Къумукъ адабият терекни бутакъларыны арасында бир айры оьсген бутакъны гьакъында айтма сюебиз. Ол – шаир Гюлнара Эсенова.
Бугюнлерде Гюлнараны янгы шиъру китабы басмадан чыкъгъан. «Токътатыгъыз заманны» деген аты да кёп затны гьакъында айта. Гюлнараны бу асарында ону ойлары, пикрулары, юрек талпынывлары таъсир эте.
Яш заманларын эсгерип язылгъан шиърулары охувчуну гьайсыз, яланаякъ сабий вакътилерине гёчюре («Токътатыгъыз заманны», «Къайда къалды къумукъ печ», «Заманлар» ва башгъалары). Гюлнара шиъруларында алдагъы милли къатнашывлар, сыналып гелген адатлар унутулуп барагъанына талчыгъа. Адамны яшав насибин суратлай туруп да, Гюлнара насипни кюрчюсюн инсанлыкъны даимлик мердешлеринде гёре.
Гьар кимге де инг де сыйлы ата-анагъа багъышлангъан Гюлнараны шиърулары охувчуну юрегине айрокъда таъсир эте («Аналаны аявлагъыз савунда», «Тюшюмде гелди анам»). Ата-анасына бакъгъан якъдагъы дазусуз сюювю, олар гечингенлигин юрегине сыйышдырып болмай, олардан сонг дюньяны тюсю къаралдын гёрюнегенлиги, оьзю сав дюньяда янгыз къалгъанлыгъы Гюлнараны гьар сатырында гьис этиле.
Яшлыкъ гетгенини, ол дагъы къайтып гелмежегини гьакъындагъы сатырларда («Алгъасатма заман мени», «Йыллар бара оьзен йимик агъылып», «Сюемен яшлыгъым къайтарма») Гюлнара, сагъынчлыкъ булан бирче, яш заманында толу кюйде оьз борчларын кютме заманы етишмегенлиги саялы гьёкюнчлюгюн билдире.
Сююв гьакъдагъы сатырларында («Бугюн сагъа савбол этдим, сюювюм», «Сени эсге аламан», «Гюч бер магъа унутмагъа, сен гетсенг») Гюлнара юрегиндеги гьакъ, булакъ сувдай таза гьислерин аян эте. Айрокъда оьзюню гьасиретлигине сюеген адамындан къайтарыш талпынывну гьис этмей, йыллар бою ону гёзлей къалса, жанына не гьаллар тюшегенин шаир уллу чеберлик булан суратлай.
Шаирни Ватанына, Къумукъ элине, ана тилине багъышлангъан шиърулары охувчуну айрокъда тергевюн тарта («Мен къумукъман», «Ана топуракъ, ана Ватан, ана тил»). Къысмат, яшав къайда ташласа да, оьз Ватаны бир де унутулмайгъанны, осуз яшав гюнгюрт гёрюнегенни шаир гьакъ юрегинден охувчугъа билдире. Ана тилин бал булан тенглешдире туруп, Гюлнара оьзюню яшавун ана тилсиз бютюнлей яшавгъа гьисап этмейгенин айта.
Шаирни янгызлыкъны гьакъындагъы сатырлары айрыча ерни тута («Янгызлыкъда къалгъанда», «Дюньяны татывун болмайман тапма», «Янгызлыкъгъа уьйренмегиз, инсанлар»). Адамлар булан янашмагъан гюнню шаир толу, тутумлу гюнге гьисапламай. Авлети болсун яда баланы баласы, къардашы, къурдашы болсун – олардан адам леззет алып, олагъа юрек исивюн берип яшама тюше дей шаир.
Яшавну чалт агъымын, шаир философия янашывда гёрсете («Майчыракъдай ирий яшав», «Бир гюн геле бу дюньядан гетмеге», «Йыллар, йыллар, нече де бек алгъасай»). Бу сатырларында шаир Аллагь берген яшавну аяма, ону пучуна йиберме ярамайгъанлыгъын оьзюнден ва айланадагъы адамлардан талап эте.
Гюлнара Эсенованы «Токътатыгъыз заманны…» деген шиъру китабы – къумукъ адабиятда оьз ерин табажакъ деп токъташдырабыз. Шаирге буса шо алгъан чеберлик ёлунда янгы-янгы шиърулары булан дагъы да охувчуланы сююндюрме насип ёрама сюебиз!
