• Пайдалы насигьатлар
Интернетде биз ер юзюню гьар тюрлю ерлериндеги тамаша аламатланы, гьалланы гьар тюрлю суратларын гёрмеге болабыз. Тек бир-бирде оьзюбюзню къырыйыбыздагъы гьайранлыкъланы гьис этмей, эслемей къоябыз. Неге тюгюл, гьар гюн гёреген затлагъа биз уьйренип къалабыз.
Мисал учун, яшылчаланы ва емишлени алсакъ, шолар савлукъ учун яхшы деп эшитсек де, биз олар негер пайдалы экенни билмейбиз. Оланы дагьни маддалары (витаминлер) баргъа гьар гюн ашайбыз. Гертиси, Магьаммат Пайхаммар (а.с) оланы гьакъында да эсгерген, таклиф де этген.
Шо татывлу емишлени, овощланы гьакъында бары да затны билебизми экен?!
Тувралгъан читаны (морковь) гесимли бети адамны гёзюню бебейи йимик гёрюне. Гьалиги бир-бир алимлер айтагъан кюйде, шону ашаса, къанны гёзлеге геливюн артдырагъанны ва гёрегенин де яхшылашдырмагъа бола.
Къызыл бадиржанны дёрт бёлмеси бар. Шогъар ошайгъан юрегибиз де къызыл ва дёрт бёлюкден бирикген. Бары да илму медицина ахтарывлар бадиржан, гертиден де, юрек учун яхшы эм экенни исбатлай.
Юзюмню Пайхаммар (а.с.) ажайып кёп сюе болгъан, о къанны тазалай, гюч бере ва савлукъну даражасын артдыра, бюйреклени ва базыкъ ичекни тазалай. Юзюмню гьар бюртюгю къанны клеткасы йимик ва илму ахтарывлар гёрсетеген кюйде де бу емиш юрекге де яхшы.
Къозну ашы сол ва онг якъгъа бёлюнюп, гиччи башмайны эсибизге сала. Гьатта къозашны бюкмелери де башмайны уьст къатлавуна ошай. Айтагъаныкъ, къоз отуздан да артыкъ нерва клеткалагъа оьсме кёмек эте, адамны эсин де шайлы къолай эте.
Бурчакъ да гьакъыкъатда адамны бюйреклерини къалибине бек къыйышывлу геле. Гертиден де, шоланы ишлевюн къолайлашдыра.
Сельдерей адамны сюеклерини къайзасына парх бере ва оланы беклешдире. Сюеклени 23 проценти натрийден амалгъа гелген ва сельдерейде де шончакъы даражада натрий бар. Эгер де сизин къаркъарагъызда натрий тийишли гьалда тюгюл буса, санларыгъыз шону сюеклерден ала. Сельдерей къаркъараны натрийге бакъгъан талапларын толумлашдырма имканлыкъ бере.
Къара бадиржан (баклажан), авокадо ва гьармут къатынгишилени аналыгъыны (матка) дурус ишлевюне хыйлы кёмек эте. Бугюнгю ахтарывлар гёрсетегени йимик, эгер къатынгиши жумада бир авокадо ашаса, шо гармонланы санавун тенглешдире, яш тувгъандан сонг болагъан гьажатсыз артыкъ семиривню бираз тёбенлешдире ва аналыкъны тар боюн рак аврувдан къоруй.
Чинк де тамашасы, чечек ачгъандан башлап, емиши бишгенче авокада, оьсюп, ашамагъа ярайгъан болгъанча 9 ай къарама тарыкъ.
Инжир ичи урлукъдан толгъан, дагьнили емиш де дюр. Шо бишгенден сонг, бутакъларда чер-чер болуп оьсе. Инжир эргиши авлетсизликни алдын алмакъ учун бир тайпа клеткаларыны къадарын оьсдюре.
Цитрус тайпа емишлер, мисал учун, грейпфрут, апельсин, мандарин, лимон, лайм ва оьзгелери къатынгишилени кёкрек безлерине, оланы савлугъуна бек яхшы таъсир эте.
Согъан – бизин къаркъарабызны клеткаларыны келпетинде. Бир тайпа алимлер де токъташдыргъан кюйде, согъан къаркъараны гьажатсыз тканларындан тазаланма кёмеклеше. Согъан себеп болуп, гёзьяшлар агъа ва шолар гёзню эпитиальный тканларын (тигимлерин) чая.
Зайтун журалы емишлер, мисал учун, зайтун (олива), облепиха, жыгъана (лоховник) бютюн савлугъу учун да къоллама гёрсетелер, айрокъда яичниклени ишлевюн яхшылашдыра. Зайтун май терини ва чачланы сав этивге де къыйыша, жагьилликни сакълай, ашкъазангъа сувукъ тийген буса да сав этмеге бола.
Сют Пайхаммар (а.с.) англатыв берген кюйде, биз мангалай терибизни къолубуз булан сибиреген де йимик, сют де юрекни янывун басдыра, аркъасюеклерибизни беклешдире, башмайыбызны гьаракатын артдыра, гьакъылны, гёрегенликни ва эсни иттилешдире.
Таза балны исси сувгъа къошуп булгъаса, диареяны (ичи юрювню) токътатывда яхшы дарман гьисаплана. Бал ашамагъа да, ичмеге де лап яхшы сан яны булангъы дармангъа санала. О ашгъа дамагьландырмакъ, ашкъазанны беклешдирмек, къакъырыкъны ёкъ этмек, чачларына бальзам гьисапда, гёзлерине дарман ва авзун чаймакъ учун да къоллана. Балны, исси сувгъа булгъап, эртенлер къолламакъ да бек пайдалы.
Къолкъотурланы кёплерибиз этеген ашыбызгъа яда салатлагъа къошмагъа сюебиз. Гертиси, Пайхаммарыбыз да (а. с.) гёзлер учун да яхшы дарман деп белгилеген. Олай да, къолкъотурлар перч, палиж (паралич) аврувгъа къаршы ябушма да кёмек эте.
Хурмасы болмагъан уьй, (Пайхаммар (а. с.) айтагъан кюйде) – азыкъсыз ожакъ йимикдир. Ол хурманы айрокъда яш табагъанда ашамакъны умпагьаты бар деп таклиф этген.
Арпаны ашгъа къошса, къыздырмабеззекге къаршы ябуша.
Харбузну гьакъында да Пайхаммар (а. с.): «Къатынгишилер яшгъа авур заманда харбуз ашаса, тыш гёрюнюшю исбайы ва яхшы къылыкълы авлет табар», – деп айтгъан.
Наргъа байлавлу да Магьаммат Пайхаммарыбыз да (а.с.) 40 шайтандан ва яман негетлерден сакълар деген. Нар къаны азлагъа да ашама гёрсетиле.
Сувну гьакъында да Пайхаммарыбыз да (а. с.) « Дюньяда – лап яхшы ички ва шону сувсапдан янгъанда сабурдан созуп ичигиз, уллу ютумлар булан чалт ичмек бавурну авуртмагъа бола». Шо гьакъда медицинада да кёп эсгере.
Паху ГЬАЙБУЛЛАЕВА.
