбыз булан ювукъдан таныш этмеге «Гьасановланы балжибин отавлары» деген айрыча абзар агьлюню башчысы булан Магьачкъалада ярмакюде таныш болдукъ. Мирза Гьасанов Гьайдакъдагъы агъачараларда ерлешген гиччи юртда тувгъан. Бажарывлу балчы, уста гьисапда атын гьар тюрлю оьлчевде оьтгерилеген ярмакю-выставкаларда ортакъчылыкъ эте туруп, савлай дюньягъа малим этген.

– Жибинчилик булан мен 18 йыллыкъ чагъымдан тутуп машгъул боламан, – деп хабарлай ишини сынавлу устасы. – Шо заман врачлар магъа яман аврув къабунгъанын токъташдыргъан эди. Ругьдан тюшмедим. Гюнтувуш алим ахтарывчуланы сынавундан алынгъан так­лифлерине тергев берип, таза бал булан савлугъумну беклешдирме юрегиме тутдум. Таза, санларынга эм, ругьунгну гётереген бал болдурмакъ учун айлана якъдагъы гёзел табиатны лап да берекетли, чечекли талаларында заманлыкъ къонушлар къурмагъа токъташдым. Уьягьлюм булан бирче балжибин агьлюлени уяларына къуллукъ эте туруп, оланы санаву йылдан-йылгъа къолайлаша башлады. Бара-бара балдан гьар тюрлю маллар этивню сырларына тюшюндюк. Табиаты берекетли бойларында бар имканлыкълагъа гёре балчылыкъ булан долана туруп, савлугъубуз да къолайлашды. Агьлюде аш тепсибизде балны ёлу-ёругъу булан къоллай туруп, яман аврувланы алдын алма бажарылды.

Гьали-гьалилерде Магьачкъалада Дагъыстанда юрт хозяйство маллар ва оьзге тюрлю сурсатланы болдурув булан машгъул болагъанланы илму-сынав конференциясы Дагъыс­танны пачалыкъ юрт хозяйство университетинде оьтгерилди. Шону оьлчевюнде гьазирленген юрт хозяйство малланы выставкасында «Гьасановланы балжибин отавларында» болдурулагъан татли продукциясы да ону ортакъчыларына малим этилинди.

Илмусынав конференцияда аслу докладдан ва шогъар гёре болгъан сёйлевлерден сонг арагъа чыгъарылгъан таклифлеге гёре, республи-кабыздагъы ва шондан тышдагъы къоллавчуланы талапларын гьисапгъа алып, сурсат аманлыкъны болдурувгъа байлавлу юрюлеген гьаракатгъа лайыкълы къошум этмеге тюшегени гьакъда айрыча эсгерилди. Ахырында сурсат аманлыкъ учун юрюлеген гьаракатда гёрмекли натижалагъа етишген юрт хозяйство къуллукъчулар материал ва ругь якъдан иштагьландырылды. Мирза Гьасановгъа Дагъыстанны Гьукуматыны лап да оьр савгъаты – Гьюрметлев грамотасы тапшурулду.

– Башынгда гьакъылынг болмаса, тилингде балынг ёкъму яда бал этеген жибин тюгюлсен деп негьакъ айтылмай, – деди оьр савгъатгъа байлавлу оьзюню разилик билдирив сёйлевюнде Мирза Гьасанов. – Йыл йылгъа ошамай. Орта гьисапда алгъанда, бизин бал отавларыбызда йылда 2 тон татли ниъмат болдурула. Тюзю, йыл явунлу, айлана якъны гьавасы бавукъ болмаса, балны оьлчевлери де бир къадар къолай бола. Лап да аслусу, гьалиги заманда балжибинлер къатнайгъан ерлерден агъулу химикатланы къоллав зараллы экени гьисапгъа алынмагъа тюше.
Уьстде де эсгерилгени йимик, Гьайдакъ районну табиаты бай ва гёзел. Шолай имканлыкъланы къоллавда айрыча абзар агьлюлеринде чалышагъан юрт хозяйство къуллукъчулагъа федерал ва регион бюджетлерден, ерли муниципал къурулувларыны, ер есилерини янындан белгиленген борчланы яшавгъа чыгъарывда кёмек болдурулагъаны гележек учун да инамлыкълар тувдура.

«Гьайдакъны загьматчысы» деген район газетни редакциясыны къуллукъчулары булан болгъан ёлугъувунда районну башчысы Алим Темирболатов далапчылыкъ булан машгъул болагъан гьаракатчы ва бажарывлу адамланы гьакъында яза турмагъа гереги гьакъда таклиф этген эди. Бажарывлу гьаракатны толу кюйде якълап дегенлей, гележекде биз де гьайдакълы далапчыланы гьакъында «Ёлдашда» да заманда бир буса да яза турмагъа умут этебиз.

– Гьайдакъ район артдагъы йылларда мердешленип гелеген кюйде, Москва ва Санкт-Петербург шагьарларда оьтгерилеген халкъара оьлчевдеги экономика форумларда, юрт хозяйство ярмакю-выставкаларда ортакъчылыкъ эте. Болдурулагъан малларын, къуллукъларын тыш базарлагъа чыгъармакъ муратда дыгъарлар байлай, – дей Алим Магьамматович. – Шолайлыкъда, оьтгерилеген чараларда гьайдакълы халкъ саниятыны усталары да ортакъчылыкъ эте ва гьар тюрлю савгъатлагъа ес бола. Балчы Мирза Гьасанов да – шолай макътавгъа лайыкълы абурлу адамларыбызны гёрмеклиси. Ону бажарывлу гьаракаты тергевден тюшмей.

Районну башчысыны ёравлары англашыла. Бизге де Мирза Гьасановгъа пайдалы касбусуна гьакъ юрекден берилип сурсат аманлыкъны балчысына савлукъ булан аманлыкъ ёрамакъ къала. Къоллавчуланы ва шолай да, далапчыланы пайдаларын якълайгъан пачалыкъ, жамият къурумланы янындан Мирзаны йимик «бал этеген жибинлеге» бакъгъан якъда гьюрметли янашыв азмаса, жамиятыбызда ва табиатыбызда аманлыкъ да болажагъына шеклик ёкъ.

Макъалабыз печатгъа гьазирленип турагъанда, «Дагъыстан» деген рес­публика агентлигинде ДР-де далапчылыкъны якълайгъан центрыны башчысы Иса Мигитиновну журналистлер булан прес-конференциясы болду.

Шолай онгайлы ёлугъувдан пайдаланып, ери гелгенде мен де, Дагъыс­танда юрт хозяйство продукцияны авадан пайын болдурагъан айрыча абзар хозяйстволар, сабанчы-фермер агьлюлер пачалыкъ субсидиялар булан неге якъланмайгъаны гьакъда сорадым. Шо сорав кёпден берли Мирзаны йимик, оьзге онгача иш гёрегенлени де къыйнай эди. Гьали-гьалилерде РФ-ни Гьукуматыны къарарларына гёре гележекде пачалыкъны янындан олагъа да субсидиялар булан кёмек этилежек.

Пачалыкъны ва халкъны пайдаларын якълап борчларына намуслу кюйде янашагъан юрт хозяйство къуллукъчуланы талаплары тергевсюз къалмагъа тюшмейгени гьакъда бугюнлерде Дагъыстанны Башчысы Сергей Меликов да шо гьакъда ачыкъ кюйде эсгерди. Гележекде юрт хозяйствону асувлугъун, хайырын къолайлашдырмакъ учун сурсат малланы, авлакъ ниъматланы, емишлени, юзюмню сакълавгъа салагъан, ишлетеген ва сатывгъа чыгъарагъан логистика центрланы къурув ва пайдаландырыв айрыча якълав табажагъы шекликни тувдурмай.